Obrzyce

Obrzyce (niem. Obrawalde) – wschodnia część Międzyrzecza (TERYT 0935535)[1][2], powstała przy kompleksie szpitalnym dla psychicznie chorych, wybudowanym w latach 1901–1904. Od 1928 roku w granicach geodezyjnych miasta Międzyrzecz.

Historia

Kościół

Architektem całego kompleksu szpitalno-mieszkalnego był międzyrzeczanin Kübler. Jego otwarcie nastąpiło 2 listopada 1904, a całości nadano nazwę Obrawalde (pol. Las Obrzański). Inwestycję zlokalizowano 3 kilometry na wschód od centrum miasta, przy drodze prowadzącej do Poznania (obecna droga wojewódzka nr 137 – ulica Poznańska). Szpital nazwano (4. Posensche) Provinzial-Irrenanstalt Obrawalde bei Meseritz (pol. 4 Poznański Prowincjonalny Zakład dla Obłąkanych w Obrzycach koło Międzyrzecza)[3][4][5]. W pierwszej fazie powstało 13 pawilonów dla chorych, gmach administracyjny, kościół, budynki zaplecza gospodarczego i technicznego oraz domy mieszkalne.

Oprócz funkcji leczniczych, w latach 1922–1928 Obrzyce pełniły rolę ośrodka administracyjnego dla utworzonej w 1922 roku Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej. Zarząd prowincji zajmował część budynków, w których odbywały się m.in. posiedzenia landtagu prowincji.

W lecie 1939 rozpoczęły się przygotowania zakładu do akcji T4, która w obrzyckim szpitalu rozpoczęła się w 1942 i trwała do stycznia 1945.

Zabytki

Główny budynek administracyjny

Zabudowa zakładu jest symetryczna. Główną oś wyznacza od południa budynek administracji, a od północy kostnica. Po obu stronach osi głównej usytuowane są pawilony dla chorych. W kolejnych latach szpital był rozbudowywany. Wokół niego powstały także zabudowania mieszkalne dla personelu (obecnie ul. Leśna i część ul. Długiej). Niemal cała zabudowa wzniesiona została w stylu neogotyckim. Całość budowli otoczona jest szlachetnym drzewostanem, a cały układ przestrzenny poprzecinano alejami[6]. Po II wojnie światowej pomiędzy kompleksem szpitalnym, a miastem Międzyrzecz wybudowano osiedla wielo- i jednorodzinne.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • pawilony dla chorych
  • gmach dyrekcji
  • kościół, obecnie filialny pw. Podwyższenia Krzyża Św.
  • cmentarz
  • kostnica
  • wieża ciśnień
  • pralnia
  • lodownia
  • mieszkania personelu
  • kuchnia
  • park szpitalny

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Urzędowe nazwy miejscowości (2012, 2015). ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2018-01-29]. (pol.).
  2. ↑ Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części 2015. ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2018-01-29]. (pol.).
  3. ↑ W. Dramowicz, Obrzyce, dzieje szpitala, Międzyrzecz 2004, s. 9.
  4. ↑ Grenzmark Posen-Westpreußen. Administrative Neuordnungen nach der nationalsozialistischen Machtübernahme.
  5. ↑ Obrawalde. Fotos des ehemaligen Landeskrankenhauses.
  6. ↑ Międzyrzecz i okolice, pod. red. T. Łuczak, D. Matyaszczak, Międzyrzecz–Gorzów 1998, s. 159.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 29. [dostęp 2013-01-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

18724 Miedzyrzecz obrzyce kosciol 2.JPG
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Międzyrzecz, kościół, ob. fil. p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, w zespole szpitala psychiatrycznego, mur., 1901-1914, ul. Poznańska 109 (zabytek nr rejestr. 391/92)
18723 Miedzyrzecz obrzyce adm 1.JPG
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Międzyrzecz, gmach dyrekcji, w zespole szpitala psychiatrycznego, mur., 1901-1914, ul. Poznańska 109