Związek międzygminny

Związki międzygminne – specyficzne korporacje prawa publicznego tworzone przez samorządy gmin na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2022 r. poz. 559) w drodze porozumień zatwierdzanych następnie uchwałami rad tych gmin, w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Związek międzygminny ma osobowość prawną. Szczegółowe zasady tworzenia związków międzygminnych zawiera Rozdział 7. Związki i porozumienia międzygminne ww. ustawy (art. 64-73a).

Utworzenie związku

Związki tworzy się w celu efektywniejszego wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.

Procedura utworzenia związku składa się z dwóch etapów:

1) uchwały o utworzeniu przez rady zainteresowanych gmin, co następuje bezwzględną większością ustawowej liczby członków

2) przyjęcia w tym samym trybie statutu związku

Członkostwo w związku jest dobrowolne, każda gmina może swobodnie z niego wystąpić. Ustawa o samorządzie gminnym przewiduje możliwość nałozenia na gminy obowiązku utworzenia związku, ale poza przypadkiem gmin warszawskich, gdzie obowiązek taki istniał do 2002 roku, żadna ustawa nie nakłada go.

Zadania związku

Na związek można przekazać wszystkie zadania z zakresu zadań własnych gmin, oprócz tych do których wymagane jest osobne upoważnienie ustawowe (np. stanowienie prawa miejscowego). Możliwe jest także przekazanie na związek zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Ponadto związek sam może zawierać porozumienia z administracją rządową przewidujące nałożenie na niego w/w obowiązków. Na związek rada gminy może ponadto przekazać kompetencje do wydawania indywidualnych decyzji, podobnie jak to ma miejsce z przekazaniem tego typu kompetencji jednostkom pomocniczym w gminie.

Organy związku

Organem stanowiącym i kontrolnym (odpowiednik rady gminy) jest zgromadzenie związku. Składa się ono z wójtów (a więc organów wykonawczych) poszczególnych gmin. Rada gminy może upoważnić także radnego lub zastępcę wójta do jej reprezentacji. Statut może przewidywać, że niektóre gminy będą miały więcej niż jednego przedstawiciela.

Organem wykonawczym związku jest zarząd, powoływany przez zgromadzenie związku spośród jego członków. Możliwe jest powołanie maks. 1/3 osób spoza członków zgromadzenia związku.

Tryb działania związku

Zgromadzenie związku podejmuje decyzje bezwzględną większością głosów statutowej liczby członków. Na uchwały zgromadzenia każdemu członkowi przysługuje sprzeciw. W razie sprzeciwu zgromadzenie musi jeszcze raz rozpatrzyć daną sprawę. Przy ponownym rozpatrywaniu prawo sprzeciwu nie przysługuje. Sprzeciw należy wnieść w ciągu 7 dni od podjęcia uchwały.

Zbliżone pojęcia

Związków międzygminnych nie należy mylić z porozumieniami międzygminnymi (opisanymi w art. 74 w.w. ustawy), które polegają na przekazaniu zadań jednej gminy innej gminie bez utworzenia odrębnej osoby prawnej. Nie należy także mylić ich ze stowarzyszeniami gmin (opisanymi w rozdziale 9 art. 84 i 84a w.w. ustawy).

Zobacz też