Zond 3

Zond-3 – radziecka sonda kosmiczna (typu 3MW-4), która przeleciała obok Księżyca i wykonała 25 jego zdjęć oraz przeprowadziła szereg badań naukowych. Obiekt serii Zond wysłany w charakterze tzw. próbnika technicznego, służącego przede wszystkim do wypróbowania aparatury, metod i koncepcji, i w zasadzie nie przeznaczony do realizacji określonych misji naukowych^[1].

Budowa i wyposażenie sondy

Sonda była prawie identyczna jak Zond 2. Oprócz aparatury naukowej na pokładzie znajdowało się urządzenie fototelewizyjne z automatyczną obróbką błony (odległość ogniskowa obiektywu 106,4 mm, szerokość błony 23 mm, liczba linii przekazywanych obrazów telewizyjnych 1100, możliwość przekazywania obrazów na odległość setek mln km)^[2]. Charakterystyczną cechą tych obiektów (Zond 1, Zond 2 i 3) była dwuczęściowa budowa. W istocie składały się one z dwóch zasadniczych próżnioszczelnych członów: orbitalnego i planetarnego^[1].

Przebieg misji

Start sondy nastąpił w dniu 18 lipca 1965 roku z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie. 20 lipca 1965 roku w czasie przelotu sondy obok Księżyca w odległości 11 570–9220–9960 km (między godzinami 01:24 i 02:23 UTC) umieszczone w niej urządzenia fotograficzne uzyskały 25 obrazów odwrotnej strony Księżyca o bardzo dobrej jakości. Kolejne fotografie wykonywane były co 135 sekund. Ekspozycja fotografii trwała 1/100 lub 1/300 sekundy. Obserwacją objęty został przede wszystkim obszar dotychczas zupełnie niezbadany. Łącznie sfotografowano 19 mln km² powierzchni Księżyca, z czego ponad 10 mln km² nie sfotografowanych przez sondę Łuna 3^[2]. Przekaz obrazów na Ziemię rozpoczął się 29 lipca 1965 roku, gdy sonda była oddalona od Ziemi o 2,2 mln km. Przekazywanie każdego obrazu trwało 34 minuty. Obrazy te ponownie przesłano w dniu 23 października 1965 roku, gdy sonda znajdowała się w odległości 31,5 mln km od Ziemi. Powtórnie przesłane obrazy miały bardzo dobrą jakość^[3]. Na uzyskanych zdjęciach zidentyfikowano ponad 1000 kraterów. Ponad 600 z nich miało średnicę od 5 do 20 km, około 200 – średnice od 20 do 50 km, a tylko kilkanaście – średnice przekraczające 100 km. Wiele z tych obiektów (nawet stosunkowo niewielkich) otoczonych jest jasnymi plamami i smugami. Najciekawsze odkrycie to stwierdzenie, że nieliczne obiekty o charakterze mórz na odwrotnej stronie Księżyca są niewielkie i różnią się wyglądem od mórz znajdujących się na widocznej z Ziemi stronie Księżyca. Mają one nieckowaty kształt, tarasowo wznoszące się partie zewnętrzne, a co najważniejsze nie są równinne, a pokryte kraterami. Wyraźnie widać, że ich dna nie zostały zapełnione i wyrównane przez magmę. Charakterystyczną cechą drugiej strony Księżyca są długie łańcuchy kraterów. Jeden z nich ma długość ponad 100 km.

Sonda Zond 3 wyposażona była w spektrometr do obserwacji promieniowania ultrafioletowego. Urządzenie to dostarczyło 15 spektrogramów niewidocznej strony Księżyca, obejmujących promieniowanie w zakresie długości fali od 1900 do 2750 A. Okazało się, że powierzchnia Księżyca bardzo słabo promieniuje.

Po przejściu w pobliżu Księżyca sonda kontynuowała badania przestrzeni kosmicznej, poruszając się po orbicie wokół Słońca^[2].

Zobacz też

• program Mars
• program Wenera
• program Zond
• Zond 1
• Zond 2

Przypisy

Bibliografia

• E. Staniewski, R. Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957–1972. Wydawnictwo MON, 1974.
• NSSDC Master Catalog (ang.)