Henry Puna

Henry Puna
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1949
Aitutaki

Premier Wysp Cooka
Okres

od 30 listopada 2010
do 1 października 2020

Przynależność polityczna

Partia Wysp Cooka

Poprzednik

Jim Marurai

Następca

Mark Brown

Henry Tuakeu Puna, (ur. 29 lipca 1949) – polityk pochodzący z Wysp Cooka, członek parlamentu, premier od 30 listopada 2010 roku do 1 października 2020 roku, od 24 maja 2021 sekretarz generalny Forum Wysp Pacyfiku.

Życiorys

Henry Puna urodził się 29 lipca 1949 roku, pochodzi z rodziny o tradycjach politycznych[1]. Jego ojciec Tupuariki Puna był członkiem parlamentu Wysp Cooka, jego starszy brat William Estall ministrem[1]. Także jego kolejny brat Ngereteina Puna był w latach 1989–2011 deputowanym, później pełnił funkcję ministra edukacji, a także speakera parlamentu w latach 1999-2001[2][3]. Henry Puna ma łącznie dwanaścioro rodzeństwa: jest najmłodszym z siedmiu synów Tupuarikiego, oprócz tego ma jeszcze siedem sióstr[1]. Po zakończeniu edukacji na szczeblu lokalnym w Aitutaki i Rarotonga rozpoczął studia z prawa na nowozelandzkim Uniwersytecie Auckland, a następnie australijskim Uniwersytecie Tasmańskim[4]. Dyplom uzyskał w 1979 roku, a następnie powrócił na swoje rodzinne Wyspy Cooka, gdzie rozpoczął praktykę prawniczą[5]. Żonaty z Akaiti (jest to zarówno jego jak i jej drugie małżeństwo[6]), ojciec dziewięciorga dzieci. W wolnych chwilach gra w golfa, interesuje się także tenisem, piłką nożną i squashem[5].

Od 1999 roku zamieszkały na stałe na wyspie Manihiki[7], skąd pochodziła jego babka ze strony matki[1]. Tam wraz z żoną jest producentem pereł hodowlanych. Pierwszą hodowlę rozpoczął w 1997 roku, ale już kilka miesięcy później (1 listopada 1997 roku) została ona zniszczona w wyniku cyklonu[8]. Puna uważa, że przemysł związany z połowem i hodowlą pereł jest jednym z głównych sektorów gospodarki Wysp Cooka[8].

Kariera polityczna

W 1989 roku rozpoczął karierę polityczną, gdy objął stanowisko sekretarza w Ministerstwie Handlu, Pracy i Transportu[5]. Służbę publiczną na tym etapie zakończył w 1999 roku, gdy przeniósł się na Manihiki. Swą działalność wznowił po kilku latach. Pierwszy raz wystartował w wyborach parlamentarnych we wrześniu 2004 roku, podczas których stanął do walki o mandat z dotychczasowym premierem Robertem Woontonem[7]. W czasie kampanii wyborczej zarzucał premierowi, że rząd nie robi nic dla ważnego sektora gospodarki związanemu z perłami, którego wartość skurczyła się z trzynastu milionów dolarów w 1999 roku do zaledwie dwóch w 2004[7]. Pierwsze wyniki dawały Punie zwycięstwo nad Woontonem w stosunku głosów 105 do 90[9]. Ostatecznie jednak, po przeliczeniu wszystkich głosów, Woonton uzyskał 142 głosy, a Poona 138[10][11]. Po ogłoszeniu oficjalnych wyników, Puna oskarżył premiera o kupowanie głosów oraz zastraszanie pracowników rządowych[12]. Ci ostatni mieliby zostać zwolnieni z pracy w przypadku głosowania przeciwko urzędującemu premierowi[12]. Petycja została uwzględniona przez komisję wyborczą i zakwalifikowana do gruntownej analizy[13]. Co ciekawe Partia Wysp Cooka, którą Henry Puna reprezentował znajdowała się wtedy w koalicji rządowej z Partią Demokratyczną Woontona[14]. Sąd wykrył nieprawidłowości w procesie wyborczym i po ponownym przeliczeniu głosów orzekł remis między dwoma kandydatami, którzy uzyskali po 134 głosów[15]. Sąd nakazał powtórzenie wyborów[15]. Woolton zrezygnował z funkcji i wycofał się z polityki, a w lutym 2005 roku Henry Puna pokonał Apiego Piho z Partii Demokratycznej i zdobył mandat do parlamentu[16].

