Zygmunt Kamiński (malarz)
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 12 października 1969 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
    | |
Zygmunt Kamiński (ur. 22 listopada 1888 w Warszawie, zm. 12 października 1969 tamże) – polski grafik, malarz, pedagog, profesor na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Twórca obowiązującego wzoru godła Rzeczypospolitej Polskiej.
Życiorys
Syn Rajmunda Stanisława Kamińskiego[1].
Studia
Jako uczeń V Gimnazjum Rządowego zapisał się na wieczorne kursy rysunkowe w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, a następnie w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych kształcił się pod kierunkiem Konrada Krzyżanowskiego i Ferdynanda Ruszczyca.
Studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem prof. Józefa Mehoffera kończy ze srebrnym medalem. Wykształcenie uzupełnia w Paryżu w tzw. akademiach prywatnych: (Académie Ranson i Grande Chaumière). Paryskie studia przypadają na czas wielkiego przełomu w sztuce francuskiej. Rozgłos zyskują Henri Matisse i Pablo Picasso. Filippo Tommaso Marinetti publikuje Manifest futuryzmu, a salony „Niezależnych” pokazują kubistów. Zygmunt Kamiński przygląda się i poznaje paryskie trendy, lecz ostatecznie pozostaje wierny polskiej sztuce narodowej.
Twórczość
Skala twórczych zainteresowań Zygmunta Kamińskiego była rozległa. Od znaczków pocztowych i banknotów, poprzez monety medale i pieczęcie po monumentalne dekoracje ścienne o treściach symbolicznych i historycznych. Należą do nich ilustracje do powieści: Stefana Żeromskiego (Powieść o Walgierzu Udałym i Wisła), Władysława Reymonta (Chłopi), cykle rodzajowych kompozycji z eksterminacji warszawskiego getta, Syn Marnotrawny, realistyczne studia portretowe. Z własnoręcznie wykonanej przez artystę w 1922 dekoracji plafonu w Teatrze Narodowym pozostały tylko szkice kompozycyjne. Podobnie dekoracje sgraffitowe gmachu Sejmu zachowały się jedynie na starych fotografiach. Zygmunt Kamiński był autorem wzoru godła Polski z 1927[2] oraz wzoru z okresu PRL. Zaprojektował również dwa banknoty Banku Polskiego: 20-złotowy (wyemitowany z datami 1 marca 1926 r. oraz 1 września 1929 r.) i 50-złotowy (wyemitowany z datami 28 sierpnia 1925 r. oraz 1 września 1929 r.)[3].
Znacznie lepiej przetrwały kompozycje sakralne. Spośród 150 projektów dekoracji świątyń w Polsce najważniejsze to: prezbiterium kościoła w Jabłonnie, 40 postaci świętych polskich do ołtarza 1000-lecia Polski w kościele św. Kazimierza w Pruszkowie, obraz olejny św. Jacka w ołtarzu głównym w kaplicy dominikanów na warszawskim Służewie, projekt tablicy ślubowań Jana Kazimierza oraz projekt pomnika kardynała Augusta Hlonda.
Powstały także liczne dzieła we współpracy z żoną artysty, Zofią Trzcińską-Kamińską – rzeźbiarką. Do tej grupy należą: pomnik Tadeusza Kościuszki w Poznaniu, konny pomnik Stefana Czarnieckiego w Czarncy, pomnik bł. Wincentego Kadłubka w Jędrzejowie, płaskorzeźba „Matki Bożej Królowej Polski” na Jasnej Górze. Pokazane na Światowej Wystawie w Paryżu w 1937 – posąg Bolesława Chrobrego oraz złota moneta z głową Chrobrego – zostały wyróżnione złotymi medalami. Wyróżnienia nie otrzymał natomiast plakat Kamińskiego Polacy na IX Olimpiadę 1928, który przedstawiono w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie (1928)[4].
Działalność dydaktyczna
Drugim nurtem zainteresowań Zygmunta Kamińskiego stała się działalność dydaktyczna, której z czasem wyłącznie się poświęcił. Nabycie sprawnej umiejętności rysowania uważał za konieczny warunek pracy każdego architekta. Był współzałożycielem Wydziału Architektury PW i jego dziekanem w latach 1930–31, 1937–1939 oraz 1945–1946, a w latach 1915–1960 kierownikiem katedry – Zakładu Rysunku Odręcznego. W latach 1950–52 był profesorem ASP w Warszawie. Podczas okupacji współorganizował tajne nauczanie i prowadził zajęcia na kursach Wydziału Architektury. Prace jego studentów były wystawiane na wystawach Wydziału Architektury PW, warszawskiej Zachęty a także w Rzymie, Florencji, Wenecji, Neapolu i Mediolanie. Był twórcą szkoły rysunku architektonicznego i wykształcił kilka pokoleń architektów.
