Zofia Kernowa

Zofia Kernowa
Anna Wiśniowiecka, Zofia Zawiszanka
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 lutego 1889
Szpitary

Data i miejsce śmierci

2 lipca 1971
Kraków

Narodowość

polska

Język

polski

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920-1941)
Odznaka „Za wierną służbę” Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej Odznaka 1 Kompanii Kadrowej

Zofia Zawisza 1. voto Gąsiorowska 2. voto Kernowa, ps. Anna Wiśniowiecka, Zofia Zawiszanka (ur. 8 lutego 1889 w Szpitarach koło Miechowa, zm. 2 lipca 1971 w Krakowie) – polska poetka, prozaiczka i publicystka, działaczka niepodległościowa.

Dwór rodziny Zawiszów, 2008

Życiorys

Była córką Artura Zawiszy i Marii z domu Wolka. Mieszkała w majątku rodzinnym w Goszycach (woj. małopolskie)[1].

W 1908 eksternistycznie zdała maturę w III Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie[1]. W czasie nauki działała w uczniowskiej organizacji PET i w Towarzystwie Szkoły Ludowej[2]. W 1909 zaczęła studia w Studium Rolniczym Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Inżynierką rolnictwa została 14 marca 1917. W czasie studiów związała się z ruchem zarzewiackim. Współpracowała z działaczami Narodowego Związku Chłopskiego i Narodowego Związku Robotniczego. Zainspirowała powstanie zalążków organizacji paramilitarnych dla galicyjskiej młodzieży akademickiej (Legia Niepodległości)[2]. W 1911 zorganizowała Żeńską Drużynę Strzelecką w Krakowie[1]. W 1912 wstąpiła do żeńskiej Polskiej Drużyny Strzeleckiej, której była współzałożycielką i komendantką[2][3].

W czasie I wojny światowej pracowała w wywiadzie Legionów Polskich. Należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Dostarczała patrolom Józefa Piłsudskiego informacji o ruchach wojsk rosyjskich. Jej dwór był punktem kontaktowym dla kurierów Oddziału Wywiadowczego oraz dla legionistów[1]. Działała w Narodowym Związku Chłopskim. Redagowała czaspisma „Bartosz”. Później wstąpiła do królewiackiego Polskiego Stronnnictwa Ludowego (późniejszy PSL Wyzwolenie)[2].

W wojnie polsko-bolszewickiej walczyła w Ochotniczej Legii Kobiet w stopniu kapitana[1]. W okresie międzywojennym administrowała rodzinnym majątkiem w Goszycach, a także działała w Związku Legionistów Polskich, Związku Ziemian i Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet[2]. W roku akademickim 1923/1924 wróciła na studia na UJ. W 1924 była organizatorką krakowskich uroczystości z okazji 10 rocznicy wymarszu I Kompanii Kadrowej. W Goszycach gościła J. Piłsudskiego oraz oficerów oddziału W. Beliny-Prażmowskiego[1][4]. Utrzymywała bliskie stosunki towarzyskie z Aleksandrą i Józefem Piłsudskimi[2].

Poślubiła Janusza Gąsiorowskiego (1889–1949), bliskiego współpracownika Piłsudskiego, później generała brygady Wojska Polskiego. W 1916 urodziła się ich córka, Anna Gąsiorowska (późniejsza żona Jerzego Turowicza, zm. 2000)[2]. Jej ojcem chrzestnym była Piłsudski[4]. Drugim mężem Zofii (od 1925) był inż. Romuald Kern[2].

Debiutowała w 1917, ogłaszając broszurę Nasz naczelnik Józef Piłsudski (pod nazwiskiem Przerowa). Publikowała wiersze, wspomnienia, opowiadania oraz powieści dla młodzieży. W dwudziestoleciu międzywojennym pisała książki pod nazwiskiem Zofii Zawiszanki. Jej artykuły drukowano w czasopismach: „Rząd i Wojsko”, „Kobieta Współczesna” i „Bluszcz[2].

W czasie okupacji hitlerowskiej podjęła współpracę z organizacjami konspiracyjnymi, m.in. Batalionami Chłopskimi i Organizacją Orła Białego. W jej majątku chronili się żołnierze podziemia oraz poszukiwaniu przez władze niemieckie[2].

Po reformie rolnej przeniosła się do Krakowa. Pracowała jako tłumaczka z języka francuskiego. Publikowała w „Tygodniku Powszechnym[2].

Ordery i odznaczenia

Twórczość (wybór)

  • Głos wśród burzy (wiersze z lat młodzieńczych; jako Anna Wiśniowiecka; 1918)
  • Poprzez fronty. Pamiętnik wywiadowczyni I pułku piechoty Legionów z 1914 r. Na podstawie notatek spisanych w II – III 1915 r. (wspomnienia; jako Zofia Zawiszanka; 1928)
  • Świt wielkiego dnia. Opowieść z dzieciństwa Marszałka Piłsudskiego (1938)
  • Przedziwny wódz. Powieść z XV w. (Albertinum 1948)
  • Zwiastuny burzy, Goszyce-Słomniki-Małoszów-Goszyce 30 VII-6 VIII, [w:] Rok 1914 w dokumentach i relacjach (Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego; Księgarnia Akademicka 2004)
  • Zofia Zawiszanka, [w:] Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, red. Kamil Piskała, Marta Sikorska-Kowalska, Warszawa 2019, s. 185–235[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Żołnierze Niepodległości ↓.
  2. a b c d e f g h i j k l Zofia Zawiszanka, [w:] Kamil Piskała, Marta Sikorska-Kowalska (red.), Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, Warszawa 2019, s. 185–235, ISBN 978-83-65248-36-7, OCLC 1160196894 [dostęp 2022-04-18].
  3. Marta Grzywacz, Legionistki Piłsudskiego. Zakładały mundury i udawały chłopców, „wyborcza.pl”, 25 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-25] (pol.).
  4. a b Dach dla Kościuszki i Miłosza | rp.pl, web.archive.org, 18 stycznia 2012 [dostęp 2022-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-18].
  5. M.P. z 1932 r. nr 245, poz. 270.
  6. 6 sierpień: 1914 – 1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 18.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Za wierną służbe 4.jpg
Autor: Saper65, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka Za Wierną Służbę.
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.png
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej.JPG
Autor: Jurek281, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej
2008.06.22. Goszyce Manor house Gasiorowski family 01.JPG
Autor: Mariusz Kubik, http://www.mariuszkubik.pl, Licencja: CC BY 3.0
Gąsiorowski family's Manor house
Zofia Zawiszanka.jpg
Zofia Zawiszanka, ok. 1904 r.