Zwierzę stałocieplne

Zwierzę stałocieplne (ciepłokrwiste, endotermiczne, homotermiczne, homojotermiczne, homeotermiczne; od gr. homos – taki sam, równy lub homoios – podobny) – zwierzę, którego temperatura (zwana też ciepłotą ciała) jest względnie stała i w znacznym stopniu niezależna od temperatury otoczenia, a jej dobowe wahania nie są większe od kilku stopni. Zwierzęta te zwykle utrzymują wysoką temperaturę ciała (zwykle 36–40 °C^[1]) i wykazują aktywność zarówno przy niskich, jak i wysokich temperaturach otoczenia^[2].

To tradycyjne pojęcie jest przykładem taksonu polifiletycznego i jako takie jest silnie ugruntowane w literaturze, lecz z drugiej strony nieścisłe, a czasami mylące — od przytoczonej wyżej definicji są bowiem wyjątki^[2].

Do zwierząt stałocieplnych zalicza się ssaki i ptaki (choć niektóre gatunki rodzą się ektotermami i dopiero z wiekiem stają się stałocieplne^[3]). Obecnie wiadomo, że stałocieplne były również pterozaury i przynajmniej niektóre dinozaury (zwłaszcza teropody).

Utrzymanie względnie stałej temperatury jest ważne dla homeostazy organizmu i zwierzęta te posiadają mechanizmy dążące do utrzymania stałej temperatury (termoregulacja):

• część energii uzyskiwana w procesie odżywiania wykorzystywana jest do produkcji ciepła, co jest istotne ze względu na działanie enzymów;
• kurczenie się i rozkurczanie naczyń krwionośnych;
• obecność tworów naskórka takich jak pióra i włosy oraz odpowiednie ruchy nimi;
• obecność podskórnej tkanki tłuszczowej;
• parowanie wody (pocenie się i ziajanie).

Wśród niektórych ryb polujących na dużej głębokości występują mechanizmy, pozwalające na utrzymywanie podwyższonej temperatury niektórych części ciała, poprzez kierowanie do nich krwi ogrzanej w pracujących mięśniach. Jedyną rybą, u której stwierdzono utrzymywanie podwyższonej temperatury całego ciała (wyższej o 5 °C od otoczenia), jest strojnik^[4][5].

Zobacz też

• zwierzę heterotermiczne
• zwierzę zmiennocieplne

Przypisy