Zumpy

Zumpy

wieś
Panorama miejscowości widok od strony południa
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	lubliniecki
Gmina	Boronów
Liczba ludności (2008)	123
Strefa numeracyjna	35
Kod pocztowy	42-283
Tablice rejestracyjne	SLU
SIMC	0132279
Położenie na mapie gminy Boronów Zumpy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zumpy
Położenie na mapie województwa śląskiego Zumpy
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego Zumpy
50°41′26″N 18°54′05″E/50,690556 18,901389

Zumpy (niem. Sumpen) – wieś sołecka znajdująca się w gminie Boronów w powiecie lublinieckim w województwie śląskim.

Położenie geograficzne

Zumpy położone są na obszarze Śląska Białego, w północnej części Górnego Śląska. Według podziału ze względu na obszary kulturowe, leżą one na terenie ziemi lublinieckiej.

Ze względu na położenie geomorfologiczne Zumpy leżą na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej, w obrębie Garbu Herbskiego.

Z geobotanicznego punktu widzenia miejscowość należy do krainy Wyżyn Południowo-wschodnich do Podkrainy Górnośląskiej.

Ponadto cały obszar miejscowości w roku 1998 włączony został w obręb nowo powstałego Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. W miejscowości znajdują się pomnikowe lipy i dęby.

W pobliżu sołectwa znajdują się pozostałości po XIX-wiecznej kopalni rud żelaza w formie kilkumetrowej wysokości hałd i cieku wodnego, pełniącego wcześniej najprawdopodobniej funkcję sztolni. Na terenie sołectwa znajduje się Leśnictwo Dębowa Góra, należące do nadleśnictwa Koszęcin. Wcześniej w Zumpach swoją siedzibę miało nadleśnictwo Zumpy.

Historia miejscowości

Budynek byłego nadleśnictwa (2006)

Zumpy zostały założone pod koniec lat 70. XVIII wieku roku jako kolonia dla niemieckich górników sprowadzonych dla działającej wówczas kopalni. Mieszkańcy miejscowości w większości później się spolonizowali, część ich potomków uważa się dziś za mniejszość niemiecką. Sołectwo składa się z historycznie dwóch przylegających do siebie dzielnic Zumpów i Lisiej Góry (polska nazwa tej części wioski została zniemczona jako Lissengora – prawdopodobnie wcześniej mogła mieć ona nazwę Łysa Góra). Łysa Góra lub Lisia Góra była wioską istniejącą przed Zumpami i w momencie osadzania się tutaj osób, cała miejscowość nosiła nazwę Lissagura, dopiero w późniejszym okresie wydzieliła się kolonia Zumpy (Sumpen). Etymologicznie nazwa ta wywodzi się od bagien (Sumpfen, Sümpfe)). Nazwa Zumpy (Zompy) była jednak już używana przed założeniem niemieckiej kolonii w metrykach boronowskiej parafii.

W roku 1830 miejscowość liczyła 74 mieszkańców, natomiast w 1908 – 185.

Kopalnia rud żelaza

W lasach znajdujących się przy miejscowości znajduje się kilkadziesiąt wyrobisk w postaci kopców, będących świadectwem istnienia na tym terenie kopalni, jaka założona była przez księcia Hohenlohe, właściciela tychże dóbr. W kilku miejscach istnieją też pozostałości po działających wcześniej sztolniach. Prawdopodobnie w XVII wieku wydobywano w tym miejscu m.in. rudy srebrno-ołowiowe.

W roku 1840 wydobywano w kopalni 6.000 ton kruszcu, w roku 1847 - 7.652 tony, w 1857 - 6.480 ton, a w 1872 już tylko 2.142^[1]. Przewożono ją do pieców hutniczych w Chwostku, Bruśku i Tworogu. Głębokość szybów dochodziła do 20 metrów, a długość chodników do 40 metrów, przy wysokości 70-100 cm. Szyby miały swoje nazwy, zazwyczaj od nazwisk osób będących w nich rębaczami lub sztygarami^[2].

W XIX wieku umiejscowiona była w miejscowości kapliczka św. Barbary, patronki górników, obecnie znajdująca się w miejscowości Boronów. Po zlikwidowaniu kopalni prawdopodobnie w 1880 roku, Fryderyk Wilhelm von Hohenlohe trzy lata później rozpoczął starania o eksploatację nowych złóż na tym terenie, ale ze względu na koszty transportu i niezdecydowanie towarzystwa akcyjnego Zjednoczone Huty Królewska i Laura nie doszły one do skutku^[3].

Z XIX wieku do chwili obecnej zachowało się kilka budynków drewnianych i murowanych, w tym budynek byłego nadleśnictwa.

Podania związane z okolicą Zumpów

• Istnieje podanie o tym, że pracujący w kopalni górnicy zostali zasypani i od tego czasu kopalnia nie jest eksploatowana.
• Przy drodze z Boronowa do Olszyny przechodzącej obok Zumpów przepływa strumyk określany nazwą Ryzio. Położony jest on na terenie dawnej eksploatacji rud żelaza. Według podania, w nocy przechodzących obok ludzi spotykać mogą duchy lub siły próbujące ich tam zatrzymać.

Wieś i okolice

Pozostałości po dawnej sztolni

Potok Ryzio (Ryzia) wijący się w pobliżu dawnych kopalni w okolicy Zumpów

Smolna chata z początku XIX wieku

Drewniana chata z początku XIX wieku

Pozostałości po jednym z szybów kopalnianych w formie charakterystycznych kopców

Przypisy

Bibliografia

• Damian Gołąbek: Szkice z dziejów Boronowa i okolicy. Boronów: Rada Gminy Boronów ; Lubliniec : [s. n.], 2000. ISBN 83-914110-0-1.
• Damian Gołąbek: Kościół i parafia N.M.P. Królowej Różańca Św. w Boronowie. Boronów: Rada Gminy, 2002. ISBN 83-914110-1-X.
• Damian Gołąbek: Dawne hutnictwo i górnictwo w okolicy Boronowa. Boronów: Rada Gminy Boronów, 2004. ISBN 83-914110-3-6.