Zygmunt Peszkowski (cukiernik)

Zygmunt Peszkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia15 maja 1875
Limanowa
Data i miejsce śmierci24 sierpnia 1946
Sanok
Zawód, zajęciecukiernik
Narodowośćpolska
MałżeństwoMaria
DzieciHelena, Zdzisław, Wiesław, Bolesław
Krewni i powinowaciLudwik, Edward

Zygmunt Peszkowski herbu Jastrzębiec (ur. 15 maja 1875 w Limanowej, zm. 24 sierpnia 1946 w Sanoku) – polski mistrz cukiernictwa.

Życiorys

Reklama prasowa cukierni Zygmunta Peszkowskich („Tygodnik Ziemi Sanockiej” nr 2/1910)
Grobowiec rodziny Peszkowskich w Sanoku
Tablica upamiętniająca cukiernię Peszkowskich przy ulicy Jagiellońskiej 10 w Sanoku

Urodził się 15 maja 1875 w Limanowej jako syn Apolinarego i Karoliny z domu Hołopup[a][1][2][3][4][5][6]. Był bratem stryjecznym Ludwika Peszkowskiego, dyrektora szkoły wydziałowej w Krakowie[5].

Został mistrzem cukiernictwa[7][5]. Od 1906 prowadził w Sanoku lokal gastronomiczny (cukiernio-kawiarnia) zwany „cukiernią Peszkowskich”[6][8][5], który mieścił się w secesyjnej[9] kamienicy przy ówczesnej ulicy Liskiej[7][10] – a po przemianowaniu – przy ulicy Jagiellońskiej[11] pod numerem 53[12], zaś w obecnie pod numerem 10[6][7]. Kamienica należała pierwotnie do Jana Słuszkiewicza (stąd płaskorzeźbione inicjały „JS” na fasadzie budynku), następnie do Jana Terleckiego[6]. We frontowym lokalu kamienicy działała cukiernia, zaś wytwórnia jej wyrobów mieściła się w podwórzu zabudowań[6]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 18 kwietnia 1907 otrzymał koncesję na cukiernię, wyszynk wina, sprzedaż kawy i herbaty pod lokalem nr 29 w mieście[13].

Na 17. Międzynarodowej Wystawie Spożywczej i Higienicznej w Paryżu zorganizowanej przez francuskie ministerstwo rolnictwa w maju 1910 Zygmunt Peszkowski otrzymał dyplom i złoty medal[14] za nadesłane do konkursu cukry i ciasta z wizerunkiem Grzegorza z Sanoka[15][16][17][18][5]. Później otrzymane wyróżnienie zostało umieszczone na wystawie wejściowej jego cukierni[6], a właściciel z okazji swojego wyróżnienia wydał pamiątkową pocztówkę[19]. Po zniesieniu propinacji w Galicji i w związku z planowanym na 1911 wejściem w życie ustawy o koncesjach szynkarskich otrzymał w Sanoku jesienią 1910 obietnicę nadania koncesji na wyszynk uboczny tj. cukiernię[20]. Gośćmi jego lokalu bywali przedstawiciele sanockiej elity[6][21]. Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej w 1941 obchodzono jubileusz 35-lecia istnienia cukierni[6]. Wówczas firma działała jako Konditorei – Cukiernia Zygmunt Peszkowski[22].

12 lutego 1916 w Sanoku Zygmunt Peszkowski poślubił Marię Kudelską herbu Ślepowron[23][24][25][3][26] (1896–1970[27][1][28][5], jej dziadek Władysław Kudelski był mężem Marii Babskiej, krewnej Marii Babskiej – żony Henryka Sienkiewicza[29]). Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z około 1931/1932 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2]. Wraz z rodziną zamieszkiwał w Sanoku w domu przy ulicy Jagiellońskiej (po przemianowaniu w PRL ul. Karola Świerczewskiego 28[4][3], później 26[27]), położonym poniżej kamienicy mieszczącej jego cukiernię[b]. W trakcie wojny rodzina Peszkowskich ukrywała w swoim domu kurierów Polskiego Państwa Podziemnego oraz Żydów[5]. Dziećmi Zygmunta i Marii byli: Helena (1916–1918, zmarła podczas epidemii hiszpanki[30]), Zdzisław (1918-2007, harcerz, żołnierz, ksiądz katolicki), Wiesław Zygmunt Marian (1920-1976, przed 1939 pomocnik cukierniczy[31], podczas II wojny światowej żołnierz gen. Stanisława Maczka, później emigrant w USA, kierownik fabryki), Bolesław (1922-1977, m.in. tenisista stołowy w klubie Sanoczanka Sanok[32][33])[28].

Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1912, 1921, 1924, 1939) i w 1946 zaangażował się w jego próbę reaktywacji[34][35].

Zmarł 24 sierpnia 1946 w Sanoku[3][6][4][5][14]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 26 sierpnia 1946[3].

