Zygmunt Czerny

Zygmunt Czerny
Data i miejsce urodzenia

24 lipca 1888
Lwów

Data i miejsce śmierci

18 lutego 1975
Kraków

Profesor nauk filologicznych
Specjalność: romanistyka
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1913

Habilitacja

1921

Profesura

1924

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet w Toruniu
Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Palm Akademickich (Francja)

Zygmunt Bronisław Czerny (ur. 24 lipca 1888 we Lwowie, zm. 18 lutego 1975 w Krakowie) – polski filolog romanista.

Życiorys

Urodził się 24 lipca 1888 we Lwowie, w rodzinie Bronisława i Wandy z Lisowskich[1]. W 1907 roku ukończył Gimnazjum Klasyczne we Lwowie i podjął studia w zakresie filologii polskiej i romańskiej oraz historii sztuki na Uniwersytecie Lwowskim. Jego wykładowcami byli m.in. Edward Porębowicz, Kazimierz Twardowski i Jan Bołoz Antoniewicz. W latach 1911–1913 pracował jako nauczyciel w lwowskiej szkole średniej. W 1913 roku doktoryzował się na podstawie rozprawy L'ètude stylometrique sur "Les Narbonnais". W latach 1913–1920 odbywał studia uzupełniające w Paryżu, Grenoble i Genewie, uzyskując dyplom Études Superieures de Littérature Française. W 1920 roku habilitował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza na podstawie rozprawy L'esthétique de Louis-Claude de Saint Martin. W 1916 roku był współzałożycielem Związku Polaków we Francji, w 1919 roku pracował w Polskim Biurze Prac Kongresowych w Paryżu[1].

W 1920 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego[1]. Przez krótki czas nauczał w Państwowym Gimnazjum w Rawie Ruskiej. Od 1921 roku pracował jako docent na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W 1924 roku otrzymał stanowisko profesora filologii francuskiej, a w 1933 roku tytuł profesora zwyczajnego. Przez dwie kadencje pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego UJK (w tym 1937/1938[2]), był też członkiem Senatu Akademickiego. Wykładał również w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego we Lwowie (w latach 1925–1939).

W 1938 został mianowany członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej nr 70 we Lwowie przed wyborami parlamentarnymi w 1938[3]. Za zasługi dla sprawy zbliżenia między Polską a Francją otrzymał Legię Honorową[4]. Otrzymał także tytuł doktora honoris causa Sorbony[5].

Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w tajne nauczanie, był prorektorem tajnego uniwersytetu działającego we Lwowie. W latach 1944–1945 pracował na Uniwersytecie Iwana Franki.

Po wojnie pracował jako profesor kontraktowy na Uniwersytecie Poznańskim (1945–1946) i Wrocławskim (1946–1948), potem osiadł w Toruniu, gdzie współtworzył Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Od 1 stycznia 1946 do 1952 roku kierował Katedrą Filologii Romańskiej na Wydziale Humanistycznym. W latach 1948–1951 był prorektorem uczelni.

W 1952 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie pracował jako profesor filologii romańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Od 24 lipca 1913 był mężem Anny Ludwiki z Pierożyńskich[1].

Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC3-1-17)[6].

Grób Anny i Zygmunta Czernych na cmentarzu Salwatorskim

Wybrane publikacje

  • L'esthétique de Louis-Claude De Saint Martin (1920)
  • Współczesna wymowa francuska (1920)
  • O nowy podział materiału neofilologicznego wobec wprowadzenia 8-letniego kursu nauki (1930)
  • O nowy ustrój szkół akademickich (1933)
  • Les aventures de Polo: premier livre de français pour la première classe des écoles secondaires (1934, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem)
  • Ogólne problemy reformy studjów wyższych w Polsce (1934)
  • Aspects de la France: géographie – histoire – population – institutions – vie économique (1935)
  • Bon sourire et en avant: deuxième livre de français (1935, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem)
  • O przyszłe liceum ogólnokształcące (1935)
  • Dydaktyka języków nowożytnych (1936)
  • Stan badań literackich we Francji po wojnie (1936)
  • Hier et aujourd'hui: 3-me livre de français pour la 3-me classe des écoles secondaires (1936, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem)
  • C'est nous la France: 4 livre de Français pour la 4 classe des écoles secondaires (1937, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem)
  • Le génie de la France. 1, Depuis les origines jusqu'à la Grande Révolution: manuel de littérature et de civilisation française pour la première année des lycées (1938, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem)
  • Edward Porębowicz, poeta i uczony (1937)
  • Lektura neofilologiczna w szkole średniej a w szczególności francuska (1937)
  • Les composants réalistes du Romantisme français (1958)
  • Contribution à une théorie comparée du motif dans les arts (1959)
  • Francuski wiersz wolny i jego artyzm strukturalny (1960)

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 49–50. [dostęp 2021-07-08].
  2. Nowe władze na U. J. K.. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 151 z 9 lipca 1937. 
  3. Dział urzędowy. 151. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 19, s. 244, 23 września 1938. 
  4. a b Z Federacji Stowarzyszeń polsko-francuskich w Polsce. „Kurier Warszawski”. Nr 75, s. 3, 16 marca 1937. 
  5. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 28, s. 94, Czerwiec 1975. Koło Lwowian w Londynie. 
  6. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-10-27].
  7. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za działalność naukową, profesorską i społeczną”.
  8. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicą Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
  9. M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007 „za wybitną działalność naukową”.

Bibliografia

  • Sławomir Kalembka (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 154, ISBN 83-231-1988-0.

Media użyte na tej stronie

Grób Anny i Zygmunta Czernych.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Anny i Zygmunta Czernych na cmentarzu Salwatorskim
Palmes academiques Chevalier ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Les Palmes académiques, Chavalier rank