Zygmunt Peszkowski (cukiernik)

Zygmunt Peszkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia15 maja 1875
Limanowa
Data i miejsce śmierci24 sierpnia 1946
Sanok
Zawód, zajęciecukiernik
Narodowośćpolska
MałżeństwoMaria
DzieciHelena, Zdzisław, Wiesław, Bolesław
Krewni i powinowaciLudwik, Edward

Zygmunt Peszkowski herbu Jastrzębiec (ur. 15 maja 1875 w Limanowej, zm. 24 sierpnia 1946 w Sanoku) – polski mistrz cukiernictwa.

Życiorys

Reklama prasowa cukierni Zygmunta Peszkowskich („Tygodnik Ziemi Sanockiej” nr 2/1910)
Grobowiec rodziny Peszkowskich w Sanoku
Tablica upamiętniająca cukiernię Peszkowskich przy ulicy Jagiellońskiej 10 w Sanoku

Urodził się 15 maja 1875 w Limanowej jako syn Apolinarego i Karoliny z domu Hołopup[a][1][2][3][4][5][6]. Był bratem stryjecznym Ludwika Peszkowskiego, dyrektora szkoły wydziałowej w Krakowie[5].

Został mistrzem cukiernictwa[7][5]. Od 1906 prowadził w Sanoku lokal gastronomiczny (cukiernio-kawiarnia) zwany „cukiernią Peszkowskich”[6][8][5], który mieścił się w secesyjnej[9] kamienicy przy ówczesnej ulicy Liskiej[7][10] – a po przemianowaniu – przy ulicy Jagiellońskiej[11] pod numerem 53[12], zaś w obecnie pod numerem 10[6][7]. Kamienica należała pierwotnie do Jana Słuszkiewicza (stąd płaskorzeźbione inicjały „JS” na fasadzie budynku), następnie do Jana Terleckiego[6]. We frontowym lokalu kamienicy działała cukiernia, zaś wytwórnia jej wyrobów mieściła się w podwórzu zabudowań[6]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 18 kwietnia 1907 otrzymał koncesję na cukiernię, wyszynk wina, sprzedaż kawy i herbaty pod lokalem nr 29 w mieście[13].

Na 17. Międzynarodowej Wystawie Spożywczej i Higienicznej w Paryżu zorganizowanej przez francuskie ministerstwo rolnictwa w maju 1910 Zygmunt Peszkowski otrzymał dyplom i złoty medal[14] za nadesłane do konkursu cukry i ciasta z wizerunkiem Grzegorza z Sanoka[15][16][17][18][5]. Później otrzymane wyróżnienie zostało umieszczone na wystawie wejściowej jego cukierni[6], a właściciel z okazji swojego wyróżnienia wydał pamiątkową pocztówkę[19]. Po zniesieniu propinacji w Galicji i w związku z planowanym na 1911 wejściem w życie ustawy o koncesjach szynkarskich otrzymał w Sanoku jesienią 1910 obietnicę nadania koncesji na wyszynk uboczny tj. cukiernię[20]. Gośćmi jego lokalu bywali przedstawiciele sanockiej elity[6][21]. Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej w 1941 obchodzono jubileusz 35-lecia istnienia cukierni[6]. Wówczas firma działała jako Konditorei – Cukiernia Zygmunt Peszkowski[22].

12 lutego 1916 w Sanoku Zygmunt Peszkowski poślubił Marię Kudelską herbu Ślepowron[23][24][25][3][26] (1896–1970[27][1][28][5], jej dziadek Władysław Kudelski był mężem Marii Babskiej, krewnej Marii Babskiej – żony Henryka Sienkiewicza[29]). Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z około 1931/1932 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2]. Wraz z rodziną zamieszkiwał w Sanoku w domu przy ulicy Jagiellońskiej (po przemianowaniu w PRL ul. Karola Świerczewskiego 28[4][3], później 26[27]), położonym poniżej kamienicy mieszczącej jego cukiernię[b]. W trakcie wojny rodzina Peszkowskich ukrywała w swoim domu kurierów Polskiego Państwa Podziemnego oraz Żydów[5]. Dziećmi Zygmunta i Marii byli: Helena (1916–1918, zmarła podczas epidemii hiszpanki[30]), Zdzisław (1918-2007, harcerz, żołnierz, ksiądz katolicki), Wiesław Zygmunt Marian (1920-1976, przed 1939 pomocnik cukierniczy[31], podczas II wojny światowej żołnierz gen. Stanisława Maczka, później emigrant w USA, kierownik fabryki), Bolesław (1922-1977, m.in. tenisista stołowy w klubie Sanoczanka Sanok[32][33])[28].

Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1912, 1921, 1924, 1939) i w 1946 zaangażował się w jego próbę reaktywacji[34][35].

Zmarł 24 sierpnia 1946 w Sanoku[3][6][4][5][14]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 26 sierpnia 1946[3].

Cukiernię prowadził krótkotrwale syn Bolesław[36]. W 1951 została przejęta przez Spółdzielnię Spożywców „Społem”, upaństwowiona, po czym funkcjonowała pod nazwą kawiarni „Ewa”[6][37].

11 listopada 2013 na fasadzie kamienicy przy ul. Jagiellońskiej 10 sanoccy harcerze z Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego umieścili tablicę informacyjną upamiętniającą istnienie cukierni[10].

Uwagi

  1. ↑ W księdze małżeństw zapisano formę nazwiska „Hołupup”.
  2. ↑ Dom rodziny Peszkowskich nie istnieje. Znajdował się pomiędzy budynkiem przy ulicy Jagiellońskiej 22 a nieistniejącą zajezdnią autobusową „Okęcie”. Krystyna Chowaniec. Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski. „Rocznik Sanocki”. Tom X, s. 175, 2011. 

Przypisy

  1. ↑ a b Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 32 (poz. 2).
  2. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 390 (poz. 185).
  3. ↑ a b c d e Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 261 (poz. 116).
  4. ↑ a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 137 (poz. 2034).
  5. ↑ a b c d e f g h Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 20. ISBN 978-837399-505-5.
  6. ↑ a b c d e f g h i j Stefan Stefański. Legendarna cukiernia Peszkowskiego. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (156), s. 6, 4 listopada 1994. 
  7. ↑ a b c Z grodu 2004 ↓, s. 13.
  8. ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 103–104. ISBN 83-909787-8-4.
  9. ↑ Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot, Sztuka Sanoka między Sanokiem a Wschodem, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 950.
  10. ↑ a b Jolanta Ziobro. Nowy krzyż i tablica na cukierni Peszkowskich. „Tygodnik Sanocki”. Nr 46 (1145), s. 3, 22 listopada 2013. 
  11. ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6.
  12. ↑ Miejscowości gminy Zagórz. Zasław. W: Zbigniew Osenkowski: Zagórz nad Osławą. Z dziejów miasta i gminy. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2006, s. 11505. ISBN 83-922799-6-4.
  13. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej w Sanoku od 18 kwietnia 1907-1914. T. XIII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 2. [dostęp 2021-12-13].
  14. ↑ a b Z grodu 2004 ↓, s. 14.
  15. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 8, s. 3, 19 czerwca 1910. 
  16. ↑ Kronika. Odznaczenie. „Głos Rzeszowski”. Nr 25, s. 2, 19 czerwca 1910. 
  17. ↑ Kronika. Ze świata. „Nowa Reforma”. Nr 279, s. 3, 22 czerwca 1910. 
  18. ↑ Informator Powszechny Rzeczypospolitej Polskiej z Kalendarzem P. P. na Rok 1925. Warszawa: 1925, s. 667.
  19. ↑ Borys Łapiszczak: Sanok w dawnym Województwie Lwowskim na starej pocztówce i fotografii. Cz. IX. Sanok: Poligrafia, 2006, s. 23. ISBN 83-918650-3-7.
  20. ↑ Zniesienie propinacyi. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 24, s. 2, 9 października 1910. 
  21. ↑ Stefan Stefański. Kartki z niedawnej przeszłości Sanoka. Pan Kalikst i jego „Ford”. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 34 (497), s. 6, 1–10 grudnia 1986. 
  22. ↑ Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 61. ISBN 83-915388-1-8.
  23. ↑ Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 32 (poz. 2).
  24. ↑ Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 26 (Tom J, poz. 27).
  25. ↑ Kronika. Wiadomości osobiste. „Głos Rzeszowski”. Nr 8, s. 3, 13 lutego 1916. 
  26. ↑ Z grodu 2004 ↓, s. 16.
  27. ↑ a b Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 136 (poz. 75).
  28. ↑ a b Z grodu 2004 ↓, s. 17.
  29. ↑ Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 21. ISBN 978-837399-505-5.
  30. ↑ Urodziła się 18 grudnia 1916, a zmarła 17 października 1918, niespełna dwa miesiące po urodzeniu Zdzisława. Krystyna Chowaniec. Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski. „Rocznik Sanocki”. Tom X, s. 175, 2011. 
  31. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 394 (poz. 230), 395 (poz. 238).
  32. ↑ Józef Ząbkiewicz. Ludzie sanockiego sportu. Eugeniusz Czerepaniak. „Tygodnik Sanocki”. Nr 36 (148), s. 10, 9 września 1994. 
  33. ↑ Siwogłowy mistrz. „Tygodnik Sanocki”. Nr 32 (196), s. 10, 11 sierpnia 1995. 
  34. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149, 152, 154, 156, 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
  35. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-15].
  36. ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 17–21. ISBN 83-919305-3-X.
  37. ↑ Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 22. ISBN 978-837399-505-5.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Zygmunt Peszkowski Konditorei in Sanok (advertisement 1910).jpg
Reklama cukierni Zygmunta Peszkowskiego w Sanoku (1910).
Zygmunt Peszkowski (pastry chef) 2.jpg
Zygmunt Peszkowski (cukiernik)
10 Jagiellońska Street in Sanok 2013 plaque to Zdzisław Peszkowski.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica przy ulicy Jagiellońskiej 10 w Sanoku. Tablica pamiątkowa pamięci ks. Zdzisława Peszkowskiego, którego rodzice prowadzili w budynku kawiarnię
Tomb of Peszkowski family in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Peszkowskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.