Cukiernię prowadził krótkotrwale syn Bolesław[36]. W 1951 została przejęta przez Spółdzielnię Spożywców „Społem”, upaństwowiona, po czym funkcjonowała pod nazwą kawiarni „Ewa”[6][37].

11 listopada 2013 na fasadzie kamienicy przy ul. Jagiellońskiej 10 sanoccy harcerze z Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego umieścili tablicę informacyjną upamiętniającą istnienie cukierni[10].

Uwagi

  1. W księdze małżeństw zapisano formę nazwiska „Hołupup”.
  2. Dom rodziny Peszkowskich nie istnieje. Znajdował się pomiędzy budynkiem przy ulicy Jagiellońskiej 22 a nieistniejącą zajezdnią autobusową „Okęcie”. Krystyna Chowaniec. Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski. „Rocznik Sanocki”. Tom X, s. 175, 2011. 

Przypisy

  1. a b Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 32 (poz. 2).
  2. a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 390 (poz. 185).
  3. a b c d e Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 261 (poz. 116).
  4. a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 137 (poz. 2034).
  5. a b c d e f g h Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 20. ISBN 978-837399-505-5.
  6. a b c d e f g h i j Stefan Stefański. Legendarna cukiernia Peszkowskiego. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (156), s. 6, 4 listopada 1994. 
  7. a b c Z grodu 2004 ↓, s. 13.
  8. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 103–104. ISBN 83-909787-8-4.
  9. Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot, Sztuka Sanoka między Sanokiem a Wschodem, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 950.
  10. a b Jolanta Ziobro. Nowy krzyż i tablica na cukierni Peszkowskich. „Tygodnik Sanocki”. Nr 46 (1145), s. 3, 22 listopada 2013. 
  11. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6.
  12. Miejscowości gminy Zagórz. Zasław. W: Zbigniew Osenkowski: Zagórz nad Osławą. Z dziejów miasta i gminy. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2006, s. 11505. ISBN 83-922799-6-4.
  13. Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku od 18 kwietnia 1907-1914. T. XIII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 2. [dostęp 2021-12-13].
  14. a b Z grodu 2004 ↓, s. 14.
  15. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 8, s. 3, 19 czerwca 1910. 
  16. Kronika. Odznaczenie. „Głos Rzeszowski”. Nr 25, s. 2, 19 czerwca 1910. 
  17. Kronika. Ze świata. „Nowa Reforma”. Nr 279, s. 3, 22 czerwca 1910. 
  18. Informator Powszechny Rzeczypospolitej Polskiej z Kalendarzem P. P. na Rok 1925. Warszawa: 1925, s. 667.
  19. Borys Łapiszczak: Sanok w dawnym Województwie Lwowskim na starej pocztówce i fotografii. Cz. IX. Sanok: Poligrafia, 2006, s. 23. ISBN 83-918650-3-7.
  20. Zniesienie propinacyi. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 24, s. 2, 9 października 1910. 
  21. Stefan Stefański. Kartki z niedawnej przeszłości Sanoka. Pan Kalikst i jego „Ford”. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 34 (497), s. 6, 1–10 grudnia 1986. 
  22. Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 61. ISBN 83-915388-1-8.
  23. Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 32 (poz. 2).
  24. Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 26 (Tom J, poz. 27).
  25. Kronika. Wiadomości osobiste. „Głos Rzeszowski”. Nr 8, s. 3, 13 lutego 1916. 
  26. Z grodu 2004 ↓, s. 16.
  27. a b Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 136 (poz. 75).
  28. a b Z grodu 2004 ↓, s. 17.
  29. Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 21. ISBN 978-837399-505-5.
  30. Urodziła się 18 grudnia 1916, a zmarła 17 października 1918, niespełna dwa miesiące po urodzeniu Zdzisława. Krystyna Chowaniec. Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski. „Rocznik Sanocki”. Tom X, s. 175, 2011. 
  31. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 394 (poz. 230), 395 (poz. 238).
  32. Józef Ząbkiewicz. Ludzie sanockiego sportu. Eugeniusz Czerepaniak. „Tygodnik Sanocki”. Nr 36 (148), s. 10, 9 września 1994. 
  33. Siwogłowy mistrz. „Tygodnik Sanocki”. Nr 32 (196), s. 10, 11 sierpnia 1995. 
  34. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149, 152, 154, 156, 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
  35. Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-15].
  36. Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 17–21. ISBN 83-919305-3-X.
  37. Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 22. ISBN 978-837399-505-5.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Zygmunt Peszkowski Konditorei in Sanok (advertisement 1910).jpg
Reklama cukierni Zygmunta Peszkowskiego w Sanoku (1910).
Zygmunt Peszkowski (pastry chef) 2.jpg
Zygmunt Peszkowski (cukiernik)
10 Jagiellońska Street in Sanok 2013 plaque to Zdzisław Peszkowski.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica przy ulicy Jagiellońskiej 10 w Sanoku. Tablica pamiątkowa pamięci ks. Zdzisława Peszkowskiego, którego rodzice prowadzili w budynku kawiarnię
Tomb of Peszkowski family in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Peszkowskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.