Osady jaskiniowe

Osady jaskiniowe – rodzaj osadów powstających w jaskiniach[1]. Pod względem pochodzenia dzieli się je na 3 grupy[2]:

  • osady powstałe w wyniku procesów fizycznych
    • osady okruchowe (klastyczne) powstające przez mechaniczne rozdrabnianie skał:
      • autochtoniczne – pochodzące z macierzystych skał jaskini oberwane bloki skalne, czyli wanty (zarówno leżące na dnie jaskini, jak i wiszące, zaklinowane w szczelinach), rumosz skalny, ił, żwiry, piaski
      • allochtoniczne – naniesione z zewnątrz przez wodę lub wiatr iły, muły, piaski, żwiry i materiały organiczne (np. liście). Należą tu także odchody zwierząt, szczątki zwierząt i roślin, materiały pochodzenia antropogenicznego (np. przyniesione przez ludzi narzędzia krzemienne, ceramika, itp.)
    • nacieki lodowe powstające w wyniku zamarzania wody
  • osady powstające w wyniku procesów chemicznych (nacieki jaskiniowe). Powstają głównie w wyniku reakcji chemicznej zawartego w wodzie dwutlenku węgla z węglanem wapniowym budującym skały wapienne, ale mogą to być także nacieki gipsu, siarki, pirytu, sfalerytu, chlorku sodu, chlorku potasu, hematytu i inne[3]. Mogą tworzyć stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, makarony, draperie naciekowe, polewy, nacieki grzybkowe, misy martwicowe, pizolity, heliktyty[4].
  • osady pochodzenia organicznego – odchody i szczątki zwierząt, nawiane przez wiatr liście i powstała z nich próchnica

Osady na dnie jaskini (na spągu) noszą nazwę namuliska. Jego badanie ma ogromne znaczenie w archeologii. Umożliwia odtworzenie życia ludzi prehistorycznych, którzy często zamieszkiwali jaskinie, a także fauny zwierzęcej zamieszkującej na danym terenie w różnych epokach dziejów Ziemi[2].

Przypisy

  1. ↑ Kras i speleologia. t. 2 (XI). Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 280 [1]
  2. ↑ a b Słownik speleologiczny [dostęp 2019-04-11].
  3. ↑ Powstawanie szaty naciekowej [dostęp 2019-04-11].
  4. ↑ Powstawanie i rodzaje szaty naciekowej [dostęp 2019-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-30].