Synagoga w Dzierżoniowie

Synagoga w Dzierżoniowie
Obiekt zabytkowy nr rej. A/4106/1399/WŁ z 7.03.1994
Ilustracja
Państwo

 Polska

Budulec

murowana

Data budowy

1875

Data likwidacji

1980

Tradycja

ortodoksyjna

Obecnie

wyremontowana

Położenie na mapie Dzierżoniowa
Mapa konturowa Dzierżoniowa, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Dzierżoniowie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Dzierżoniowie”
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego
Mapa konturowa powiatu dzierżoniowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Dzierżoniowie”
Ziemia50°43′34″N 16°38′56″E/50,726000 16,649000
Stara tablica informacyjna
Nowa tablica informacyjna

Synagoga w Dzierżoniowiesynagoga znajdująca się w Dzierżoniowie przy ulicy Ignacego Krasickiego 28.

Historia

Synagoga została zbudowana w 1875 roku. W 1937 roku władze hitlerowskie zabroniły użytkowania synagogi przez gminę żydowską. W drodze licytacji została nabyta przez miejscowego ogrodnika. Po zakończeniu II wojny światowej, w czerwcu 1945 roku synagoga została nieodpłatnie przekazana Wojewódzkiemu Komitetowi Żydów w Rychbachu. Wkrótce została wyremontowana i ponownie dostosowana do potrzeb kultu religijnego.

9 maja 1946 roku w synagodze odbyło się uroczyste nabożeństwo żałobne w intencji Żydów, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Po wydarzeniach z marca 1968 roku nabożeństwa odbywały się nieregularnie, a od 1980 roku zostały zupełnie zaprzestane. W następstwie synagoga stała opuszczona i niszczejąca. W 1989 roku przeprowadzono małe prace remontowe elewacji zewnętrznych.

W nocy z 19 na 20 października 2001 roku podczas Dni Kultury Żydowskiej nieznani sprawcy wymalowali rasistowskie napisy oraz wizerunki swastyk na murach synagogi[1]. 23 lutego 2004 roku pożar strawił znaczną część synagogi, której straty przekroczyły 10 tysięcy złotych. Przyczyną pożaru było prawdopodobnie podpalenie[2]. Wcześniej również powybijano szyby w oknach budynku.

W 2004 roku synagogą zainteresowała się Fundacją Beiteinu Chaj – 2004, założona przez Rafaela Blau, rodowitego dzierżoniowskiego Żyda, mieszkającego obecnie za granicą. Fundacja mimo że nie była właścicielką budynku, na własny koszt wykonała w nim szereg prac zabezpieczających, przede wszystkim remont zniszczonego podczas pożaru dachu. W kwietniu 2006 roku przeprowadzono kolejne prace zabezpieczające. Wewnątrz usunięto gruz, śmieci, pousuwane zostały szyby w oknach, zagrażające bezpieczeństwu, po których wnęki zostały zabite deskami, zostały założone rynny i rury spustowe[3]. Do tej pory wejście do synagogi było możliwe jedynie poprzez okna na pierwszym piętrze, ponieważ drzwi główne i gospodarcze zostały zamurowane kilka lat wcześniej. Fundacja założyła ponownie drzwi gospodarze.

W styczniu 2007 roku synagoga została zakupiona przez Fundację Beiteinu Chaj – 2004, która starała się o jej zakup od ponad trzech lat. Po gruntownym remoncie w jej wnętrzu ma się znaleźć centrum integracyjno-kulturalne[4]. 5 grudnia 2007 roku z inicjatywy fundacji zorganizowano w synagodze pierwsze od kilkunastu lat spotkanie inaugurujące święto Chanuki, w którym udział wzięło kilkudziesięciu mieszkańców miasta oraz członków lokalnej społeczności żydowskiej[5].

Postępujące prace renowacyjne umożliwiły uroczystości 19 kwietnia 2013 z udziałem konsula generalnego USA i attaché kulturalnego USA z Kijowa upamiętniające powstanie w Getcie Warszawskim[6], a letnie renowacje w 2013 nadały świeży wygląd elewacjom i otoczeniu[7].

Architektura

Murowany z cegły, trójkondygnacyjny, częściowo podpiwniczony budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu neoromańskim.

Wewnątrz, na parterze znajdowały się kuchnie i pokoje, a na piętrze obszerna główna sala modlitewna, którą z trzech stron otaczają galerie dla kobiet wsparte na drewnianych kolumnach o korynckich kapitelach. Na ścianie wschodniej zachowała się drewniana oprawa Aron ha-kodesz, którą wieńczy okulus. Zachował się również cały wystrój zewnętrzny.

  • Obiekt zabytkowy.svg Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem 1399/WŁ w dniu 7 marca 1994 roku.

Galeria (przed remontem)

Galeria (po remoncie)

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Nigdy Więcej - Stowarzyszenie Antyfaszystowskie. Katalog wypadków, rok 2001
  2. Nigdy Więcej - Stowarzyszenie Antyfaszystowskie. Katalog wypadków, rok 2004
  3. Dzierżoniów. Dzierżoniowska Synagoga. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-20)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
  4. Dzierżoniów. Synagoga ma nowego właściciela. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
  5. Dzierżoniów. Trwa Chanuka. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
  6. Uroczystości upamiętniające powstanie w Getcie Warszawskim. [dostęp 2015-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].
  7. Letnie renowacje. [dostęp 2015-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda zabytek judaizmu.svg
Symbol zabytku judaizmu do legendy mapy
Obiekt zabytkowy.svg
Ikona ze wzoru znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Synagogue in Dzierzoniow (2).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Dzierżoniowie.
Synagogue in Dzierzoniow (3).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Dzierżoniowie.
Synagoga w Dzierżoniowie 2020.jpg
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Dzierżoniowie
Synagogue in Dzierzoniow (5).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Dzierżoniowie.
Dzierżoniów synagoga 07.jpg
Autor: Beata Sauermann, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie
2006-02-19 Dzierżoniów 21.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WiWok~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Dzierżoniów synagoga
Dzierżoniów location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Dzierżoniowa, Polska
Dzierżoniów synagoga 09.JPG
Autor: Bonio, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie
Synagoga w Dzierżoniowie 2020.03.jpg
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Dzierżoniowie
Dzierżoniów synagoga 02.jpg
Autor: Beata Sauermann, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie
Dzierżoniów synagoga 06.jpg
Autor: Beata Sauermann, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie
Dzierżoniów synagoga 08.jpg
Autor: Beata Sauermann, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie
Dzierżoniów synagoga 04.jpg
Autor: Beata Sauermann, Licencja: CC BY-SA 2.5
Synagoga w Dzierżoniowie