Zwiastowice

Zwiastowice
wieś
Ilustracja
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0

Kaplica pw. Najświętszej Panny Marii
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Głogówek

Liczba ludności (2011)

230[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-250[2]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0494054

Położenie na mapie gminy Głogówek
Mapa konturowa gminy Głogówek, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zwiastowice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Zwiastowice”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Zwiastowice”
Ziemia50°20′09″N 17°57′59″E/50,335833 17,966389

Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[3][4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Stradunia.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 230 osób[1].

Przysiółkami wsi są Mikulsko i Zwiastowice[3][4].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 16 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Stradunia.

Środowisko naturalne

W Zwiastowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Zwiastowic wynoszą 633 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].

Nazwa

Wieś po raz pierwszy zanotowana w dokumencie z 1223 roku w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Zuesloua”[8]. Niemiecki historyk Colmar Grünhagen w komentarzach do tego dokumentu z roku 1866 podaje także inne nazwy miejscowości: zlatynizowane Zuestoua i Zuestona oraz zgermanizowaną Schwesterwitz[8].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Siostrowic oraz niemiecką Schwesterwitz[9]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Swiastowice, a także zgermanizowaną Schwesterwitz we fragmencie: „Schwesterwitz (polnisch Siostrowice und Swiastowice)”[10].

9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Zwiastowice[11].

Historia

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Krzyż przy kaplicy zawierający spis mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej

We wsi znajdują się stanowiska archeologiczne z epoki kamienia[12].

Pierwsze wzmianki o Zwiastowicach pochodzą z 8 września 1223 roku z łacińskiego dokumentu wydanego przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca[8]. Wieś została założona przez zakon cystersów[13].

W 1810 Zwiastowice przestały być własnością cystersów[13]. W 1818 roku wieś liczyła folwark, 12 rolników, 19 ogrodników, 4 małych rolników i młyn wodny. Właściciel Zwiastowic Graf von Harrach z Rozkochowa, w 1830 założył nowy folwark o nazwie Oberhof. Miejscowa szkoła podstawowa (ob. świetlica wiejska) została wybudowana w 1838[12]. Około 1850 majątek w Zwiastowicach był własnością Ernsta von Seherr-Thossa[14]. W 1853 poświęcona została kaplica Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Zwiastowicach[12].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 416 mieszkańców Zwiastowic 21 posługiwało się językiem niemieckim, 382 językiem polskim, a 3 było dwujęzycznych[15]. Po I wojnie światowej na bokach krzyża przy kaplicy Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Zwiastowicach umieszczone zostały tablice upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[12].

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Zwiastowicach 288 osób, z czego 234, ok. 81,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 231, ok. 80,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 282 głosy (ok. 97,9% uprawnionych), w tym 281 (99,6%) ważne; za Niemcami głosowało 219 osób (77,9%), a za Polską 62 osób (22,1%)[16].

W 1934 w Zwiastowicach została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej[12].

Po II wojnie światowej wieś została przejęta przez polską administrację. Mieszkańcom Zwiastowic, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

W latach 1945–1950 Zwiastowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Biedrzychowice, a w latach 1954–1972 do gromady Twardawa.

Kompleks folwarczny ze słodownią i browarem w Zwiastowicach, którego właścicielem do 1945 był Karol Marx, został upaństwowiony i przekazany państwowemu ośrodkowi hodowli zarodowej, a w dawnej słodowni urządzono biura. W latach 80. XX wieku w budynku wydzielono pięć mieszkań[12].

W 2011 Zwiastowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[17].

Liczba mieszkańców wsi

Zabytki

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Krzyż przydrożny

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[21]:

  • kaplica pw. Najświętszej Panny Marii, zabytkowa z 1853 r.
  • kapliczka przydrożna, z 1857 r., nie istnieje
  • zabudowania folwarku z 1825 r.:
    • dom
    • spichlerz
  • dom nr 33, z XIX w.

Transport

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Wjazd do Zwiastowic od strony Biedrzychowic (DK 40)

Przez Zwiastowice przebiegaa droga krajowa:

Kultura

W Zwiastowicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[22].

Przypisy

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1616 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  4. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  5. ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-06-09].
  6. ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa, bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  7. ↑ Klimat: Zwiastowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-09].
  8. ↑ a b c Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 123.
  9. ↑ Knie 1830 ↓, s. 712.
  10. ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1082.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
  12. ↑ a b c d e f Plan Odnowy Miejscowości Zwiastowice, bip.glogowek.pl [dostęp 2022-10-29].
  13. ↑ a b Zwiastowice, gminaglogowek.info [dostęp 2022-10-29] (pol.).
  14. ↑ Plan odnowy miejscowości Steblów na lata 2016 – 2022, bip.krapkowice.pl [dostęp 2022-10-29].
  15. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
  16. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2022-10-29]. (niem.).
  17. ↑ Zwiastowice, gm. Głogówek, Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2022-10-29] (pol.).
  18. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de, www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-08].
  19. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, treemagic.org [dostęp 2020-06-08].
  20. ↑ a b c d Wieś Zwiastowice w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-06-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  21. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108. [dostęp 2013-01-09].
  22. ↑ DFK Zwiastowice / Schwesterwitz

Bibliografia

Gmina Głogówek
Miasto
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Części
miasta

POL Głogówek COA.svg

Media użyte na tej stronie

Głogówek (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Głogówek, Poland.
Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Prudnik County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.56 N
  • S: 50.25 N
  • W: 17.43 E
  • E: 18.06 E
2011-10 Zwiastowice 04 Kaplica Najświętszej Maryi Panny.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek. Kaplica pw. NMP (dec. kościół fil.) (nr 16), 1853. Nawiązuje swoim stylem do późnego klasycyzmu.
2011-10 Zwiastowice 05.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.
2011-10 Zwiastowice 01.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.
2011-10 Zwiastowice 02.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.