Werdiura

Wydra z rybą w pysku, flamandzka weridura z około 1555 r., warsztat Jana van Tieghema, Wawel

Werdiura (od fr. verdure) – tapiseria o tematyce roślinno–zwierzęcej lub krajobrazowej utrzymana w tonacji zielonej.

Wytwarzano je od XV do XVIII wieku w manufakturach flamandzkich i francuskich^[1]. Najbardziej popularna była w XVI wieku zwłaszcza na dworach królów i książąt^[2]. Werdiury służyły do dekoracji, głównie podczas uroczystości dworskich jak koronacje, wesela. Szczególnym typem tkanin były wąskie, pionowe, zwane entrefenetrami (międzyokiennymi), które zawieszano na wąskich ściankach między oknami^[3].

Przykładem tego typu tapiserii jest kolekcja werdiur króla Zygmunta Augusta na Zamku Królewskim na Wawelu w Krakowie. Tapiserie przedstawiające zwierzęta na tle krajobrazu mają różne rozmiary i kształty – wąskie poziome, wąskie pionowe i duże, zbliżone do kwadratu. Na werdiurach występują zwierzęta europejskie – sarny, jelenie, ptaki wodne, zwierzęta egzotyczne – tygrysy, lwy, strusie, wielbłądy, małpy, a także fantastyczne – jednorożce, smoki, upierzone pantery. Zwierzęta domowe występują sporadycznie. Na jednych werdiurach prowadzą one życie spokojne, w naturalnych warunkach, niezakłóconych działalnością człowieka (Jednorożec-żyrafa i ryś, Wydra z rybą w pysku, czapla i fantastyczne gady), na innych walczą ze sobą (Walka smoka z panterą, Lew zagryzający małpę lub Jastrząb rozrywający ptaka, wiewiórka i ryś)^[3]. Kompozycja o tematyce roślinno–zwierzęcej i krajobrazowej jest nowością w dziejach sztuki i wiąże się z charakterystycznym dla epoki renesansu rosnącym zainteresowaniem przyrodą i odkrywaniem otaczającego świata. Uczeni z doby odrodzenia opracowywali i wydawali pierwsze nowożytne dzieła zoologiczne poświęcone anatomii i fizjologii zwierząt, często ilustrowane drzeworytami. Przy dworach królewskich i książęcych tworzono menażerie^[3].

Przypisy