Zygmunt Wóycicki

Zygmunt Wóycicki
Imię i nazwisko urodzenia

Zygmunt Teobald Wawrzyniec Wóycicki

Data i miejsce urodzenia

5 listopada 1871
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1941
Warszawa

Zawód, zajęcie

botanik, nauczyciel i naukowiec, profesor anatomii i cytologii

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Stanowisko

profesor Uniwersytetu Warszawskiego,
dziekan Wydziału Filozoficznego
dyrektor Ogrodu Botanicznego UW
organizator i przewodniczący Polskiego Towarzystwa Botanicznego,

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Zygmunt Teobald Wawrzyniec Wóycicki (ur. 5 listopada 1871 w Warszawie, zm. 23 sierpnia 1941 tamże) – polski botanik, nauczyciel i naukowiec, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Warszawskiego (anatomia i cytologia), członek Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, organizator Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW[1].

Działalność

Zygmunt Wóycicki studiował botanikę w Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach pracował w prywatnej polskiej pracowni botanicznej przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa (1906)[2]. W latach 1907–1908 był nauczycielem biologii w szkole żeńskiej, prowadzonej przez Jadwigę Kowalczykównę i Jadwigę Jawurkównę (zob. Szkoła na Wiejskiej)[3]. Należał do grona założycieli i wykładowców Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1905-1906)[4], gdzie od 1910 roku prowadził wykłady botaniki [5]. Od roku 1913 był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego[1]. Był pracownikiem Rady Komisji Odbudowy Kraju i Racjonalnego Budownictwa Tymczasowej Rady Stanu[6].

Po wycofaniu się Rosjan z Warszawy (zajęciu jej przez Niemców) Wóycicki związał się z reaktywowanym Uniwersytetem Warszawskim. W latach 1916–1939 był profesorem anatomii i cytologii[3]. Pełnił też funkcję przedstawiciela Wydziału w senacie akademickim (1915–1917). Po nominacji na profesora zwyczajnego botaniki ogólnej został dziekanem Wydziału Filozoficznego (rok akademicki 1919/1920)[2].

Wóycicki był również dyrektorem Ogrodu Botanicznego UW (1916–1919)[7] oraz organizatorem Warszawskiego Towarzystwa Botanicznego (w latach 1922–1925 pełnił funkcję przewodniczącego)[8].

Oddział Warszawski PTB powstał 22 listopada 1922 roku, a pierwszym Przewodniczącym został Zygmunt Wójcicki (profesor U.W.). Pierwsze posiedzenie referatowe Oddziału miało miejsce kilka dni później w Sali zakładowej Uniwersytetu Warszawskiego na I piętrze gmachu, gdzie odbywały się dalsze spotkania, aż do roku 1966 (z przerwą w okresie II wojny światowej). Zaproponowany przez Prof. Wójcickiego zwyczaj spotykania się w ostatnie czwartki każdego miesiąca, jest w miarę możliwości podtrzymywany do dnia dzisiejszego.

11 listopada 1937 otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[9].

Tematyka prac naukowych

Wyniki pierwszych prac naukowych, dotyczących rozmnażania się organizmów roślinnych, Wóycicki publikował na łamach „Wszechświata" (od 1899 roku). Tematyką zapładniania i rozwoju interesował się również w kolejnych latach – badał np. procesy zapłodnienia u Larix Chara foelida, Basidiobolus ranarum, lucca, recurva, Tropaeolum. W roku 1917 badał mitochondria malwowatych − wykazał, że są one protoplastydami, z których powstają leukoplasty[2].

Zygmunt Wóycicki należał też do grupy botaników, którzy zainicjowali badania zbiorowisk roślinnych, charakterystycznych dla różnych obszarów Polski. Badania te oraz publikacje ich wyników były wspierane przez Kasę im. Józefa Mianowskiego[10][11].

