Kitty Genovese

Susan Catherine Genovese (ur. 7 lipca 1935, zm. 13 marca 1964[1]; powszechnie znana jako Kitty Genovese) – mieszkanka Nowego Jorku, która została brutalnie zamordowana pod swoim domem w Kew Gardens, dzielnicy Queens w Nowym Jorku.

Dwa tygodnie po pierwszej wzmiance o wydarzeniu w kronice policyjnej, The New York Times opublikował na jego temat reportaż, według którego 37–38 świadków było świadomych toczącej się pod ich oknami zbrodni, i nie zareagowało ani nie wezwało policji[2][3]. Tekst rozpoczął dochodzenie w sprawie psychologicznego fenomenu tej sytuacji, która została nazwana efektem widza lub „syndromem Genovese”[4]. Jest to przykład dyfuzji odpowiedzialności. W późniejszym czasie sprostowano niektóre z informacji podanych w oryginalnym artykule – atak rozwijał się na przestrzeni kilku różnych miejsc w dłuższym czasie, a pewni mieszkańcy sąsiedztwa zareagowali w rzeczywistości na wołania o pomoc, między innymi wzywając policję, bagatelizując przy tym jednak zajście[5].

Życie

Kitty była najstarszą z pięciorga dzieci włosko-amerykańskiej rodziny i dorastała na nowojorskim Brooklynie[3]. Według wspomnień bliskich miała pewny siebie i pogodny charakter[6]. Po tym, jak jej matka była świadkiem zabójstwa w mieście, rodzina w 1954 roku zdecydowała przenieść się do Connecticut. Kitty, mając już dziewiętnaście lat, postanowiła pozostać w Nowym Jorku z dziadkami[7]. Pod koniec lat 50. żyła samodzielnie na Brooklynie i pracowała jako barmanka. Przed śmiercią zamieszkała wspólnie z partnerką, Mary Ann Zielonko, i pracowała jako menadżer w barze na Jamajka Avenue w Hollis w Queens[8][9]. Jest pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Lakeview w New Canaan w stanie Connecticut[1].

Atak

Wracając do domu około 3:15, zaparkowała 30 metrów od swojego mieszkania. Wtedy podbiegł do niej uzbrojony w nóż Winston Moseley. Kobieta krzyczała o pomoc i uciekła pewien dystans. Była słyszana przez kilku sąsiadów, ale podczas chłodnej nocy większość okien była zamknięta. Kiedy jeden z sąsiadów krzyknął do atakującego „Zostaw tę dziewczynę!”, Moseley odbiegł od Kitty, a ona zdołała dojść do narożnika swojego domu[10]. Była bardzo poważnie ranna, ale z punktu widzenia sąsiadów nie było powodów, by sądzić, że potrzebowała pomocy. Prawdopodobnie z powodu obrażeń nie była już w stanie głośno krzyczeć[11].

Raporty z pierwszych wezwań policji są niejasne i nie były uznane przez nią za bardzo istotne. Jeden ze świadków zeznał, że jego ojciec wezwał policję po początkowym ataku i podał, że kobieta została pobita, ale wstała o własnych siłach. Część świadków uznała cały incydent za kłótnię rodzinną[3][10].

Moseley wsiadł do samochodu i odjechał na oczach części świadków; wrócił jednak na miejsce po dziesięciu minutach bez zwracania niczyjej uwagi. Odnalazł prawie nieprzytomną Genovese pod drzwiami jej domu, i zadał jej kolejne ciosy nożem. Postaci obrażeń wskazywały, że kobieta próbowała się bronić[12]. Morderca zgwałcił i okradł ofiarę z $49, i opuścił miejsce zdarzenia. Cały incydent trwał około pół godziny[13]. Do jeszcze żywej Genovese wyszła sąsiadka, mimo braku pewności czy sprawca nie powróci kolejny raz, i towarzyszyła jej do przyjazdu policji[14].

Kilka minut po zakończeniu drugiego ataku jeden ze świadków, Karl Ross, wezwał policję, która przyjechała w ciągu kolejnych kilku minut. Ambulans zabrał Genovese o 4:15, godzinę po początku zdarzenia. Kobieta zmarła w drodze do szpitala[3][15].

Śledztwa policji i prokuratury ustaliły, że około 12 świadków słyszało lub widziało fragmenty ataku (prawie na pewno nie 38, jak podano w oryginalnej relacji NYT), jednak nikt nie był świadomy jego całego przebiegu[16]. Tylko jeden świadek, Joseph Fink, zdawał sobie sprawę, że w pierwszej części doszło do ataku nożem, a tylko drugi świadek, Karl Ross, wiedział o tym w przypadku drugiej części napaści. Większość osób zeznała, że myślała że okrzyki pochodzą ze sprzeczki, a nie toczącego się zabójstwa[17].

