Zofia meklemburska

Zofia meklemburska

Królowa Danii i Norwegii
Okres	od 1572 do 1588 (1631)
Jako żona	Fryderyka II
Koronacja	1572, katedra w Kopenhadze
Poprzedniczka	Dorota saska
Następczyni	Anna Katarzyna Hohenzollern
Dane biograficzne
Dynastia	meklemburska
Data i miejsce urodzenia	4 września 1557 Wismar
Data i miejsce śmierci	4 października 1631 Nykøbing Falster
Miejsce spoczynku	katedra w Roskilde
Ojciec	Ulryk III
Matka	Elżbieta Oldenburg (księżna meklemburska)
Mąż	Fryderyk II
Dzieci	Elżbieta, Anna, Chrystian, Ulryk, Augusta, Jadwiga, Jan

Zofia meklemburska, duń. Sophie af Mecklenburg (ur. 4 września 1557 w Wismar, zm. 4 października 1631 w Nykøbing Falster) – królowa Danii i Norwegii. Jej ojcem był książę Meklemburgii-Güstrow Ulryk III (1527–1603), matką Elżbieta duńska (1524–1586), przyrodnia siostra króla Danii Chrystiana III.

Małżeństwo

W 1571 roku z wizytą do Kopenhagi przybyła ciotka Fryderyka II, Elżbieta duńska, ze swym mężem, księciem Meklemburgii-Güstrow, Ulrykiem III, oraz ich 14-letnią córką Zofią, którą zainteresował się król Danii. Do zawarcia małżeństwa potrzebne jednak było orzeczenie wydziału teologicznego Uniwersytetu Kopenhaskiego, z powodu bliskiego pokrewieństwa przyszłych narzeczonych. Pozwolenie zostało udzielone i po krótkim narzeczeństwie doszło do zawarcia małżeństwa. Ślub Zofii z królem Danii Fryderykiem II miał miejsce 20 lipca 1572 w Kopenhadze, a następnego dnia nowa duńska królowa została ukoronowana w katedrze kopenhaskiej.

Małżeństwo to, co nie było niczym wyjątkowym w tamtych czasach, było aranżowane i oparte na rachubach dynastyczno-politycznych. Mimo tego i mimo różnicy wieku dzielącej małżonków pożycie tej pary było szczęśliwe. Królowa często towarzyszyła mężowi w licznych podróżach po kraju i oddawała się głównie życiu rodzinnemu. Król, kiedy podpisywał się FS, twierdził, że nie oznacza to Fredericus Secundus, lecz Fredericus & Sophia^[1].

Regencja

Do śmierci męża Zofia nie odgrywała większej roli w życiu publicznym. Po jego odejściu przejęła regencję krajem w imieniu małoletniego syna Chrystiana IV. Postarała się o niemieckich nauczycieli dla młodego króla i za jej przyczyną doszło do wszechobecności niemczyzny na dworze, czemu niechętni byli reprezentanci rady regencyjnej współrządzącej z królową. Zofia bardzo zręcznie lawirowała finansami państwa, odciągając z nich co się dało do kiesy królewskiej. Panoszenie się królowej doprowadziło do napiętych stosunków między nią z jednej strony a synem i radą regencyjną z drugiej. Z radą regencyjną była w stanie ciągłej wojny. Po osiągnięciu pełnoletniości Chrystian IV nakazał matce opuszczenie dworu i osiedlenie się w jej własnym zamku w Nykøbingu na południu Danii. Zofia musiała pogodzić się z porażką i faktem, że jej syn nie jest już dzieckiem, którym może kierować. Po roku doszło do pojednania między matką a synem.

Wygnanie

Na wygnaniu w Nykøbingu, gdzie królowa żyła w dobrach zapisanych jej przez męża, zajmowała się uprawą ziół leczniczych i gromadzeniem pieśni ludowych. Wespół z pastorem Andersem Vedelem wydała w 1591 pierwszy zbiór duńskich pieśni ludowych w formie książkowej, dzięki czemu przyczyniła się do ocalenia części duńskiej spuścizny narodowej. Przebudowała zamek w Nykøbingu i założyła w nim galerię obrazów. Królowa wiele podróżowała, wraz z dworem liczącym około 200 osób i sporym ekwipunkiem. Interesowała się wieloma rzeczami, w tym astronomią. Jeszcze za życia męża odwiedziła obserwatorium astronomiczne Tycho Brahe na wyspie położonej w Sundzie^[2]. Była zręcznym administratorem swoich dóbr i łatwo pomnażała swoje zasoby finansowe, udzielając oprocentowanych pożyczek swojemu synowi oraz licznym książętom.

Ówcześni opisywali królową jako wymagającą osobę i surową matkę, o niedyplomatycznym i nieelastycznym charakterze, skupioną na sprawach materialnych. Zmarła jako najbogatsza kobieta Europy. Olbrzymi spadek (szacowany na 5,5 miliona rigsdalerów)^[3] stał się kością niezgody dla jej dzieci. Chrystian IV był w chwili śmierci matki zadłużony u niej na niebagatelną wówczas sumę 2 milionów rigsdalerów. Zofia pozostawiła też olbrzymie piwnice pełne wybornych win. Zasoby te nie zostały wyczerpane w czasach Chrystiana IV i korzystali z nich jeszcze Szwedzi podczas okupacji Danii w II połowie XVII wieku^[2]. Królowa często narzekała na złe relacje z synem. Oboje mieli dominujące i władcze osobowości, więc ułożenie harmonijnych stosunków między nimi było mało prawdopodobne.

Katedra w Roskilde, gdzie została pochowana królowa Zofia meklemburska

Królowa Zofia zmarła w swoich dobrach w Nykøbing na wyspie Falster i została pochowana u boku męża w katedrze w Roskilde.

Potomstwo

Ze związku Zofii i Fryderyka II na świat przyszło następujące potomstwo:

• Elżbieta (1573–1626), żona Henryka Juliusza, księcia Brunszwiku-Wolfenbüttel
• Anna (1574–1619), późniejsza królowa Szkocji
• Chrystian IV (1577–1648)
• Ulryk (1578–1624), biskup Schwerina
• Augusta (1580–1639), żona Jana Adolfa, księcia Szlezwiku-Holsztyna-Gottorp
• Jadwiga (1581–1641), żona Chrystiana II, elektora saskiego
• Jan (1583–1602), zaręczony z Ksenią, córką Borysa Godunowa.

Przypisy

Bibliografia

• Danske dronninger i tusind år, praca zbiorowa. Kopenhaga 2000, Nordisk Forlag A/S. ISBN 87-00-45504-0
• Henning Dehn-Nielsen: Kings and Queens of Denmark, Kopenhaga 2007, ISBN 978-87-89542-71-3
• PalleP. Lauring PalleP., Danske konger og dronninger, København: Aschehoug, 2005, ISBN 87-11-22285-9, OCLC 474628428 .
• KayK. Nielsen KayK., Danmarks kongelige familier i 1000 år, IbI. Askholm, wyd. 1. udg., 1. opl, [Rødovre]: Askholm, 2007, ISBN 978-87-91679-09-4, OCLC 254232649 .
• Rikke Agnete Olsen: Kongerækken, Kopenhaga 2005, ISBN 87-595-2525-8