Zygmunt Horyd

Zygmunt Horyd

komandor podporucznik
Data i miejsce urodzenia	30 kwietnia 1896 Warszawa
Data i miejsce śmierci	12 września 1939 Mosty
Przebieg służby
Lata służby	1914–1939
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie  Marynarka Wojenna (II RP)
Formacja	Legiony Polskie
Stanowiska	szef Budownictwa Wybrzeża Morskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Grób komandora podporucznika Zygmunta Horyda na cmentarzu Witomińskim

Pomnik pamięci żołnierzy 2 Morskiego Pułku Strzelców oraz batalionu marynarzy w Mostach.

Zygmunt Horyd (ur. 30 kwietnia 1896 w Warszawie, zm. 12 września 1939 w Mostach) – polski wojskowy i inżynier budownictwa wodnego, komandor podporucznik. Był oficerem piechoty i morskim oficerem technicznym. Brał udział w I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej. Poległ podczas kampanii wrześniowej, będąc dowódcą batalionu marynarzy. Kawaler Orderu Virtuti Militari oraz Orderu Krzyża Grunwaldu.

Służba wojskowa

Urodził się 30 kwietnia 1896 roku w Warszawie, w rodzinie Leona (zm. 1929) i Filipiny z domu Karl^[1][2]. Był młodszym bratem Władysława ps. „Przerwic” (1892–1937), komendanta Okręgu III POW w Siedlcach, oficera 22 pułku piechoty i Stanisławy ps. „Myszka” (1894–1975) zamężnej z Edwardem Dryll, odznaczonej Medalem Niepodległości^[3][2].

Zygmunt Horyd od listopada 1914 roku do marca 1916 roku służył w Polskiej Organizacji Wojskowej. W tym okresie ukończył Szkołę Podchorążych. Następnie wstąpił do Legionów Polskich i w szeregach 5 pułku piechoty Legionów Polskich brał udział w bitwie pod Kostiuchnówką w lipcu 1916 roku. Podczas starć został ranny i wzięty do niewoli rosyjskiej, z której uciekł i przez Szwecję przedostał się do Polski. 1 lipca 1917 roku wcielono go do 1 pułku artylerii Legionów Polskich. Awansował na porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku oraz odbył przeszkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej walczył podobnie jak brat w 22 pułku piechoty.

1 października 1921 roku rozpoczął studia z dziedziny hydrotechniki na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył 9 lutego 1926 roku. W 1924 roku przeniesiono go od Korpusu Morskich Oficerów Technicznych w Marynarce Wojennej i skierowano do Komendy Portu Wojennego Modlin, gdzie został oficerem w Warsztatach Portowych. 3 maja 1926 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 2. lokatą w korpusie technicznym^[4]. Od 1927 roku służył na różnych stanowiskach w Dowództwie Floty oraz Komendzie Portu Wojennego Gdynia, był m.in. kierownikiem Rejonu Inżynieryjnego Wybrzeża Morskiego. 1 września 1931 roku wyznaczono go szefem Budownictwa Wybrzeża Morskiego we Flocie i Obszarze Nadmorskim. Na tym stanowisku kierował budową Warsztatów Portowych Marynarki Wojennej, a także uczestniczył w pracach nad budową portu w Gdyni. Z dniem 1 stycznia 1934 roku awansował na komandora podporucznika. W marcu 1939 pełnił służbę w Komendzie Portu Wojennego Gdynia na stanowisku szefa budownictwa Wybrzeża Morskiego^[5].

4 września 1939 roku sformował batalion marynarzy^[a] na bazie Kadry Floty. Jednostka weszła w skład Lądowej Obrony Wybrzeża i walczyła na linii Rumia–Pierwoszyno. Kmdr ppor. inż. Zygmunt Horyd poległ 12 września w natarciu pod Mostami prowadząc tyralierę marynarzy do ataku na bagnety^[6]. Jego ciało ekshumowano ze zbiorowej mogiły i pochowano na cmentarzu Witomińskim (kwatera 1-4-2)^[7]. Pogrzeb odbył się 6 października 1939. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 272-1-25,26)^[2].

W latach 1995–2002 imieniem „Komandora Podporucznika Inżyniera Zygmunta Horyda” wyróżniony był stacjonujący w Gdyni – Babich Dołach 3 batalion zabezpieczenia Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Po rozwiązaniu batalionu imię przejęła utworzona w jego miejsce 43 Baza Lotnicza, która z dniem 1 stycznia 2011 roku została przeformowana w 43 Bazę Lotnictwa Morskiego. Nosi je również ulica w Gdyni – Pogórzu.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4461^[8][b] (pośmiertnie)
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[9][10]
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (pośmiertnie)
• Krzyż Walecznych^[11]
• Medal Niepodległości (28 grudnia 1933)^[12][1]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[13]

Zobacz też

• Obrona Wybrzeża w kampanii wrześniowej 1939

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
• Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, st. kust. dypl. dr Maria Babnis, inż. Alfons Jankowski, dr Jan Sawicki. Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918–1947. Wyższa Szkoła Morska. Gdynia 1996. ISBN 83-86703-50-4.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.