Zofia Pociłowska-Kann
 Zofia Pociłowska-Kann, 2010 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
Zofia Pociłowska-Kann (ur. 3 marca 1920 w Charkowie, zm. 8 maja 2019 w Warszawie)[1] – członkini Związku Walki Zbrojnej, skazana przez Gestapo na karę śmierci[1], więźniarka Pawiaka i obozu koncentracyjnego Ravensbrück[2][3] (numer obozowy 7925)[4][5]. Rzeźbiarka, portrecistka, konserwatorka dzieł sztuki, poetka.
Życie przed wojną
W młodości mieszkała w Warszawie, gdzie ukończyła gimnazjum, szkołę średnią i zdała maturę[6]. Rozpoczęła studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, lecz wybuch II wojny światowej uniemożliwił jej kontynuację nauki[2]. Zdążyła zaliczyć pierwszy rok studiów[7].
Walka z niemieckim okupantem
W styczniu 1940 roku wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej. Początkowo była kurierką w stolicy[2]. Następnie skierowano ją na wschodnie tereny Generalnej Guberni. Działalność konspiracyjną kontynuowała w miastach takich jak: Lublin, Zamość, Nakło i Siedlce[7][8].
Była poszukiwana przez lubelskie Gestapo, którego oddział zatrzymał ją 19 marca 1941 roku na terenie warszawskiego Ursusa. Została przewieziona na Pawiak, następnie trafiła do więzienia Gestapo na zamku w Lublinie. Była brutalnie przesłuchiwana i bita. Skazano ją na karę śmierci za działalność w konspiracji[1][2][8].
Następnie podjęto decyzję o skierowaniu jej do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, dokąd została wywieziona 23 września 1941 roku[1][2].
Pobyt w obozie Ravensbrück
Zofia Pociłowska-Kann była więźniarką obozu Ravensbrück do 1945 roku. Inne więźniarki relacjonowały, że w tym czasie, wbrew nieludzkim warunkom panującym w obozie, zajmowała się sztuką[1].
Wykonała pierwsze w życiu rzeźby z trzonków szczoteczek do zębów, guzików i drewna[2]. Swoje dzieła ofiarowywała w prezencie innym kobietom, przebywającym w Ravensbrück[1].
W obozie napisała również tekst sztuki teatralnej pod tytułem Noc wigilijna (obraz symboliczny), które inne więźniarki odczytały z podziałem na role, w wigilijny wieczór 1942 roku[7][9].
Twórczość po wojnie
Do Warszawy powróciła 15 maja 1945 roku. Rozpoczęła studia na Wydziale Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie uczyła się m.in. w pracowni Tadeusza Breyera. Studia ukończyła w 1954 roku. Do końca życia zajmowała się rzeźbą, pisała również wiersze[2].
Do najbardziej znanych dzieł i prac Zofii Pociłowskiej-Kann należą[2]:
- sześć rzeźb znajdujących się w ekspozycji stałej Muzeum Więzienia Pawiak o tytułach: Krąg pamięci, Korczak, Droga zagłady, Ostatni taniec Chawy, Holocaust oraz U kresu,
- dwie rzeźby znajdujące się w polskim pawilonie muzeum obozu w Ravensbrück,
- obelisk ku czci ofiar Pawiaka w Warszawie,
- pomnik Powstańca Wielkopolskiego w Inowrocławiu,
- pomnik Bohaterom II Wojny Światowej we Włodawie,
- pomnik Pamięci rozstrzelanych w lesie sękocińskim,
- rzeźby w parku Pałacu Tielschów koło Wałbrzycha.
Jej projekty pomników były nagradzane i wyróżniane – w 1951 artystka zdobyła wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na pomnik Oświęcim-Brzezinka, w 1961 – pierwszą nagrodę w konkursie na pomnik ku czci Pawiaka, w 1969 – wyróżnienie w międzynarodowym konkursie na pomnik chana Asparucha w Sofii[10]. W 1966 zdobyła brązowy medal na I Festiwalu Sztuk Pięknych w Warszawie[10].
Wykonywała również prace konserwatorskie zabytków zgromadzonych w Wilanowie i na warszawskim Starym Mieście, w Kaplicy Firlejów w kościele Św. Mikołaja w Bejscach oraz na cmentarzu żydowskim w Warszawie[2].
Odznaczenia i pamięć
_01.jpg)
W 2018 roku otrzymała medal „Pro Patria” w uznaniu szczególnych zasług w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość, nadany przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych[11][12].
W 2019 roku otrzymała medal „Pro Masovia”, przyznawany osobom szczególnie zasłużonym dla województwa mazowieckiego[13][14].
Została pochowana na Powązkach Wojskowych w Warszawie[7] (kwatera AII-10-4)[15].
Przypisy
- ↑ a b c d e f Zofii Pociłowska-Kann – Polki w Ravensbrück [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Rzeźby Zofii Pociłowskiej-Kann | Muzeum Więzienia Pawiak [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Siła miłości – Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, www.kombatanci.gov.pl [dostęp 2020-01-28].
- ↑ Wyborcza.pl, www.wysokieobcasy.pl [dostęp 2020-02-06].
- ↑ Ein Schmuggelfund aus dem KZ: Interview with Zofia Pociłowska, www.tonworte.de [dostęp 2020-02-06].
- ↑ Muzeum Lubelskie w Lublinie • Czas przemijalny. Rzeźby Zofii Pociłowskiej. 19 05 -24 07 2005 •, www.muzeumlubelskie.pl [dostęp 2020-02-06].
- ↑ a b c d Instytut Pamięci Narodowej, Zmarła Zofia Pociłowska-Kann, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ a b Żegnamy Panią Zofię Pociłowską-Kann – Rodzina Więźniarek Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego Ravensbrück [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Zofia Pociłowska-Kann, Noc wigilijna: obraz symboliczny, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 2016, ISBN 978-83-8098-074-7 [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ a b Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP. Warszawa: Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków, 1972, s. 442.
- ↑ Instytut Gość Media, Zofia Pociłowska-Kann z medalem "Pro Patria", www.radioem.pl, 1 maja 2018 [dostęp 2020-01-28].
- ↑ W Warszawie Koncert Pamięci Ofiar Obozu w Ravensbrueck, dzieje.pl [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Zofia Pociłowska-Kann uhonorowana medalem Pro Masovia, Warszawa i Mazowsze – najnowsze wiadomości w RDC [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Warsawnow, Nadanie medalu PRO MASOVIA Zofii Pociłowskiej-Kann, Warsaw Now! Najciekawsze Wydarzenia i Miejsca w Warszawie, 1 marca 2018 [dostęp 2020-01-28] (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Zofia Pociłowska-Kann, artysta rzeźbiarz
Autor: IGerlinghoff, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zofia Pociłowska, polska rzezbiarka w swojej pracowni, Warszawa 2010
Obelisk.
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób rzeźbiarki Zofii Pociałkowskiej-Kann na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie