Zygmunt Pomarański
 Zygmunt Pomarański (ok. 1914–1915) | |
 kapitan geograf | |
| Data i miejsce urodzenia | 20 stycznia 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 września 1941 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     | |
Zygmunt Pomarański ps. Brzózka (ur. 20 stycznia 1898 w Ciechocinku, zm. 29 września 1941 w KL Auschwitz) – kapitan geograf rezerwy Wojska Polskiego, żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej obwodu radomskiego, iłżeckiego, koneckiego i zamojskiego; wydawca, księgarz, kompozytor.
Życiorys
Urodził się 20 stycznia 1898 w Ciechocinku[1], w rodzinie Józefa i Marii z Dorantów. Był młodszym bratem Stefana (1893–1944).
Ukończył gimnazjum w Warszawie, od 1912 był członkiem Zarzewia. Należał do Polskich Drużyn Strzeleckich od 1913 oraz do tajnego skautingu. Był członkiem 3 plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej[2]. Dowodził jedną z grup penetrujących okolice Domaszowic, Niewachlowa i Szydłówka[3]. 13 sierpnia 1914 został ranny w rosyjskim artyleryjskim ostrzale od strony Czarnowa[4]. Od 1915 należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich. W latach 1919–1921 był żołnierzem Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w 3 pułku piechoty Legionów[2]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 3396. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[5]. Posiadał przydział w rezerwie do 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu[6]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 1. lokatą w korpusie oficerów geografów[7].
Od 1921 prowadził przedsiębiorstwo wydawnicze i księgarnię w Zamościu, uczestniczył w redagowaniu Kroniki Powiatu Zamojskiego i Teki Zamojskiej. W 1931 został komornikiem sądu grodzkiego w Kraśniku, potem w Hrubieszowie, od 1933 był notariuszem w Kozienicach.
W październiku 1939 brał udział w tworzeniu komórek Związku Walki Zbrojnej, jego dom był punktem kontaktowym. Członkiem ZWZ była też jego żona Jadwiga, syn Ziemowit Wrzos i córka Danuta.
Był także wydawcą[8], księgarzem i kompozytorem. Studiował w wyższej szkole muzycznej. Jest autorem licznych mazurków i polonezów. Skomponował m.in. melodię do pieśni O mój rozmarynie[2]. W latach 30. XX wieku ukazały się jego kompozycje pt. Pieśni o wojnie i na wojnie pisane w układzie na głos i fortepian[9].
Został aresztowany w lutym 1941 i wywieziony na Zamek Lubelski[10], stamtąd do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie zginął[2].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)[11][1][12]
- Złoty Krzyż Zasługi (25 lutego 1939)[13]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)[14]
- Krzyż Legionowy
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kompanii Kadrowej”[15]
- Krzyż 4. pułku piechoty za lata 1915–1916
- Honorowy Krzyż Harcerski z Czasów Walk o Niepodległość[16]
Przypisy
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
- ↑ a b c d P. Witek, G. Witek, op.cit., s. 32.
- ↑ P. Witek, G. Witek, op.cit., s. 69.
- ↑ P. Witek, G. Witek, op.cit., s. 71.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 518.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 150.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 614.
- ↑ Pomarański, Zygmunt (1898-1941).. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-01-28]. (pol.).
- ↑ Pomarański, Zygmunt. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2012-01-28]. (pol.).
- ↑ Jan Grygiel, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa w obwodzie zamojskim 1939–1944. Szkice, wspomnienia, dokumenty, Warszawa 1985, s. 53.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-14]..
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 57, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
- ↑ Jan Grygiel, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa w obwodzie zamojskim 1939–1944. Szkice, wspomnienia, dokumenty, Warszawa 1985, s. 69.
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Przemysław Witek, Grażyna Witek: Kalendarium Kielc i Kadrówki: jeszcze raz o Pierwszej Kompanii Kadrowej. Kielce: Wydawnictwo Antykwaryczne, 2004. ISBN 83-920239-1-9.
Linki zewnętrzne
- Żołnierze Niepodległości : Pomarański Zygmunt, ps. „Brzózka”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-10-14].
- Prace Zygmunta Pomarańskiego w serwisie Polona.pl
Media użyte na tej stronie
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek legionowy
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
(c) I, DJPastesz, CC-BY-SA-3.0
Krzyż Legionowy, odznaka organizacyjna Związku Legionistów Polskich. fot.Tomasz K. Żurawski
Zygmunt Pomarański więzień KL Auschwitz