Zwrotnica (czasopismo)

Zwrotnica
Kierunek: sztuka teraźniejszości
Państwo

 II Rzeczpospolita

Pierwszy numer

1922

Ostatni numer

1927

Redaktor naczelny

Tadeusz Peiper

Zwrotnica. Kierunek: sztuka teraźniejszości – czasopismo wydawane przez tzw. Awangardę Krakowską w latach 1922–1923 i 1926–1927 w Krakowie. Miało charakter artystyczno-literacki. Jego redaktorem był Tadeusz Peiper, a współpracowali z nim futuryści i formiści (m.in. Leon Chwistek, Stanisław Młodożeniec, Tytus Czyżewski, Bruno Jasieński, Anatol Stern, Aleksander Wat).

W latach 1922–1923 ukazało się sześć numerów czasopisma. Zamieszczone w nich artykuły omawiały współczesną sztukę, teatr, film i literaturę. Dzięki nawiązanym przez Peipera kontaktom międzynarodowym w Zwrotnicy pisali tacy przedstawiciele międzynarodowej awangardy jak Filippo Tommaso Marinetti i Tristan Tzara[1]. Początkowo w czasopiśmie w pełni akceptowano futuryzm i fowizm. Szósty, ostatni numer w pierwszej serii, poświęcony był całkowicie futuryzmowi i był nie tylko podsumowaniem i analizą, ale także krytyką tego kierunku.

W roku 1926 wznowiono wydawanie czasopisma. Druga seria charakteryzowała się bardziej grupowym charakterem redakcji, choć nadal dominująca rolę odgrywał Tadeusz Peiper. Coraz większą rolę odgrywał jako poeta i krytyk Julian Przyboś. To właśnie jego artykuł Chamuły poezji spowodował bojkot pisma[2].

Z pismem współpracowali również artyści awangardowi. Pisali tutaj Władysław Strzemiński, Mieczysław Szczuka. Jalu Kurek pozostawał pod wpływem czasopisma i publikował w nim głównie na tematy filmu[3]. Szata graficzna zawierała elementy konstruktywizmu.

Czasopismo było finansowane głównie przez Tadeusza Peipera[1].

Według Jala Kurka, szósty numer pisma dokonuje „zasadniczego rozrachunku z futuryzmem polskim na tle odcięcia się od futuryzmu włoskiego i rosyjskiego” i stanowi „śpiew pożegnalny” futuryzmu. W następnych sześciu zeszytach „pismo przechodzi od buntu ku postulowaniu, wypracowuje się baza ideowo-artystyczna awangardy polskiej”[4].

W pewnym zakresie kontynuacją „Zwrotnicy” stało się czasopismo „Linia” pod redakcją Jala Kurka[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918 – 1939, s. 86.
  2. ↑ Lesław Eustchiewicz, Dwudziestolecie 1919–1939, s. 72.
  3. ↑ Kurek 1978 ↓, s. 146, 229.
  4. ↑ Kurek 1978 ↓, s. 136-137.
  5. ↑ Kurek 1978 ↓, s. 199-201.

Bibliografia

  • Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098.
  • Lesław Eustchiewicz, Dwudziestolecie 1919–1939, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 1982, ISBN 83-02-01811-2.
  • Jalu Kurek: Mój Kraków. Wyd. IV. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).