Zygmunt Ellenberg

Zygmunt Ellenberg
Data i miejsce urodzenia23 lutego 1896
Kołomyja
Zawód, zajęcieżydowski nauczyciel

Zygmunt (Zelig) Ellenberg (ur. 23 lutego 1896 w Kołomyi, zm.?) – nauczyciel łódzkich żydowskich szkół średnich, działacz syjonistyczny, samorządowy, sportowy.

Biogram

Zygmunt Ellenberg był synem Mordechaja, kupca. Uczęszczał do gimnazjum w Kołomyi, legitymował się świadectwem dojrzałości uzyskanym we Lwowie. Na uniwersytecie wiedeńskim ukończył studia filozofii i prawa, tam też uzskał doktorat z prawa.

Od wczesnej młodości był aktywnym działaczem ruchu syjonistycznego „Cejrei Sjon” (Młodzież Syjonu), znanym w Galicji. Został przewodniczącym wiedeńskiego komitetu wykonawczego Światowej Organizacji „Haszomer Hacair” i jednym z organizatorów żydowskiej syjonistycznej partii pracy „Hitachduth” w Małopolsce, jej delegatem na międzynarodowe kongresy syjonistyczne w Karlovych Varach i Wiedniu oraz członkiem komitetu centralnego partii.

Był jednym z założycieli i pierwszym redaktorem krakowskiego „Nowego Dziennika” polskojęzycznej gazety żydowskiej wydawanej w Krakowie w latach 1918-1939. W 1921 przybył do Łodzi i przez wiele lat był nauczycielem historii i geografii w Gimnazjum Żeńskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich. Od 1934 zajmował stanowisko dyrektora II Gimnazjum Męskiego Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich przy ul. Magistrackiej (obecnie ul. Aleksandra Kamińskiego) 22 w Łodzi[1].

W latach 1921-1922 był sekretarzem generalnym Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi. W 1930 został członkiem dyrektoriatu organizacji „Keren ha-Jesod”. Był przedstawicielem Światowego Związku „Makkabi” na województwo łódzkie i prawdopodobnie inicjatorem założenia w kwietniu 1924 w Łodzi Żydowskiego Klubu Sportowego „Makabi”[2]. Był prezesem Okręgowego Związku „Makkabi”w Łodzi[3].

W latach 1930-1935 był redaktorem „Miesięcznika Żydowskiego”. W 1934 został wybrany zastępcą radnego z list żydowskich[4][5], tego samego roku został również wybrany w skład komendy łódzkiego kenu (odpowiednika hufca w harcerstwie) Ha-Szomer Ha-Cair.

W 1936 z listy Bloku Syjonistycznego wybrany został członkiem Rady Miejskiej w Łodzi (razem z Zurechem Sztrauchem)[6][7].

Publikacje

  • Żydzi i początki szkolnictwa powszechnego w Łodzi (1806-1864). Przyczynek do dziejów szkolnictwa oraz ludności żydowskiej m. Łodzi, zamieszczony w Sprawozdanie Gimnazjum Żeńskiego Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi za rok szkolny 1929/1930 i w osobnej nadbitce (Łódź 1930)[8].

Życie prywatne

W 1937 mieszkał przy ul. G. Narutowicza 96[9]. Według informacji Feliksa Birnbauma wyjechał w 1937 do Palestyny i pracował tam jako dyrektor gimnazjum w Tel Awiwie[10]. Tymczasem Ellenberg w 1939 nadal przebywał w Łodzi[11].

Przypisy

  1. ↑ Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939, Zarząd Miejski w Łodzi, Łódź 1937 (?), strona 37 Dział I Szematyzm m. Łodzi
  2. ↑ Andrzej BoguszSport w Łodzi wielonarodowej. Zarys dziejów do 1939 [w:] Polacy-Niemcy-Żydzi w Łodzi XIX – XX w. Sąsiedzi bliscy i dalecy, pod red. Pawła Samusia, Ibidem Łódź 1997, s. 329-330
  3. ↑ Otwarcie boiska „Makkabi” w Łodzi. „Nowy Dziennik”. Nr 279, s. 9, 11 października 1937. 
  4. ↑ Wybory do Rady Miejskiej w Łodzi, „Dziennik Zarządu m. Łodzi” nr 6, 15 czerwca 1934 s. 195
  5. ↑ Akcja Wyborcza w Łodzi „Ilustrowana Republika” 19 kwietnia 1934 r. s. 5
  6. ↑ ”Kurier Łódzki” 29 września 1936 s. 5
  7. ↑ Jacek Walicki Żydzi i Niemcy w samorządzie Łodzi lat 1917-1939[w:] Polacy-Niemcy-Żydzi w Łodzi XIX – XX w. Sąsiedzi bliscy i dalecy, pod red. Pawła Samusia Ibidem Łódź 1997 s. 359
  8. ↑ https://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/aEllenberg+Zygmunt+/aellenberg+zygmunt/1%2C1%2C2%2CB/frameset&FF=aellenberg+zygmunt+++++1896&2%2C%2C2
  9. ↑ Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939, Zarząd Miejski w Łodzi, Łódź 1937 (?), strona 104 Dział II Wykaz mieszkańców m. Łodzi [tu jako prof.]
  10. ↑ Kempa Andrzej, Szukalak Marek Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I A-Z, Łódź 2001, Oficyna Bibliofilów, s. 49
  11. ↑ Akademia ku czci Bubera. „Nowy Dziennik”. Nr 63, s. 16, 4 marca 1938. 

Bibliografia

  • Andrzej Kempa, Marek Szukalak Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I A-Z, Łódź 2001, Oficyna Bibliofilów, s. 49, ​ISBN 83-87522-47-3​,
  • Izaak Kersz, Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej oraz cmentarza w Łodzi, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1996, ISBN 83-86058-69-2, OCLC 169978243.
  • Krzysztof Baranowski Żydowskie średnie szkoły ogólnokształcące w Łodzi w latach 1918-1939, „Biuletyn ŻIH” 1981 nr 3,
  • Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych zestawione pod redakcją Z. Zagórowskiego, Lwów-Warszawa 1924,
  • Wiesław Puś, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ISBN 83-7171-411-4, OCLC 830273491.