Zwierzyniec (województwo świętokrzyskie)

Artykuł

50°30′46″N 20°42′43″E

- błąd

39 m

WD

50°34'N, 20°46'E, 50°30'45.18"N, 20°42'36.32"E

- błąd

19675 m

Odległość

4 m

Zwierzyniec
wieś
Ilustracja
Zwierzyniec, widok od strony Szańca
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

buski

Gmina

Busko-Zdrój

Liczba ludności (2011)

121[1][2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-100[3]

Tablice rejestracyjne

TBU

SIMC

0233247[4]

Położenie na mapie gminy Busko-Zdrój
Mapa konturowa gminy Busko-Zdrój, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zwierzyniec”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zwierzyniec”
Położenie na mapie powiatu buskiego
Mapa konturowa powiatu buskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zwierzyniec”
Ziemia50°30′46″N 20°42′43″E/50,512778 20,711944

Zwierzyniecwieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Busko-Zdrój[5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.

Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Zwierzyniec[6][4]
SIMCNazwaRodzaj
0233253Górkaczęść wsi

Historia wsi Zwierzyniec

Dożynki Gminne w Zwierzyńcu,
31 sierpnia 2008 r.

Wieś Zwierzyniec, zwana wcześniej Zwierzeniec powstała na przełomie XVIII i XIX wieku, a dokładniej w latach 1762-1806, po wykarczowaniu lasu, który jeszcze 1762 roku porastał to miejsce. Pierwszymi mieszkańcami wsi byli członkowie rodzin: Pietryków, Czerskich i Jarosów[7].

Wspomnieć należy jednak, że osadnictwo dotyczące okolic wsi sięga epoki średniowiecza. W czasie prowadzonych w XX wieku badań archeologicznych, na wzgórzu położonym około 500 metrów na wschód od wsi odkryto grodzisko stożkowe pochodzące prawdopodobnie z XIII-XIV w.[8][9].

W 1845 roku wieś administracyjnie należała do gminy Szaniec, okręgu szydłowskiego, powiatu stopnickiego, guberni radomskiej[10]. i mieszkało w niej 9 zagrodników, czyli rolników, gospodarujących na 96 morgach i 200 prętach ziemi. Dalszy rozwój wsi nastąpił w 1864 roku i był związany z uwłaszczeniem chłopów. Wieś w tym czasie liczyła 16 zagrodników którzy gospodarowali na 165 morgach i 82 prętach ziemi[11]. Kolejny przyrost areału rolnego Zwierzyńca nastąpił w 1888 roku za zrzeczenie się praw serwitutowych ciążących na majątku Szaniec, wieś otrzymała ekwiwalent w postaci 70 morgów i 149 prętów ziemi leżącej w polu zwanym „Pod Nartami”. Nie był to jednak ostatni przyrost areału, bowiem pole zwane „Za Szosą” otrzymane za zrzeczenie się serwitutu ciążącego z kolei na folwarku Elżbiecin mieszkańcy podzielili między siebie w 1931 roku[12].

Nielegalne nauczanie dzieci we wsi w czasie zaboru rosyjskiego prowadził Andrzej Wilczyński, a legalne Anna Bernhard, która jednak zrezygnowała z funkcji nauczycielki w 1917 roku. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, okupacji niemieckiej i początkach PRL działał we wsi młyn wodny prowadzony przez Józefa Kańskiego. W 1939 roku wieś liczyła 33 domy i 190 osób[13]. W 1934 roku mieszkańcy wsi ufundowali kamienną figurę przedstawiającą postać Jezusa Chrystusa stojącego na cokole, na rozstaju dróg. Koszty zakupu pokryte zostały ze składek mieszkańców i z odszkodowania od koła łowieckiego[14].

W czasie II wojny światowej z inicjatywy Szczepana Koruby powstała we wsi komórka ruchu oporu Batalionów Chłopskich w sile drużyny. Członkowie tej organizacji brali udział między innymi w rozbiciu więzienia w Pińczowie latem 1944 roku, a Szczepan Koruba dowodził plutonem w potyczce pod Skorzowem[15].

Dnia 31 lipca 1944 roku na wschód od wsi Zwierzyniec, przy skrzyżowaniu drogi BuskoChmielnik, z drogą SzaniecKołaczkowice miała miejsce bitwa oddziału Armii Krajowej dowodzonego przez Mieczysława Łaganowskiego pseudonim „Wilga” z oddziałem armii niemieckiej[16]. Pod koniec tego roku we wsi zakwaterowały oddziały z 69 Dywizjonu Grenadierów Ludowych Pospolitego Ruszenia cofającej się armii niemieckiej zmuszając mieszkańców Zwierzyńca i okolicznych miejscowości do kopania umocnień polowych na wschód od wsi Zwierzyniec[17].

W 1984 roku mieszkańcy wsi czynem społecznym wznieśli budynek sklepu i świetlicy wiejskiej[18], co upamiętnia wmurowana w ścianę budynku tablica z napisem, cyt:

1984 OBIEKT TEN WZNIEŚLI CZYNEM SPOŁECZNYM MIESZKAŃCY WSI ZWIERZYNIEC

W 1993 roku z inicjatywy Witolda Domagały powstała w Zwierzyńcu Ochotnicza Straż Pożarna licząca w dniu założenia 30 członków[19].

