Portatyw
Portatyw (łac. portare „nieść”) – małe, przenośne organy piszczałkowe używane od średniowiecza.
Składały się z jednego rzędu piszczałek labialnych. Zakres instrumentu to około dwie i pół oktawy[1].
Miał metalowe piszczałki o jednakowej średnicy, różnej długości. Trzymano go prostopadle do torsu grającego, który grał na nim jedną ręką, druga poruszała trójkątnym mieszkiem[1][2]. Instrument taki noszono na pasie, zawieszony u boku[3] lub na szyi [1]. Stawiano go także na stole lub na kolanach[1].
Zastosowanie
Instrument znalazł zastosowanie zarówno do celów kościelnych jak i świeckich[1]. Dzięki możliwości przenoszenia stosowany był podczas procesji kościelnych[3][1], przede wszystkim do podawania tonu do śpiewu chorału gregoriańskiego[1].
Instrument ten największą popularność miał w XV wieku[1]. W XVII i XVIII wieku pojawił się portatyw w obudowie skrzynkowej, noszony przez kilka osób[3] (2-4 osoby)[1], stosowany w procesjach religijnych i paradach wojskowych[1][4].
Portatyw to jeden z instrumentów będących w obszarze zainteresowania organoznawstwa.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Sztuka świata. T. 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s.162, ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Nowa encyklopedia PWN. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, ISBN 83-01-11968-3.
- ↑ a b c Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s.291
- ↑ Mała encyklopedia muzyki (red. Stefan Śledziński). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s.828