Publikacje

Publikacje naukowe i popularnonaukowe, dotowane przez Kasę, to przede wszystkim[10][1]:

  • opracowania drukowane w „Poradniku dla samouków” (wydawanym pod redakcją S. Michalskiego i A. Heflicha),
  • wielotomowa praca pt. „Obrazy roślinności Królestwa Polskiego”, zeszyty wydawane w latach 1912−1939, od 1923 roku pt. „Krajobrazy roślinne Polski” (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wydz. III Nauk Matematycznych i Przyrodniczych, wyd. Societas Scientiarum Varsoviensis, 1912).

Inne prace reprezentują m.in.[12]:

  • Rozwój pylników i pyłku u mieszańca bezpłodnego Nicotiana atropurpurea Hort. X Nicotiana silvestris Speg. et Comes, 1921 (18 stron)
  • Roślinność pasma Wzgórz Kazimierskich, 1917 (24 strony)
  • Flora der Hügelkette von Kazimierz, 1917 (24 strony)
  • Roślinność Ojcowa, 1913 (26 stron)
  • Flora der Galmeigebiete von Bolesław und Olkusz, 1913 (34 strony)
  • Flora von Częstochowa und Olsztyn, 1914 (32 strony)
  • Roślinność Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, 1912 (36 stron)
  • Flora der Niederung von Ciechocinek, 1912 (32 strony)
  • Vegetationsbilder aus dem Miodobory-Hügelzuge in Podolien (współautor: Władysław Szafer), 1917
  • O heteromorfiach słupkowia Robinia Pseudacacia (Über die Heteromorphie des Gynäceums bei Robinia Pseudacacia L.); Struktura heteromorfii i zrostów autoplastycznych. Słupkowia trójowocolistne (Die Struktur der Heteromorphien und Autoplastischen Verwachsungen. Dreiblättrige Gynäceen), Archiwum Nauk Biologicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wyd. Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, 1939 (67 stron)

Życie prywatne

Zygmunt Wóycicki był synem Tadeusza Wóycickiego h. Rawicz (ur. 1845) i Jadwigi z Zakrzewskich h. Wyssogota (1851–1932)[13], wnukiem Kazimierza Władysława Wóycickiego – znanego literata, wydawcy, historyka Warszawy, bratem Kazimierza Wóycickiego (1876–1938) – historyka literatury i pedagoga oraz ojcem Stanisława (ur. 1897) – agrobiologa i Kazimierza (ur. 1898) – hydrologa[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Zygmunt Wóycicki. W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. 12: Usa–Ż. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 495.
  2. ↑ a b c Towarzystwo Naukowe Warszawskie: Annuaire de la Société des sciences et des lettres de Varsovie, tomy 31-39 (pol.). W: Informacje bibliograficzne [on-line]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1938. [dostęp 2011-12-27].
  3. ↑ a b Wanda Karpowicz: Nasi biologowie. W: praca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz i wsp.: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974, s. 228.
  4. ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s.74 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
  5. ↑ Stefan Kieniewicz, Barbara Grochulska: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807-1915 (pol.). W: Informacje bibliograficzne [on-line]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. [dostęp 2011-12-27].
  6. ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 223.
  7. ↑ Werblan-Jakubiec H. (red.) 1991. Przewodnik po Ogrodzie Botanicznym UW. UNIWA, Warszawa
  8. ↑ Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Botanicznego (pol.). W: Strona internetowa [on-line]. pbsociety.org.pl. [dostęp 2016-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)].
  9. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  10. ↑ a b Kasa imienia Józefa Mianowskiego – Fundacja popierania nauki (pol.). W: Strona internetowa Kasy im. J. Mianowskiego. Historia [on-line]. www.mianowski.waw.pl. [dostęp 2011-12-25].
  11. ↑ Ewa Kaczmarzyk: Badania flory północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej od połowy XIX wieku do współczesności (pol.). W: Teksty referatów nt. historii botaniki [on-line]. PTB Sekcja Historii Botaniki. [dostęp 2014-10-25].
  12. ↑ inauthor:"Zygmunt Wóycicki" (pol.). W: Wyszukiwarka Googlr [on-line]. www.google.pl. [dostęp 2011-12-27].
  13. ↑ Zygmunt Teobald Wawrzyniec Wóycicki h. Rawicz, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-05-11].

Linki zewnętrzne