W dniu 6 września 2009 roku, w czasie ogólnopolskich dożynek w Częstochowie delegacja mieszkańców wsi Zwierzyniec wraz z wieńcem dożynkowym reprezentowała gminę Busko-Zdrój. 5 września 2010 r. delegacja wsi Zwierzyniec również uczestniczyła w Ogólnopolskich Dożynkach Jasnogórskich prezentując swój kolejny wieniec dożynkowy[20].

Osoby związane ze Zwierzyńcem

Przypisy

  1. Wieś Zwierzyniec w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-10-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1616 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-04-16].
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Robert Zwierzyniecki, Zarys historii wsi Zwierzyniec, Kraków 2016, s. 8
  8. Elżbieta Dąbrowska, Studia nad osadnictwem wczesno średniowiecznym ziemi wiślickiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963, s. 300
  9. Dariusz Kalina, Szaniec-dziedzictwo kulturowe, Szaniec - Kielce 2016, s. 32
  10. Jarosław Swajdo, Między Wisłą a Pilicą. Dzieje podziałów administracyjnych w regionie kielecko-radomskim do 1975 roku, Kielce 2005, s. 18
  11. Robert Zwierzyniecki, Zarys historii wsi Zwierzyniec, Kraków 2016, s. 24
  12. Robert Zwierzyniecki, Zarys historii wsi Zwierzyniec, Kraków 2016, s. 28
  13. Robert Zwierzyniecki, Zarys historii wsi Zwierzyniec, Kraków 2016, s. 61
  14. Leszek Marciniec, Sołectwa gminy Busko Zdrój, Kielce 2003, s. 265
  15. Franciszek Faliszewski, Kartki z przeszłości ruchu ludowego w byłym powiecie stopnickim, Warszawa 1965, s. 132
  16. Leopold Wojnakowski, Z dala od Wykusu, Łódź 1988, s. 195
  17. Wojciech Borzobohaty, Jodła.Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1988, s. 466
  18. Fąfara Eugeniusz, Zielony Sztandar 105/1984, We wsi Zwierzyniec. Nie stronią od żadnej roboty.
  19. Robert Zwierzyniecki, Zarys historii wsi Zwierzyniec, Kraków 2016, s. 62
  20. Goniec Buski. Informator Urzędu Miasta i Gminy w Busku-Zdroju Nr 7, 2010,s.7,8.
  21. Bożentyna Pałka-Koruba nowym wojewodą. echodnia.eu, 29 listopada 2007. [dostęp 2014-12-04].
  22. Leszek Marciniec, Więzi i korzenie, Kraków 2016, t. 2, s. 28
  23. Dariusz Kalina, Szaniec-dziedzictwo kulturowe, Szaniec - Kielce 2016, s. 54

Bibliografia

  • Dariusz Kalina: Szaniec - dziedzictwo kulturowe. Kielce: 2016. ISBN 978-83-946090-0-9.
  • Elżbieta Dąbrowska: Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym ziemi wiślickiej. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.
  • Franciszek Faliszewski: Kartki z przeszłości ruchu ludowego w byłym powiecie stopnickim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1965.
  • Jarosław Swajdo: Między Wisłą a Pilicą. Dzieje podziałów administracyjnych w regionie kielecko-radomskim do 1975 roku. Kielce: Agencja JP s.c., 2005. ISBN 83-88874-89-6.
  • Leopold Wojnakowski: Z dala od Wykusu. Kielce: Wydawnictwo Łódzkie, 1988. ISBN 83-218-0620-1.
  • Leszek Marciniec: Sołectwa gminy Busko Zdrój. Kielce: Wydawnictwo Ponidzie Press, 2003. ISBN 83-911732-4-0.
  • Leszek Marciniec: Więzi i korzenie. Kielce-Busko Zdrój: Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne, 2001. ISBN 83-881-61030-2.
  • Robert Zwierzyniecki: Zarys historii wsi Zwierzyniec. Kraków: 2016. ISBN 978-83-8104-376-2.
  • Wojciech Borzobohaty: Jodła. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988. ISBN 83-211-0901-2.
  • Fąfara Eugeniusz, Zielony Sztandar 105/1984, We wsi Zwierzyniec. Nie stronią od żadnej roboty.
  • Ligiecki Adam, Echo Dnia 171/2001, Wielkie święto w małym Zwierzyńcu.

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Busko County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Busko County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.65 N
  • S: 50.26 N
  • W: 20.59 E
  • E: 21.16 E
POL Busko-Zdrój COA.svg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
JKRUK 20080831 ZWIERZYNIEC DOZYNKI DSC07706.jpg
Autor:


To zdjęcie wykonał użytkownik Wikipedii i Wikimedia Commons Jarosław Kruk (Jrkruk).
Jeśli chcesz wykorzystać to zdjęcie, proszę o jego podpisanie w następujący sposób:
autor: Jarosław Roland Kruk / Wikipedia, licencja: CC-BY-SA-3.0
W przypadku zamieszczenia zdjęcia na stronie internetowej, poproszę o przesłanie informacji mailowej z adresem tej strony. W przypadku zamieszczenia zdjęcia w publikacji drukowanej, poproszę o przesłanie egzemplarza na mój adres, który podam mailowo.
Kontakt ze mną: jaroslaw.kruk@o2.pl
Zapraszam do obejrzenia mojej galerii zdjęć.

More information about pictures pl en +/−

Translations of this template pl en +/−

, Licencja: CC BY-SA 4.0
Buskie Dożynki Gminne 2008, Zwierzyniec, 31 sierpnia 2008r.