Synagoga w Dzierżoniowie

Synagoga w Dzierżoniowie

nr rej. A/4106/1399/WŁ z 7.03.1994
Państwo	Polska
Budulec	murowana
Data budowy	1875
Data likwidacji	1980
Tradycja	ortodoksyjna
Obecnie	wyremontowana
Położenie na mapie Dzierżoniowa Synagoga w Dzierżoniowie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Synagoga w Dzierżoniowie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Synagoga w Dzierżoniowie
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Synagoga w Dzierżoniowie
50°43′34″N 16°38′56″E/50,726000 16,649000

Stara tablica informacyjna

Nowa tablica informacyjna

Synagoga w Dzierżoniowie – synagoga znajdująca się w Dzierżoniowie przy ulicy Ignacego Krasickiego 28.

Historia

Synagoga została zbudowana w 1875 roku. W 1937 roku władze hitlerowskie zabroniły użytkowania synagogi przez gminę żydowską. W drodze licytacji została nabyta przez miejscowego ogrodnika. Po zakończeniu II wojny światowej, w czerwcu 1945 roku synagoga została nieodpłatnie przekazana Wojewódzkiemu Komitetowi Żydów w Rychbachu. Wkrótce została wyremontowana i ponownie dostosowana do potrzeb kultu religijnego.

9 maja 1946 roku w synagodze odbyło się uroczyste nabożeństwo żałobne w intencji Żydów, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Po wydarzeniach z marca 1968 roku nabożeństwa odbywały się nieregularnie, a od 1980 roku zostały zupełnie zaprzestane. W następstwie synagoga stała opuszczona i niszczejąca. W 1989 roku przeprowadzono małe prace remontowe elewacji zewnętrznych.

W nocy z 19 na 20 października 2001 roku podczas Dni Kultury Żydowskiej nieznani sprawcy wymalowali rasistowskie napisy oraz wizerunki swastyk na murach synagogi^[1]. 23 lutego 2004 roku pożar strawił znaczną część synagogi, której straty przekroczyły 10 tysięcy złotych. Przyczyną pożaru było prawdopodobnie podpalenie^[2]. Wcześniej również powybijano szyby w oknach budynku.

W 2004 roku synagogą zainteresowała się Fundacją Beiteinu Chaj – 2004, założona przez Rafaela Blau, rodowitego dzierżoniowskiego Żyda, mieszkającego obecnie za granicą. Fundacja mimo że nie była właścicielką budynku, na własny koszt wykonała w nim szereg prac zabezpieczających, przede wszystkim remont zniszczonego podczas pożaru dachu. W kwietniu 2006 roku przeprowadzono kolejne prace zabezpieczające. Wewnątrz usunięto gruz, śmieci, pousuwane zostały szyby w oknach, zagrażające bezpieczeństwu, po których wnęki zostały zabite deskami, zostały założone rynny i rury spustowe^[3]. Do tej pory wejście do synagogi było możliwe jedynie poprzez okna na pierwszym piętrze, ponieważ drzwi główne i gospodarcze zostały zamurowane kilka lat wcześniej. Fundacja założyła ponownie drzwi gospodarze.

W styczniu 2007 roku synagoga została zakupiona przez Fundację Beiteinu Chaj – 2004, która starała się o jej zakup od ponad trzech lat. Po gruntownym remoncie w jej wnętrzu ma się znaleźć centrum integracyjno-kulturalne^[4]. 5 grudnia 2007 roku z inicjatywy fundacji zorganizowano w synagodze pierwsze od kilkunastu lat spotkanie inaugurujące święto Chanuki, w którym udział wzięło kilkudziesięciu mieszkańców miasta oraz członków lokalnej społeczności żydowskiej^[5].

Postępujące prace renowacyjne umożliwiły uroczystości 19 kwietnia 2013 z udziałem konsula generalnego USA i attaché kulturalnego USA z Kijowa upamiętniające powstanie w Getcie Warszawskim^[6], a letnie renowacje w 2013 nadały świeży wygląd elewacjom i otoczeniu^[7].

Architektura

Murowany z cegły, trójkondygnacyjny, częściowo podpiwniczony budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu neoromańskim.

Wewnątrz, na parterze znajdowały się kuchnie i pokoje, a na piętrze obszerna główna sala modlitewna, którą z trzech stron otaczają galerie dla kobiet wsparte na drewnianych kolumnach o korynckich kapitelach. Na ścianie wschodniej zachowała się drewniana oprawa Aron ha-kodesz, którą wieńczy okulus. Zachował się również cały wystrój zewnętrzny.

• Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem 1399/WŁ w dniu 7 marca 1994 roku.

Galeria (przed remontem)

Galeria (po remoncie)

Linki zewnętrzne

• Strona projektu odnowy. pl.synagoguefund.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-12)]. synagogi
• Synagoga w Dzierżoniowie w portalu Wirtualny Sztetl

Przypisy