Zosia (Pan Tadeusz)

Ten artykuł od 2020-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Michał Elwiro Andriolli, Zosia, ilustracja (1881)

Zosia – postać literacka, bohaterka poematu epickiego Pan Tadeusz (1834) Adama Mickiewicza.

Zosia jest córką Ewy Horeszkówny i niejakiego Kasztelana, który wraz z żoną dokonał żywota gdzieś na Syberii. Urodziła się przed wywiezieniem rodziców, z logiki opowiadanych przez Jacka Soplicę zdarzeń wynika, że najpóźniej w 1795 roku. W czasie akcji poematu Zosia musiałaby więc mieć co najmniej 16 lat. Jednakże Sędzia mówi o niej, iż "wyrasta z dziecięcia", a Telimena wprost: "zaczynasz rok czternasty".

Po śmierci rodziców wychowanie Zosi powierzono Telimenie, przyjaciółce zmarłej matki, która dłuższy czas mieszkała z nią w Sankt Petersburgu. W chwili zawiązania akcji poematu Zosia wraz z opiekunką od dwóch lat mieszka w Soplicowie, ukryta przed światem (niezbyt skutecznie, o czym świadczą nieszczęśliwe zaloty Saka Dobrzyńskiego), w myśl koncepcji wychowawczych Telimeny i zwyczajów w epoce.

Dziewczynka lubi zajmować się ogródkiem i w utworze wielokrotnie przedstawiana jest w otoczeniu przyrody. Zosia postrzegana jest przez innych bohaterów utworu jako delikatna, dobrze wychowana i naturalna panienka o zachwycającej urodzie: jasnych włosach (związanych najczęściej w warkocze), niebieskich oczach. Bohaterka, choć mogła wydawać się uległa i zależna od innych, sama potrafiła decydować o sobie. Świadczyć o tym mógł chociażby fragment utworu, w którym Zosia przeciwstawiła się Telimenie, nie zgadzając się na włożenie modnego wówczas stroju.

W ostatniej księdze utworu Zosia zaręcza się z Tadeuszem Soplicą.