Zygmunt Bezucha

Zygmunt Bezucha

Zygmunt Bezucha w mundurze WP
podporucznik
Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1912 Sanok
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1933–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Straż Graniczna II RP
Jednostki	5 Pułk Strzelców Podhalańskich 2 Pułk Strzelców Podhalańskich 48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
Stanowiska	dowódca plutonu

Zygmunt August Bezucha (ur. 22 kwietnia 1912 w Sanoku, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, aspirant Straży Granicznej, technik leśnictwa, ofiara zbrodni katyńskiej.

Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Zygmunta Bezuchę w Sanoku

Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Życiorys

Urodził się 22 kwietnia 1912 w Sanoku^[1]. Był synem Augusta (1871–1945, w sierpniu 1907 przeniesiony z Jabłonowa do Sanoka^[2], sędzia, adwokat i radny miejski) i Amalii z domu Obmińskiej (1879–1951). Zygmunt był jednym z dziesięciorga dzieci Bezuchów^[3][4]: Jan (1908–1992), Tadeusz (1909–1924^[5]), Zygmunt, August Wacław (ur. 1916^[6]), Maria (ur. 1900, od 1928 zamężna z radcą NIK, Julianem Sołtykiem^[7]), Zofia Barbara (ur. 1902, od 1924 zamężna z mjr. Andrzejem Bogaczem, matka Kazimierza^[8]), Jadwiga (1904–1935, od 1927 zamężna z inż. roln. Tadeuszem Stanisławem Kościuszką^[9], nauczycielka^[10]), Stanisława (ur. 1905, od 1929 zamężna z Janem Łuczkiewiczem, urzędnikiem bankowym^[11]), Stefania (ur. 1906, po mężu Drabczyńska)^[12], Anna (1918–1996, po mężu Kaczor). Wspólnie z bratem Janem (1908–1992) uprawiali tenis^[13]. Rodzina zamieszkiwała przy ówczesnej ulicy Antoniego Małeckiego 4^[14] (obecnie ulica generała Władysława Sikorskiego). Zygmunt Bezucha rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum Męskim w Sanoku (w IV klasie podczas roku szkolnego 1926/1927 w dniu 19 grudnia 1926 wystąpił ze szkoły)^[15], później tymczasowo uczył się w Przemyślu i Gimnazjum Państwowym w Brzozowie^[16], po czym powrócił do sanockiego gimnazjum, ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości 20 czerwca 1933 (w jego klasie byli m.in. Edward Czech, Mieczysław Przystasz, Stefan Stefański, Mieczysław Suwała)^[17][1][18].

Następnie otrzymał powołanie do odbycia służby wojskowej, po czym delegowano go na kurs dywizyjny dla rezerwistów w 5 pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu w wymiarze jednego roku, który ukończył 17 września 1934 jako plutonowy podchorąży rezerwy piechoty. Później dwa razy był skierowany na ćwiczenia w wymiarze kilku tygodni: do 2 pułku Strzelców Podhalańskich w rodzinnym Sanoku w połowie 1935 oraz do 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie na przełomie 1938/1939 (przeniesiony tam w 1937). Po ćwiczeniach w Sanoku w 1935 został awansowany do stopnia podporucznika.

Był technikiem leśnictwa^[19]. Studiował prawo. W późniejszym czasie został uzyskał stopień aspiranta Straży Granicznej. W tej randze zmobilizowany do służby w SG w Sanoku, po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku, skąd jego rodzina otrzymała od niego list z 17 grudnia 1939^[20] (Zygmunt wspomina w nim o swojej narzeczonej Jadwidze). O jego pobycie w obozie wspomniał kolega szkolny Zdzisław Peszkowski^[21].

4 kwietnia 1940 Zygmunt Bezucha został zabrany w jednym z pierwszych transportów do Katynia (wspomina o tym w swoim pamiętniku znający Zygmunta Bezuchę inny przetrzymywany, Zbigniew Przystasz, brat Mieczysława, także pochodzący z Sanoka) i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 2210^[22] (przy zwłokach zostały odnalezione legitymacja oficerska, dowód osobisty, fotografia, wieczne pióro, figurka małej sowy)^[23].

Upamiętnienie

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945^[24] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum^[25].

W 1962 Zygmunt Bezucha został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika^[26]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[27].

18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zostało zasadzonych 21 Dębów Pamięci^[28][29], w tym upamiętniający Zygmunta Bezuchę (zasadzenia dokonali bratanica Małgorzata Śmiałowska oraz mjr Witold Kasperski, zastępca Komendanta Placówki Straży Granicznej w Sanoku)^[30][31][32].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)

Przypisy

Bibliografia

• Edward Zając. 55. rocznica mordu oficerów polskich w Katyniu, Charkowie i Miednoje. „Tygodnik Sanocki”, s. 5, Nr 17 (181) z 28 kwietnia 1995. 
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 11-14. ISBN 83-909787-0-9.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 30. [dostęp 2017-02-18].
• Edward Zając. Sanoczanie zamordowani w Katyniu (II). „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 12 (750) z 24 marca 2006. 
• Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 33-34.
• Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 30-31. ISBN 978-83-931109-3-3.
• Zygmunt Bezucha. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 kwietnia 2014)].