Ludwik Wittchen

Ludwik Wittchen (ur. 19 października 1871 w Pszczewie, zm. 17 kwietnia 1940^[1] w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen) – polski rolnik i działacz narodowy. Członek Związku Polaków w Niemczech w Pszczewie.

Życiorys

Ludwik Wittchen pochodził z miejscowej rolniczej rodziny od pokoleń związanej z ziemią międzyrzecką. Ojciec Ludwika był średniozamożnym rolnikiem w Pszczewie (Młynie Zajeziernym). Po ukończeniu szkoły podstawowej Ludwik pracował w rodzinnym gospodarstwie, które przejął po śmierci ojca wraz z młynem.

Działalność patriotyczno-narodowa

Ludwik Wittchen należał do najbardziej aktywnych działaczy niepodległościowych w Pszczewie wraz z Wojciechem Poczekajem, Antonim Cyraniakiem, Ignacym Skotarczykiem, Józefem Górnym i Franciszkiem Goltzem z Pszczewa oraz Kazimierzem Kowalskim z Szarcza. Na wiecach agitował za przyłączeniem Pszczewa do Polski. W sierpniu 1919 roku, wraz z Kowalskim i Poczekajem, w imieniu polskiej ludności przedłożył delegacji Międzynarodowej Komisji Granicznej memoriał wraz z protestem przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego pozostawiającym Pszczew wraz z okolicą w Niemczech. Interweniował również w Naczelnej Radzie Ludowej w Poznaniu. W domu Wittchena redagowano i podpisywano w 1919 listy za przyłączeniem Pszczewa i okolic do Polski. W niemieckim raporcie na temat działaczy polskich z powiatu międzyrzeckiego czytamy:

Wittchen współpracował z innymi członkami Związku Polaków w Niemczech z okolicy Pszczewa, m.in. z Wojciechem Poczekajem, Kazimierzem Kowalskim oraz Feliksem i Ignacym Paździorkami. W wyborach samorządowych 1920 objął jedno z czterech polskich miejsc w radzie miejskiej Pszczewa. W 1927 roku, w 50 roku istnienia pszczewskiego Banku Ludowego, został wybrany jako prezes rady nadzorczej, którą to funkcję sprawował aż do aresztowania przez hitlerowców w 1939 roku. W 1929 roku, głównie dzięki silnemu poparciu mieszkańców polskiej wsi, Dąbrówki Wielkopolskiej, Wittchen wszedł do międzyrzeckiego sejmiku powiatowego, w którym bronił interesów polskiej mniejszości. Jego dom służył za miejsce spotkań działaczy polskich z Dąbrówki Wielkopolskiej, Pszczewa, Szarcza, Zielomyśla i Stołunia. Wittchen utrzymywał kontakty z Polską, sprowadzał i kolportował polskie książki i czasopisma, w tym materiały dla dzieci i rodziców. Uświadamiał polskich rodziców aby używali i uczyli dzieci w domu języka polskiego w prywatnych rozmowach i na publicznych spotkaniach.

Ludwik Wittchen wraz z organistą, Wojciechem Poczekajem, prowadzili walkę o zachowanie języka polskiego w pszczewskim kościele interweniując bezskutecznie w Administraturze Apostolskiej w Pile, gdy nowy proboszcz ksiądz Maksymilian Krug usunął w 1925 język polski z nabożeństw oraz wszystkie pamiątki o patriotycznym charakterze i napisy świadczące o polskim charakterze parafii.

W 1939 roku, w czasie spisu ludności, przekonywał Polaków by nie bali się podawać swojej prawdziwej tożsamości, przestrzegając jednocześnie przed fałszerstwami. W trakcie spisu oświadczył demonstracyjnie komisarzowi spisowemu, że jest Polakiem i pozostanie nim do śmierci. W tym samym roku w jego domu gestapo przeprowadziło rewizję.

Śmierć i represje wobec rodziny

Ludwik Wittchen został aresztowany 17 września 1939 roku i wywieziony wraz z innymi działaczami polskimi do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. W obozie bity do nieprzytomności zmarł zamęczony przez hitlerowców 17 kwietnia 1940 roku. Prochy Wittchena pozostały w Sachsenhausen. Rodzinie nie pozwolono sprowadzić ich do Pszczewa. Żonę Wittchena, Marię z domu Misiewicz z rodziny działaczy polonijnych z Szarcza wywieziono na przymusowe roboty do Frankfurtu nad Odrą. Zwolniona po kilku tygodniach ze względu na stan zdrowia i dzieci wróciła do rodziny w Szarczu. Gospodarstwo Wittchenów przejął niemiecki rolnik, spaliwszy je pod koniec wojny w obliczu zbliżającego się frontu.

Przypisy

Bibliografia

• "Spod znaku Rodła", praca zbiorowa pod red. Hieronima Szczegóły, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1974
• "Pszczewianie spod znaku Rodła", Franciszek Leśny, Migdal 2006