Śmierć
Profesor Zygmunt Kamiński zmarł w Warszawie i został pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim (grób 79)[5].
Kontrowersje
W roku 2017 heraldyk Jerzy Michta opublikował książkę[6] z wynikami swoich badań, które wskazują, że przyjęta w roku 1927 forma godła Polski autorstwa Kamińskiego jest w rzeczywistości kopią wizerunku polskiego orła z plakietki ku czci Ignacego Paderewskiego zaprojektowanej w roku 1924 przez Élisę Beetz-Charpentier[7].
W październiku 2018 roku Andrzej-Ludwik Włoszczyński, powołując się na publikację Jerzego Michty oraz przeprowadzone przez siebie badania stwierdził, że inspiracją Kamińskiego mogła być wyłącznie plakieta Elise Beetz-Charpentier z roku 1924.[8]
W grudniu 2018 roku Aleksander Bąk opublikował kopię umowy z dnia 15 maja 1934 roku, zawartej pomiędzy Mennicą Paryską a medalierką Élisą Beetz-Charpentier[9]. Jego zdaniem stanowi to dowód, że plakieta nie została wyemitowana w roku 1924, lecz dopiero w roku 1934, a teza Jerzego Michty i wnioski sformułowane przez Andrzeja-Ludwika Włoszczyńskiego są niezgodne z prawdą[10]. Włoszczyński skrytykował rozumowanie Bąka[11].
Wystawy
- 1908 Wystawa Polskiej Sztuki Stosowanej
- 1914 „Młoda Sztuka”, Zachęta
- 1918 Grupa „Pięciu”, Zachęta
- 1925 Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa, Paryż
- Wystawa Polskich Książek i Drzeworytów, Lipsk
- 1927 I Międzynarodowa Wystawa Zdobnictwa Książki, Lipsk
- 1929 Powszechna Wystawa Krajowa, Dział Sztuki, Poznań
- 1934 Wystawa Polskiej Grafiki Użytkowej Muzeum Artystyczno-Przemysłowe, Praga
- 1936 Salon Bloku Polskich Artystów Plastyków, Warszawa
- 1937 Międzynarodowa Wystawa Sztuki i Techniki, Paryż
- 1938 Wystawa KAGR, Zachęta
- 1947 Wystawa Prac Polskich Artystów Niezależnych, PW
- „1000 lat sztuki polskiej”
- 1969 Paryż
- 1970 Londyn
Publikacje
- Dzieje życia w pogoni za sztuką, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1975 (przedmowa: J. Zachwatowicz)
Stowarzyszenia
- 1922–1932 Współzałożyciel i członek dwóch stowarzyszeń plastyków warszawskich: „Młoda Sztuka” i „Rytm”
- 1926–1939 Stowarzyszenie Polskich Artystów Grafików „Ryt”
- 1935–1939 KAGR
- 1935–1939 Blok Zawodowych Artystów Plastyków.
Nagrody i odznaczenia
- II nagroda za projekt banknotu 100-złotowego, konkurs NBP
- Medal Złoty na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej, Paryż
- II nagroda za projekt banknotu 100-złotowego, konkurs NBP
- 1926 I nagroda na konkursie Ministerstwa Poczty i Telegrafu za projekt znaczków 5, 10 i 25 groszowych
- 1929 Wielki Medal Srebrny na Wystawie Sztuki PWK, Poznań
- 1935 Złoty Krzyż Zasługi
- 1936 Kawaler I stopnia Orderu Danebroga
- 1937 Medal Złoty na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki, Paryż
- 1938 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[12]
- 1948 III nagroda konkursu na projekt godła państwowego
- 1954 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1955 Złoty Krzyż Zasługi
- 1965 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rajmund Stanisław Kamiński h. Łuk (Łuk Napięty). sejm-wielki.pl. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ Godło Polski jest plagiatem?, www.rp.pl [dostęp 2020-08-05] (pol.).
- ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 224, 230–232, ISBN 978-83-963057-0-1.
- ↑ Zbigniew Porada, Olimpijczycy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2014, s. 66–68.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZYGMUNT KAMIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-11-07].
