Zygmunt Kaczyński (duchowny)

Zygmunt Kaczyński

Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	15 października 1894 Kaczyn Stary
Data i miejsce śmierci	13 maja 1953 Warszawa
Miejsce pochówku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej
Okres sprawowania	1930–1939
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	archidiecezja warszawska
Prezbiterat
Odznaczenia

Zygmunt Kaczyński po aresztowaniu przez MBP 1948

Zygmunt Kaczyński (ur. 15 października 1894 w Kaczynie, zm. 13 maja 1953 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki (szambelan papieski), działacz katolickich związków zawodowych, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I kadencji w II RP, działacz społeczny i polityczny o proweniencji chadeckiej, redaktor pism społeczno-katolickich, w latach 1930–1939 dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej, wiceminister informacji i dokumentacji (1940−1943), następnie minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w Rządzie RP na uchodźstwie (1943−1944).

Życiorys

Był synem Franciszka Kaczyńskiego i Józefy z domu Koper. W latach 1902–1910 uczęszczał do gimnazjum w Warszawie. W 1905 brał udział w strajku szkolnym, za co relegowano go na pewien czas ze szkoły. W 1910 rozpoczął naukę w Seminarium Duchownym w Warszawie. Od 1914 studiował w Akademii Duchownej w Sankt Petersburgu, po ukończeniu której w 1918 uzyskał stopień kandydata prawa kanonicznego. W okresie I wojny światowej był działaczem organizacji charytatywnych i oświatowych na terenie Rosji i Finlandii, m.in. Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny, czy Centralnego Komitetu Obywatelskiego. Po powstaniu polskich formacji wojskowych na Wschodzie pełnił w nich funkcję instruktora oświatowego.

W 1917 powrócił do Polski i został wybrany na sekretarza generalnego Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich. Działał także w katolickich związkach zawodowych. W 1919 został wybrany z okręgu stołecznego Warszawy jako poseł na Sejm Ustawodawczy. Był sekretarzem Prezydium Sejmu i członkiem kilku komisji sejmowych. Politycznie wchodził w skład klubu poselskiego Związku Ludowo-Narodowego, a następnie nowo powstałego Chrześcijańskiego Narodowego Klubu Robotników Chrześcijańskiej Demokracji. W 1920 został działaczem Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy. Jednocześnie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako kapelan. W 1922 ponownie wybrano go na posła Sejmu RP. Działał w komisji budżetowej i regulaminowej; współtworzył projekty ustaw z zakresu prawa pracy. Do 1929 był członkiem najwyższych władz ChNSP (przekształconego w 1925 w Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji). W 1926 był przeciwnikiem zamachu majowego Józefa Piłsudskiego; odtąd nie uczestniczył w wyborach parlamentarnych. Poza tym działał w Chrześcijańskich Uniwersytetach Robotniczych i Chrześcijańskim Związku Młodzieży Pracującej „Odrodzenie”. Był też redaktorem pism „Pracownik Polski”, „Nowe Życie” i „Rzeczpospolita”. W 1930 Konferencja Episkopatu Polski powołała go na stanowisko dyrektora Katolickiej Agencji Prasowej. W 1935 został kanonikiem Kapituły Warszawskiej. W latach 30. był zwolennikiem utworzenia jednej partii chadeckiej, do czego doszło w 1937, kiedy powstało Stronnictwo Pracy. Pod koniec lat 30. był zastępcą członka zarządu Towarzystwa Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie^[1].

Okres okupacji

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przedostał się na Węgry zagrożony aresztowaniem. Stamtąd wyjechał do Francji, gdzie jako przedstawiciel Stronnictwa Pracy wszedł w skład Rady Narodowej. Następnie w rządzie gen. Władysława Sikorskiego został wiceministrem informacji i dokumentacji. Jednocześnie pełnił funkcję kapelana Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza. W kwietniu 1943 po ogłoszeniu przez Niemców informacji o znalezieniu grobów polskich oficerów pod Katyniem (patrz: zbrodnia katyńska) zgłosił wniosek o zbadanie tej sprawy przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. W rządzie Stanisława Mikołajczyka został z kolei ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny powrócił do Polski we wrześniu 1945. Od razu zaangażował się w działalność odtwarzanego Stronnictwa Pracy pod przywództwem Karola Popiela. Jednakże w połowie 1946 wystąpił z niego i próbował bezskutecznie utworzyć niezależną partię o charakterze katolickim. Jednocześnie prowadził działalność duszpasterską; od stycznia 1946 był proboszczem parafii Wszystkich Świętych w Warszawie. Przyczynił się do odbudowy zniszczonego w trakcie wojny kościoła pod tym wezwaniem przy ul. Grzybowskiej. Jako ekspert strony kościelnej brał udział w rozmowach ze stroną rządową dotyczących konkordatu, a po ich zerwaniu próbował pośredniczyć w kontaktach rządu z Watykanem. Powrócił też do działalności wydawniczej. Od listopada 1945 był drugim redaktorem naczelnym „Tygodnika Warszawskiego”, organu Kurii Metropolitarnej Warszawskiej. Udzielał się również w innych pismach katolickich. Był kandydatem na stanowisko dyrektora mającej być reaktywowaną Katolickiej Agencji Prasowej, ale zamierzenia te zostały storpedowane przez władze. Od 1947 działał w prymasowskim komitecie odbudowy 55 kościołów warszawskich.

Aresztowanie i śmierć

Tablica upamiętniająca ks. Zygmunta Kaczyńskiego na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach

31 sierpnia 1948 wraz z członkami komitetu redakcyjnego „Tygodnika Warszawskiego” został aresztowany przez UB, ale już po tygodniu zwolniony, kiedy podpisał zobowiązanie do zachowania tajemnicy i regularnego meldowania się w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego. 26 kwietnia 1951 ponownie go aresztowano pod zarzutem zamiaru zmiany przemocą ustroju ludowo-demokratycznego państwa polskiego. 29 sierpnia tego samego roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na 10 lat więzienia pomimo interwencji Watykanu i Episkopatu Polski. 13 maja 1953 ksiądz Zygmunt Kaczyński został zamordowany w więzieniu mokotowskim. W 1958 został uniewinniony i zrehabilitowany. Jego znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera K-5-23)^[2], a grób symboliczny - na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”.

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Walecznych
• W 1922 otrzymał od papieża Piusa XI tytuł szambelana papieskiego i został odznaczony krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Myszor – Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum 2003
• Wojciech Świątkiewicz – 13 V 1953 – śmierć ks. Zygmunta Kaczyńskiego, [w:] „Idziemy” nr 19 (400) z 12 maja 2013

Linki zewnętrzne

• Biografia ks. Zygmunta Kaczyńskiego autorstwa Mirosława Biełaszki