Zygmunt Ludwik Tomaszewski

Zygmunt Tomaszewski
major rezerwy piechoty major rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia4 kwietnia 1886
Starunia
Data śmierci?
Przebieg służby
Siły zbrojneWappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier,
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Jednostki55 Pułk Piechoty Austro-Węgier,
2 Pułk Strzelców Podhalańskich
Stanowiskakomendant kompanii
Zygmunt Tomaszewski
podinspektor podinspektor
Data i miejsce urodzenia4 września 1886
Starunia
Przebieg służby
FormacjaPolicja Państwowa,
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa
Stanowiskaszef inspekcji komendy wojewódzkiej PP,
komendant okręgowy PKB

Zygmunt Ludwik Tomaszewski (ur. 4 kwietnia 1886 w Staruni, zm. ?) – polski prawnik, działacz niepodległościowy, major rezerwy piechoty Wojska Polskiego, podinspektor Policji Państwowej i Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa.

Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Życiorys

Zygmunt Ludwik Tomaszewski urodził się 4 kwietnia 1886 w Staruni[1][2][3]. Był synem Joachima Tomaszewskiego (od około 1899 sędzia w Sanoku, zm. 1925 tamże) i Olgi z dom Hordyńskiej[1][4][5]. Miał siostrę Zofię Julię (1898-1978, od 1921 zamężna z oficerem Policji Państwowej, Eugeniuszem Hassem)[4][6][7].

W 1904 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Zdzisław Adamczyk, Stanisław Charzewski, Witold Fusek, Bolesław Mozołowski, Bronisław Praszałowicz, Kazimierz Świtalski)[8][9][10][11]. Przed 1912 ukończył studia prawnicze[2]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1907 oraz ponownie w 1912 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2]. W 1912 jako praktykant sądowy został mianowany przez C. K. Sąd Krajowy we Lwowie auskultantem[12]. Od około 1913 był auskultantem przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku (analogicznie B. Mozołowski, B. Praszałowicz, Władysław Żarski, Michał Drwięga)[13].

Przed 1914 działał w organizacjach patriotyczno-niepodległościowych w Sanoku. Był działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1912, do sanockiego „Sokoła” należał wówczas także jego ojciec), w wydziale którego był zastępcą sekretarza i bibliotekarza (1919)[14][15][16]. Działał w Towarzystwie Młodzieży Polskiej „Znicz” (np. w 1905 wygłaszał wykłady; pt. Konstytucja w Rosji i jej znaczenie[17], O samodzielności Galicji[18]), w styczniu 1906 został wybrany członkiem wydziału[19]. Został zaprzysiężony członkiem założonej w 1911 Komendy Miejscowej „Armii Polskiej” w Sanoku, skupiającej byłych członków „Znicza”, był współorganizatorem kursu podoficerskiego, pełniąc funkcje instruktora ds. nauczania teorii strzelania, służby polowej, taktyki i musztry (wraz z nim w komendzie działali Bronisław Praszałowicz, Władysław Żarski – wszyscy trzej byli pracownikami w sferze prawa - sądownictwa bądź adwokatury)[20][21]; został członkiem powstałej w 1912 VII Drużyny Strzeleckiej w Sanoku[22] i był jej dowódcą na przełomie 1912/1913[23][24], był instruktorem LXIX PDS w Brzozowie[25]; ponadto działał także na rzecz Sanockiej Chorągwi Drużyn Bartoszowych jako instruktor[26][27].

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do szeregów c. i k. armii w pierwszych dniach mobilizacji[28][29]. Jako chorąży w grudniu 1914 został mianowany porucznikiem rezerwy przy 55 pułku piechoty[30]. Dekretem Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego z 19 lutego 1919 jako były oficer armii austro-węgierskiej został przyjęty do Wojska Polskiego z dniem 1 stycznia 1918 wraz z zatwierdzeniem posiadanego stopnia porucznika ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1916[31]. Rozkazem z tego samego dnia 19 lutego 1919 szefa Sztabu Generalnego płk. Stanisława Hallera został mianowany komendantem kompanii powiatu sanockiego od 1 listopada 1918[32]. Później został awansowany na stopień majora rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[33][34][35]. W 1923, 1924 był najwyższym stopniem oficerem rezerwowym 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku[36][37]. W 1934, jako major rezerwy piechoty był Oficerskiej Kadrze Okręgowej nr III jako pełniący służbę w Policji Państwowej w stopniach oficerów P.P. i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Wilno Miasto[38].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został funkcjonariuszem Policji Państwowej. W latach 30. służył w stopniu podinspektora[3][39]. Przed 1939 sprawował stanowisko szefa Inspekcji Komendy Wojewódzkiej PP w Wilnie[40].