Sprawca

Winston Moseley został zatrzymany dwa tygodnie po wydarzeniu w trakcie włamania. Był żonatym mężczyzną z trójką dzieci[18]. Przyznał się do zabójstwa Genovese i dwóch innych zabójstw na tle seksualnym, oraz wielu włamań, i został skazany na karę śmierci, zamienioną później na dożywocie. W trakcie odbywania kary wielokrotnie wnioskował o zwolnienie warunkowe, ostatni raz w listopadzie 2015 roku. W dniu 28 marca 2016 zmarł w wieku 81 lat, w więzieniu o zaostrzonym rygorze Clinton Correctional Facility w Dannemora w stanie Nowy Jork[19].

Oddźwięk

Morderstwo Kitty Genovese stało się inspiracją do badań psychologicznych[17], publikacji, piosenek oraz programów telewizyjnych[19]. W szczególności pierwsza relacja, opisująca obojętność 37 lub 38 świadków, wywołała duży negatywny oddźwięk[3]. Jednakże niemal dziesięć lat po zdarzeniu w tym samym miejscu doszło do podobnego zabójstwa, które również zostało przez większość świadków zignorowane[20].

Zabójstwo zapoczątkowało badania nad zjawiskiem rozproszenia odpowiedzialności[17]. Zauważono także, że świadkowie znormalizowali zdarzenie jako kłótnię między mężczyzną a kobietą, przez wpływ stereotypów społecznych[21].

Przypisy

  1. ↑ a b Kitty Genovese A Biographical Sketch (ang.). A picture history of Kew Gardens, NY. [dostęp 2016-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-23)].
  2. ↑ Martin Gansberg, 37 Who Saw Murder Didn't Call the Police, „The New York Times”, 27 marca 1964, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-02-05].
  3. ↑ a b c d e Jim Rasenberger, Kitty, 40 Years Later, „The New York Times”, 8 lutego 2004, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-02-05].
  4. ↑ Maureen Dowd: 20 YEARS AFTER THE MURDER OF KITTY GENOVESE, THE QUESTION REMAINS: WHY? (ang.). The New York Times, 1984-03-12. [dostęp 2016-04-06].
  5. ↑ Robert D. Mcfadden, Winston Moseley, Who Killed Kitty Genovese, Dies in Prison at 81, „The New York Times”, 4 kwietnia 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-02-05].
  6. ↑ Catherine Pelonero, Kitty Genovese: a True Account of a Public Murder and Its Private Consequences., Skyhorse Publishing, Inc, 2014, ISBN 978-1-63450-755-4, OCLC 870244575.
  7. ↑ The Kitty Genovese Murder (ang.). usd388.k12.ks.us. [dostęp 2016-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-08)].
  8. ↑ Infamous '64 murder lives in heart of woman's `friend', „tribunedigital-chicagotribune” [dostęp 2017-02-05] (ang.).
  9. ↑ The Kitty Genovese Murder, www.usd388.k12.ks.us [dostęp 2017-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-11].
  10. ↑ a b Martin Gansberg: Thirty-Eight Who Saw Murder Didn't Call the Police (ang.). New York Times, 1964-03-16. [dostęp 2016-04-06].
  11. ↑ The Witnesses That Didn't. [dostęp 2017-02-05].
  12. ↑ On This Day: Kitty Genovese Killed as Neighbors Look On, www.findingdulcinea.com [dostęp 2017-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-09].
  13. ↑ The killing of Kitty Genovese: 47 years later, still holds sway over New Yorkers, „NY Daily News” [dostęp 2017-02-05] (ang.).
  14. ↑ Nicholas Lemann, A Call for Help, The New Yorker [dostęp 2017-02-05].
  15. ↑ Martin Gansberg, Yes, Witnesses Report; Neighbors Have Doubts; Murder Street: Would They Aid?, „The New York Times”, 12 marca 1965.
  16. ↑ Nightmare On Austin Street, www.americanheritage.com, 9 czerwca 2011 [dostęp 2017-02-05] (ang.).
  17. ↑ a b c Rachel Manning, Mark Levine, Alan Collins, The Kitty Genovese murder and the social psychology of helping: The parable of the 38 witnesses., „American Psychologist”, 62 (6), s. 555–562, DOI: 10.1037/0003-066x.62.6.555 [dostęp 2017-02-05].
  18. ↑ Catherine. Pelonero, Kitty Genovese : a True Account of a Public Murder and Its Private Consequences., Skyhorse Publishing, Inc, 2014, ISBN 978-1-62873-706-6, OCLC 870244575.
  19. ↑ a b Ostatni akt sławnej zbrodni sprzed lat. W więzieniu zmarł 81-letni morderca. [dostęp 2016-04-06].
  20. ↑ Robert D. Mcfadden, A Model's Dying Screams Are Ignored At the Site of Kitty Genovese's Murder, „The New York Times”, 27 grudnia 1974, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-02-05].
  21. ↑ The Stubborn Particulars of Social Psychology, www.radpsynet.org [dostęp 2017-02-05].

Zobacz też