Związek Powstańców Śląskich

Sztandar Związku Powstańców Śląskich z dewizą: „Przez bitew ofiarną krew – do wolności, potęgi i chwały”

Walenty Fojkis

Związek Powstańców Śląskich (ZPŚ) – organizacja kombatancka założona w 1923 przez Alfonsa Zgrzebnioka. Grupowała uczestników powstań śląskich z 1919, 1920 i 1921.

Po przewrocie majowym Walny Zjazd Delegatów Związku Powstańców Śląskich w czerwcu 1926 poparł rządy sanacji. To stanowisko doprowadziło do rozłamu w Związku Powstańców Śląskich i powstał istniejący do 1932 Narodowy Związek Powstańców i Byłych Żołnierzy (przekształcony w styczniu 1932 w Związek Powstańców i b. Żołnierzy)^[1], związany z Chrześcijańską Demokracją i Wojciechem Korfantym. Grupa ta była w sporze ze Związkiem Powstańców Śląskich, w którym swoje wpływy umocnili zwolennicy Józefa Piłsudskiego. Oba te ugrupowania zwalczały się wzajemnie na łamach prasy, gloryfikując swój udział w powstaniach śląskich i organizując odrębne obchody rocznicowe.

W 1939 ochotnicy z ZPŚ walczyli na Górnym Śląsku z bojówkami niemieckimi. W latach 1939–1944 ZPŚ działał w konspiracji. W 1945 reaktywowano ZPŚ pod nową nazwą Związek Weteranów Powstań Śląskich, który w 1949 wszedł w skład ZBoWiD-u.

Organem prasowym Związku Powstańców Śląskich była gazeta „Powstaniec Śląski”, a od nr. 9 – „Powstaniec”.

Główni działacze: Alfons Zgrzebniok, Jan Wyglenda, Walenty Fojkis, Karol Grzesik, Józef Grzegorzek, Maksymilian Iksal, Rudolf Kornke. Honorową członkinią była Wiktoria Niegolewska.

ZPŚ wchodził w skład Generalnego Związku Towarzystw Powstańców i Wojaków Ziem Zachodnich RP.

Organizacją młodzieżową Związku Powstańców Śląskich był Związek Młodzieży Powstańczej.

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Popiołek, Historia Śląska – od pradziejów do 1945 roku, Śląski Instytut Naukowy, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1984, ISBN 83-216-0151-0.
• Henryk Zieliński, Rola powstania wielkopolskiego oraz powstań śląskich w walce o zjednoczenie ziem zachodnich z Polską (1918–1921), w: Droga przez Półwiecze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1969.

Linki zewnętrzne

• Wiadomości Związkowe Związku Powstańców Śląskich w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
• Powstaniec Śląski – organ prasowy Związku Powstańców Śląskich w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej