Chce się żyć

Chce się żyć – polski dramat filmowy z 2013 w reżyserii Macieja Pieprzycy, nakręcony na podstawie autorskiego scenariusza i z Dawidem Ogrodnikiem w głównej roli. Tematem filmu, luźno opartego na prawdziwych wydarzeniach, jest historia młodzieńca cierpiącego na porażenie mózgowe (podwójna rola Kamila Tkacza i Dawida Ogrodnika), walczącego o własną godność pomimo braku akceptacji ze strony otoczenia. Film Pieprzycy został pozytywnie przyjęty przez większość krytyków i był wielokrotnie nagradzany, między innymi Grand Prix Festiwalu Filmowego w Montrealu, Srebrnymi Lwami dla Pieprzycy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz czterema Orłami: za scenariusz (dla Pieprzycy), najlepszą główną rolę męską (dla Ogrodnika) oraz za role drugoplanowe Anny Nehrebeckiej i Arkadiusza Jakubika.

Opis fabuły

Bohaterem filmu jest Mateusz Rosiński, chłopiec cierpiący na dziecięce porażenie mózgowe. Lekarze wprost mówią jego rodzicom, Zofii i Pawłowi, że nie ma on szans na rehabilitację i nazywają go „rośliną”. Mimo to rodzice chłopca wierzą, że choć chłopiec nie jest w stanie się z nimi komunikować, pozostaje sprawny intelektualnie. Mateusz jest otaczany troską i miłością, choć los nie jest dlań łaskawy: ojciec tragicznie ginie podczas próby zapalenia fajerwerków, a matka z przyczyny pogarszającego się stanu zdrowia przekazuje Mateusza do specjalistycznego ośrodka. Z dala od bliskich młodzieniec walczy o godność. Jego sytuacja zmienia się, kiedy do placówki trafia młoda wolontariuszka Magda, która jako jedyna nie traktuje go przedmiotowo. On sam przyciąga uwagę lekarki Joli, która pracuje nad eksperymentalnymi metodami leczenia i stopniowo nawiązuje z nim kontakt, odczytując jego myśli za pomocą jego mrugnięć^[1][2].

Obsada

Dawid Ogrodnik, odtwórca roli Rosińskiego (2013)

Źródło: Internetowa Baza Filmu Polskiego^[1]

Obsada dubbingu

• Wojciech Solarz (głos Mateusza)

Produkcja

Maciej Pieprzyca, reżyser filmu

Za produkcję Chce się żyć odpowiedzialne było Studio Filmowe „Tramway” pod przewodnictwem Wiesława Łysakowskiego. Reżyser Maciej Pieprzyca zaczerpnął inspirację dla swego filmu z dokumentu Jak motyl autorstwa Ewy Pięty, gdzie przedstawiona została podobna historia. Po śmierci Pięty Pieprzyca, jako jej przyjaciel z czasów studenckich, postanowił nakręcić podobny film w hołdzie dla dokumentalistki^[3]. W świetle informacji opublikowanych po premierze filmu w reportażu w „Super Expressie”, pierwowzorem Mateusza Rosińskiego (przedstawionym też w filmie Pięty) był Przemek Chrzanowski, którego tragiczny los uległ w filmie uładzeniu^[4].

Po pewnych wahaniach do roli Rosińskiego Pieprzyca zaangażował Dawida Ogrodnika, który miał za sobą występ w filmie Jesteś Bogiem. Aktor na potrzeby nowej roli schudł 10 kg, ćwicząc ruchy ciała pod nadzorem (między innymi) mistrza pantomimy Bartłomieja Ostapczuka^[5]. W roli matki Mateusza obsadzono Dorotę Kolak^[6], natomiast jego ojca odegrał Arkadiusz Jakubik^[1]. Operatorem zdjęć do filmu został Paweł Dyllus, odpowiedzialny za skromne, statyczne ujęcia, które nie odwracały uwagi od gry aktorów^[3]. Zdjęcia do filmu zrealizowano w Katowicach i Chorzowie^[1]. Muzykę do filmu skomponował Bartosz Chajdecki^[7]. W Chce się żyć wykorzystano także utwór „Miłość wciąż pragnie żyć” (muzyka: Roch Poliszczuk, Jerzy Runowski, słowa Roch Poliszczuk)^[8][9].

Łączny budżet Chce się żyć, dzięki dofinansowaniu filmu przez koproducenta Silesia Film oraz Polski Instytut Sztuki Filmowej, wyniósł 3 033 007 złotych^[10]. Premiera filmu odbyła się 11 października 2013 roku^[1].

Odbiór

Frekwencja kinowa

Według szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej Chce się żyć obejrzało w kinach 308 364 widzów, co umiejscawiało film Pieprzycy na 9. miejscu na liście najczęściej oglądanych polskich filmów 2013 roku^[11]. Zdaniem portalu Box Office Mojo szacowany dochód z międzynarodowej dystrybucji filmu wyniósł 1 438 531 dolarów^[12].

Recepcja krytyczna

Film Chce się żyć był na ogół pozytywnie odbierany przez krytyków. Łukasz Muszyński z portalu Filmweb pisał, że „Pieprzyca przygląda się światu niepełnosprawnych bez fałszywej litości i roztkliwiania się. Mówi o rzeczach ważnych […] przez pryzmat przyziemnych zdarzeń i wyzwań […]. Nie boi się też stawiać niewygodnych pytań (np. o życie erotyczne osób upośledzonych)”^[13]. Grzegorz Fortuna w recenzji dla portalu Film.org.pl doceniał odtwórców roli Rosińskiego: „Odgrywający główną rolę Dawid Ogrodnik […] jest po prostu niesamowity, a wcielający się w małoletniego Mateusza Kamil Tkacz dotrzymuje mu kroku”^[14]. Janusz Wróbleski z „Polityki” pisał, że „zaskakuje lekkość, z jaką ta przygnębiająca, oparta na faktach, a przez to oszałamiająco wzruszająca historia została sfilmowana”^[15]. Wróblewski, porównując film Pieprzycy na korzyść z ponurym oscarowym dziełem Juliena Schnabla Motyl i skafander (2007), dostrzegał w Chce się żyć „odwrotną metamorfozę: z piekła wykluczenia do raju, jakim jest odzyskanie godności po 26 latach uznawania za roślinę”^[15]. Dagmara Romanowska na łamach portalu Onet.pl przekonywała, że film Pieprzycy „balansuje po bardzo cienkiej linie, ale cały czas utrzymuje równowagę pomiędzy tragizmem i komizmem, beznadzieją i siłą, prostotą formy i ciężarem poruszanych kwestii, uniwersalizmem i konkretnym przypadkiem”^[16].

W bardziej krytycznej recenzji dla „Dziennika Gazety Prawnej” Piotr Czerkawski stwierdził, że „w swoich wysiłkach Pieprzyca zapomina, że nie da się być jednocześnie zabawnym jak Hrabal i nachalnym niczym Elżbieta Jaworowicz”^[17]. Zdaniem Czerkawskiego Chce się żyć to film, „którego intelektualna ambicja ogranicza się do uzasadnienia komunału zawartego w tytule”^[17], a w którym mimo niemożności komunikacji Mateusza z otoczeniem „reżyser wielkodusznie udziela nam dostępu do umysłu bohatera”^[17].

Nagrody i wyróżnienia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Chce się żyć w bazie filmpolski.pl
• Marta Sikorska, Marcin Kułakowski, „Chce się żyć”. Na planie filmu | (pisf.pl) (brakująca rozmowa: Na planie "Chce się żyć". Youtube. 1 paź 2012. [dostęp 2021-10-27].)