Zoigl

Lokalny browar spółdzielczy w Falkenberg (Górny Palatynat). Produkuje się tu piwo Falkenberger Zoiglbier

Zoigl (także Zeugl albo Kommunbier) – piwo dolnej fermentacji, produkowane w północnej części Górnego Palatynatu w Niemczech i warzone przez osoby prywatne. Zacier na zoigla przygotowuje się w publicznym browarze (Kommunbrauhaus). Browarnicy zabierają brzeczkę do domu i fermentują ją przy użyciu drożdży. Każdy z nich wykorzystuje swój tradycyjny przepis, więc smak zoigla nie jest jednorodny i różnice między poszczególnymi miejscowościami, i piwowarami są wyczuwalne.

Piwo

Zoigl jest piwem dolnej fermentacji, wytwarzanym jako piwo jasne albo ciemne. Zawartość drożdży, ekstraktu i alkoholu nie odbiega od piw produkowanych w typowych browarach, niższe jest za to nasycenie dwutlenkiem węgla. Liczne zoigle nie są filtrowane i pozostają naturalnie mętne (tzw. Zwickelbier).

Rozpowszechnienie

Lokal oferujący zoigla w Tirschenreuth

Zoigla wytwarza się głównie w północnej części Górnego Palatynatu w wiejskich browarach-spółdzielniach, będących wspólną własnością mieszkańców, a produkcją zajmują się osoby prywatne^[1]. Przywilej warzenia jest dziedziczony z pokolenia na pokolenia i przypisany do domów oraz parcel, a także zarejestrowany w księgach wieczystych. Przez długi czas krąg osób uprawnionych był więc ograniczony. Gminy często zbierają „kotłowe“ („Kesselgeld“), które służy opłaceniu energii elektrycznej, oświetlenia, wody, ubezpieczenia i pokrywa koszty napraw^[2]. Cały przebieg produkcji musi nadzorować piwowar, którego dodatkowym obowiązkiem jest informowanie urzędów skarbowych o skali produkcji, gdyż producenci zoigla muszą odprowadzać podatek piwny (Biersteuer).

Tradycja

Dom z piwiarnią zoigla

Wyszynk zoigla w Kaufbeuren

Wyszynk piwa wyprodukowanego przez członków zrzeszenia odbywa się w wyznaczonych turach, trwających od 2 do 4 tygodni^[1]. Osoba, której kolej akurat przypada wywiesza ze szczytowego okna swojego domu charakterystyczną gwiazdę („Zoiglstern“ albo „Brauerstern“), miotełkę z witek albo gałązki świerku^[1]. Nazwa piwa, zoigl, pochodzi od słowa zeigen i oznacza w północnobawarskim dialekcie po prostu znak albo szyld^[1]. Rolę piwiarni (Zoiglstube) pełnią zwyczajowo salon i kuchnia domu^[3].

Szynkarze oferują do swojego piwa, nalewanego prosto z beczki przekąski, często własnej produkcji^[1].

Podobna tradycja jest znana we Frankonii pod nazwą Hausbräu.

Zoigla produkuje się również na własne potrzeby. Grupa zainteresowanych i uprawnionych kupuje surowce i warzy piwo, a po warzeniu brzeczka jest dzielona pomiędzy browarników, którzy w beczkach zabierają ją do domów i po dokończeniu fermentacji rozlewają zoigla do butelek^[1].

Region zoigla

Tradycja produkcji zoigla istniała w 75 miejscowościach w Górnym Palatynacie, wymienionych w rozporządzeniu z 1854^[4]. Prócz wymienionych poniżej pięciu miejscowości, gdzie nadal wytwarza się zoigla, istnieją także typowe restauracje, które mają zoigla w ofercie całorocznie bądź sezonowo, jednak z tradycją mają niewiele wspólnego, gdyż są otwarte przez cały rok, a piwo zoigl stanowi tylko dodatek do ich oferty.

Zoigl ze spółdzielczych browarów

Dwudziestu browarników zrzeszyło się i oznacza produkty godłem „Echter Zoigl vom Kommunbrauer“. Prowadzą oni wyszynk w następujących miejscowościach^[5]:

• Eslarn
• Falkenberg
• Mitterteich
• Neuhaus (część Windischeschenbach)
• Windischeschenbach

Miejscowości z prywatnymi browarami, w których wytwarza się m.in. zoigla

• Amberg
• Friedenfels
• Mitterteich
• Irchenrieth
• Kallmünz
• Mallersdorf
• Marktredwitz
• Moosbach
• Pirk
• Plößberg
• Raigering (dzielnica Amberg)
• Ratyzbona
• Reuth bei Erbendorf
• Schlammersdorf
• Selb
• Sulzbach-Rosenberg
• Weiden in der Oberpfalz
• Wunsiedel
• Windischeschenbach

Inne piwa produkowane w podobny sposób

„Zoigl“ od różnych producentów

• Kommune w Neuhaus an der Pegnitz
• Beckn Bier, tradycyjne piwo domowego wyrobu z Bayreuth
• Flinderer, sezonowy wyszynk browarników w Pegnitz
• Communebrauerei w Kaufbeuren
• spółdzielczy browar w Seßlach
• do tradycji nawiązuje piwo Zoiglstar z Gettysburga w Stanach Zjednoczonych

Przypisy

Bibliografia

• Wolfgang Benkhardt: Der Zoigl: Bierkult aus der Oberpfalz. Amberg: Buch- & Kunstverl. Oberpfalz, 2009. ISBN 978-3-935719-57-5. (niem.).
• Martin Stangl: Das Buch vom Zoigl: Geschichte, Wissenswertes, alle Zoiglstuben. Weiden: Stangl & Taubald, 2008. ISBN 978-3-924783-44-0. (niem.).

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona zoiglowi