Zoltán Kodály

Zoltán Kodály

Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1882 Kecskemét
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	6 marca 1967 Budapeszt
Przyczyna śmierci	atak serca
Instrumenty	altówka
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, etnograf, pedagog
Odznaczenia

Zoltán Kodály (ur. 16 grudnia 1882 w Kecskemécie, zm. 6 marca 1967 w Budapeszcie) – węgierski kompozytor, etnograf i pedagog.

Życiorys

Urodził się w Kecskemét. Rodzice Frigyes i Paulina cenili sobie muzykę, sami grali na instrumentach. Ojciec na skrzypcach, a matka nie tylko grała na fortepianie, ale również śpiewała. Matka Paulina Jalovetzky miała polski pochodzenie. Jej dziadek Michał Jałowiecki, uczestnik Konfederacji barskiej musiał uchodzić z Polski^[1]. Kodály w dzieciństwie mieszkał w Galáncie, gdzie ukończył szkołę powszechną, natomiast gimnazjum w Nagyszombat^[2]. Studiował w Budapeszcie u Hansa Koesslera. Doktoryzował się na uniwersytecie w 1906 na podstawie dysertacji Budowa stroficzna węgierskich pieśni ludowych. Od 1907 wykładał w Akademii Muzycznej w Budapeszcie – początkowo teorię muzyki, a następnie kompozycję^[2]. Pracował tam o momentu przejścia na emeryturę. Po II wojnie światowej w 1945 roku został prezesem Węgierskiej Rady Sztuki. Pełnił również funkcję przewodniczącego Międzynarodowej Rady Muzyki Ludowej oraz honorowego prezydenta Międzynarodowego Towarzystwa Edukacji Muzycznej^[3]. Trzykrotnie w 1948, 1952 i 1957 otrzymał nagrodę Kossutha^[4].

Jego kompozycje bazują na węgierskiej muzyce ludowej, a jego twórczość krzyżuje w sobie elementy stylu neoromantyczno-impresjonistycznego. Komponował i opracowywał głównie pieśni, ale także utwory instrumentalne i opery.

Metoda Kodálya

Jako pedagog zreformował system nauczania muzyki w szkolnictwie węgierskim. Jest uznawany za twórcę tzw. metody Kodálya. Jest to metoda kształcenia muzycznego poprzez uczenie dzieci śpiewania prostych i znanych piosenek ludowych. W trakcie śpiewu dzieci uczą się wykonywać ręką gesty, które pomagają im zachować intonację i zapamiętać melodię. Nazywa się to „śpiewaniem razem z ręką”^[5]. Metoda Kodaly’a jest znana na całym świecie, a nawet powstały jej narodowe adaptacje często różniące się pomiędzy sobą^[2]. W 2016 roku metoda została wpisana przez UNESCO do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości^[6].

Najważniejsze utwory

• oratorium Assumpta est Maria (1901)
• uwertura Letni wieczór (1906)
• Sonata na wiolonczelę solo, op. 8 (1915)
• oratorium Psalmus Hungaricus (1923)
• opera Háry János (1926) – dużą popularnością cieszy się suita orkiestrowa z tej opery, po raz pierwszy wykonana w 1927, oraz uwertura, znana szerzej pod nazwą Uwertura Teatralna i uważana niekiedy za samodzielne dzieło
• opera Székelyfonó (Wieczór prządek) (1932)
• Tańce z Marosszék (wersja fortepianowa: 1927, wersja orkiestrowa: 1930)
• Tańce z Galánty (1933)
• oratorium Te Deum (1936)
• Wariacje na temat węgierskiej piosenki ludowej „Paw” (1938–1939) – napisane na zamówienie orkiestry Concertgebouw w Amsterdamie obchodzącej 50. rocznicę założenia
• Koncert na orkiestrę (1939–1940)
• oratorium Missa Brevis (1942)

Zobacz też

• Béla Bartók
• George Enescu

Przypisy