Podczas II wojny światowej w sierpniu 1943 objął funkcję komendanta Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa w strukturze Okręgowej Delegatury Rządu „Wilno” (po aresztowaniu asp. Mieczysława Łygi)[41][40]. Po wkroczeniu sowietów został aresztowany przez NKGB w grudniu 1944[41]. W ramach Apelu Poległych uczniów sanockiego gimnazjum w publikacji z 1958 Józef Stachowicz podał, że Zygmunt Tomaszewski zginął podczas II wojny światowej w nieznanym miejscu[42].

W 1962 Zygmunt Tomaszewski został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

Przypisy

  1. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 599.
  2. ↑ a b c Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 517 (poz. 43), 519 (poz. 69).
  3. ↑ a b Wykaz oficerów Policji Państwowej w roku 1934. policjapanstwowa.pl. [dostęp 2016-12-28].
  4. ↑ a b Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 115 (poz. 52).
  5. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 299 (poz. 62).
  6. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 520 (poz. 92).
  7. ↑ Zofia Hass. jaslo.artlookgallery.com. [dostęp 2021-05-29].
  8. ↑ 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 44.
  9. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 27 z 3 lipca 1904. 
  10. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 166 z 22 lipca 1904. 
  11. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-12-28].
  12. ↑ Kronika. Mianowania. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 44 z 3 listopada 1912. 
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 142.
  14. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 19.
  15. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-04-17].
  16. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  17. ↑ Kronika. Ze „Znicza”. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 105 z 31 grudnia 1905. 
  18. ↑ Kronika. Ze spraw „Znicza”. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 79 z 2 lipca 1905. 
  19. ↑ Kronika. Ze „Znicza”. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 108 z 21 stycznia 1906. 
  20. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 475.
  21. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 198, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  22. ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 7. ISBN 83-901466-3-0.
  23. ↑ Kronika. VII. Polska Drużyna Strzelecka. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 3, s. 3, 12 stycznia 1913. 
  24. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 202, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  25. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 203, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  26. ↑ Przedwojenne organizacje wojskowe w Sanoku. W: Jednodniówka wydana z racji jubileuszu 25-lecia istnienia i działalności Związku Strzeleckiego na terenie Sanoka i ziemi sanockiej 1908–1933. Sanok: 21 maja 1933, s. 33.
  27. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 476, 478.
  28. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 6.
  29. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 21.
  30. ↑ Odznaczenia i mianowania w armii. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 543 z 11 grudnia 1914. 
  31. ↑ Dekret Naczelnego Wodza Wojsk Polskich o przyjęciu do W.P. oficerów z b. armii austro-węgierskiej (838). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 647, Nr 26 z 8 marca 1919. 
  32. ↑ Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich o przydziale oficerów (841). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 654, Nr 26 z 8 marca 1919. 
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 468.
  34. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 411.
  35. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego był określany jako Zygmunt Tomaszewski I.
  36. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 380.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 328.
  38. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 7, 878.
  39. ↑ W II Rzeczypospolitej analogicznie oficerami Policji Państwowej zostali także Bronisław Praszałowicz i Władysław Żarski.
  40. ↑ a b Piotr Niwiński: Okręgowa Delegatura Rządu Wilno. kw.pl.eu.org. [dostęp 2016-12-28].
  41. ↑ a b Okręgowa Delegatura Rządu Wilno. dws-xip.pl. [dostęp 2016-12-28].
  42. ↑ Józef Stachowicz: W służbie ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 120.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet por.svg
Naramiennik porucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
PL policja 1936-39 podinsp.svg
Naramiennik stopnia "podinspektor" (1936-1939); Policja Państwowa – II RP.
Mausoleum in Sanok, Tomaszewski.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.