- ↑ Jerzy Michta: Średniowieczny i współczesny Orzeł Biały - godło państwa polskiego w państwowej i terytorialnej heraldyce. Kielce: Wydawnictwo „Herb”, 2017, s. 28-31. ISBN 978-83-937741-1-1. Cytat: Ta dwustronna plakietka ku czci Ignacego Jana Paderewskiego z 1924 roku, znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie, przekazana jako dar Muzeum Narodowego w 1986 roku.
- ↑ Wiktor Ferfecki: Godło Polski jest plagiatem?. Rzeczpospolita, 2018-10-29. [dostęp 2018-10-29].
- ↑ Andrzej-Ludwik Włoszczyński, Dwa w jednym, Orli Dom, 17 października 2018 [dostęp 2018-10-17], Cytat: Raczej trudno, patrząc na oba artefakty, mówić o zbieżności myślenia i przypadkowości, ze względu na zbyt dużą szczegółowość formy orła i jej nietypowość. Inspiracja wydaje się być, w tym układzie, daleko posunięta i o ile forma wykazuje bardzo duże podobieństwo, to już idea stojąca za nią jest w 100% identyczna. Jeżeli dodamy do tego dość ogólnikowe wypowiedzi Kamińskiego na temat inspiracji, bez wskazywania detalicznego tychże, mamy domniemanie graniczącą z pewnością, że tąże inspiracją była wyłącznie plakieta Elise Beetz-Charpentier z roku 1924..
- ↑ Aleksander Bąk, Dowód prawdy, Jaki Znak Twoj, 5 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-05].
- ↑ Aleksander Bąk, Co ja paczę… – i nie wierzę, Wiem-Jak, 4 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-06].
- ↑ Andrzej-Ludwik Włoszczyński, Dowód prawdy na co?, orlidom.pl, 12 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-11].
- ↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej i sztuki” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592
Media użyte na tej stronie
Autor: Skjoldbro, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of Danebrog Knight 1st Degree
Projekt herbu Polski Zygmunta Kamińskgo z 1927 r., własność Leszka Pudłowskiego (depozyt Zamek Królewski w Warszawie - Muzeum).
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej na Cmentarzu Powązkowskim (Aleja Zasłużonych, grób 79)
Godło Rzeczypospolitej Polskiej a także herby polskich rodów królewskich na skórzanym i tkanym baldachimie, okapie w formie namiotu umocowanego na lancach kawaleryjskich w polskim pawilonie na Wystawie Międzynarodowej w Paryżu w 1937 roku. Autorzy kamiennej rotundy z piaskowca, architekci: B. Pniewski, St. Brukalski. Autorzy przeszklonego pawilonu ze stali, architekci: B. Lachert i J. Szanajca. W pawilonie prezentowano polską historię, sztukę nowoczesną, artystyczną książkę polską, film w tym pierwszy polski film barwny inżyniera Tadeusza Jankowskiego Wesele księżackie w Złakowie Borowym (Agfacolor) nagrodzony w Paryżu, architekturę wnętrz mieszkalnych, sztukę ludową, rozwój techniki i kolei (nowoczesna aerodynamiczna polska lokomotywa PKP Pm36 prezentowana obok pawilonu i nagrodzona w Paryżu), przemysł, bogatą ofertę turystyczną Polski w tym uzdrowiska, luksusowe artykuły spożywcze na eksport, kawiarnie, czekoladę, polskie malarstwo, rzeźby i neony. Na szczycie rotundy umieszczono rzeźbę Polonia Restituta (Franciszek Masiak), którą później po wojnie przeniesiono na szczyt Gubałówki tak jak i obraz "Uzdrowiska polskie" (Jeremi Kubicki). W środku rotundy wyryto kapitałą rzymską napis będący słowami Józefa Piłsudskiego z symbolicznego pogrzebu Juliusza Słowackiego w Krakowie w 1927: "Są ludzie i są prace ludzkie tak silne i tak potężne, że śmierć przezwyciężają, że żyją i obcują między nami." Budynki były połączone białym perforowanym zadaszeniem z okrągłymi otworami, które jako jeden z dwóch elementów pawilonu razem z kompozycją reliefową z prostokątnych płyt piaskowca pochodzących z rotundy odbudowano po wojnie w 1964 przy wejściu do modernistycznego apartamentowca inspirowanego architekturą Le Corbusiera przy ul. Wiejskiej 20 w Warszawie. Unikatowa fotografia barwna, którą wykonali Gorsky Frères w 1937.
Zygmunt Kamiński, malarz, profesor Politechniki Warszawskiej
Polish 50 złoty banknote