We wrześniu 2006 roku dotychczasowy lider Partii Wysp Cooka, sir Geoffrey Henry po dwudziestu siedmiu latach ustąpił ze stanowiska i został zastąpiony przez Henry'ego Punę[17]. Puna podziękował za zaufanie kolegów partyjnych i podkreślił, że funkcja ta jest ważna nie tylko dla samej partii, ale także dla całego kraju[17]. We wrześniu 2006 roku odbyły się przyśpieszone wybory parlamentarne, które partia pod kierownictwem Puny przegrała[18]. Niespodziewanie Apii Piho z Partii Demokratycznej (pokonany przez niego rok wcześniej) wygrał batalię wyborczą z Puną i odebrał mu mandat deputowanego[19]. Mandatu nie uzyskał także zastępca lidera, co postawiło partię w kłopotliwej sytuacji[19]. Puna ponownie próbował zakwestionować prawidłowy przebieg wyborów, ale ostatecznie wycofał swój wniosek[20]. Będąc poza parlamentem, pozostawał przywódcą partii, a rolę lidera opozycji w izbie pełnił Tom Marsters[21]. Sam Puna zajmował się wówczas swoją praktyką prawniczą[22] oraz hodowlą pereł[8]. W 2009 roku został ponownie wybrany na szefa partii[23].

W 2010 roku Henry Puna wystartował ponownie w wyborach parlamentarnych z okręgu w Manihiki[24]. W kampanii wyborczej stwierdził, że Wyspy Cooka aby przetrwać powinny wprowadzić becikowe o wartości 770 dolarów dla każdej matki, która zdecyduje się pozostać na wyspach[4]. Tym sposobem miałby zostać odwrócony negatywny trend wyjazdu młodych, głównie do Nowej Zelandii i Australii[4]. Wybory zakończyły się sukcesem. Henry Puna, nie tylko odzyskał mandat deputowanego, który utracił kilka lat wcześniej[25], ale poprowadził Partię Wysp Cooka do pierwszego zwycięstwa od 1998 roku[26]. Uzyskała ona 15 miejsc w parlamencie, podczas gdy dotychczas rządząca Partia Demokratyczna jedynie osiem (a w jednym okręgu padł remis, co skutkowało dogrywką), co pozwoliło jej utworzyć samodzielny rząd[27].

Premier Wysp Cooka

Henry Puna i przywódcy Wysp Pacyfiku na spotkaniu z Hillary Clinton (Puna pierwszy po lewej od strony Clinton), 10 listopada 2011 roku

30 listopada 2010 roku został zaprzysiężony na jedenastego szefa rządu Wysp Cooka. W ceremonii wzięli udział jego żona Akaiti, dzieci, władze partii oraz przedstawiciele parlamentu[1]. Podczas uroczystości jego rodzina odśpiewała nowemu premierowi pieśń „Koe Araura”, skomponowaną przez jego ojca, co było uzgodnionym wcześniej odstępstwem od protokołu[28]. Kilka dni po swym zaprzysiężeniu, 4 grudnia 2010 roku, odbyły się uroczystości zorganizowane przez grupy wyborców z wysp najbardziej związanych z nowym premierem – Rakahanga i Manihiki[29]. Podczas nich Puna i jego żona byli uroczyście noszeni przez mieszkańców, a następnie przewiezieni w specjalnie udekorowanej łodzi[29].

Puna zapowiedział, że jego rząd wprowadzi nowe standardy do miejscowej polityki i nie będzie marnotrawił pieniędzy[27]. Może on liczyć całkowicie na parlament, gdyż Partia Wysp Cooka ostatecznie zakończyła wybory z szesnastoma mandatami, a opozycja z ośmioma. Daje to Punie większość 2/3 i możliwość swobodnych reform[30]. Ogłosił także, że jego rząd skupiać się będzie na gospodarce[31]. Ma zamiar skończyć z jednoznacznym stawianiem na turystykę, które doprowadziło do upadku innych sektorów gospodarki, m.in. rolnictwa czy rybołówstwa oraz blisko z nim związanej branży hodowli i połowu pereł[31]. W swoim rządzie Puna pełni nie tylko funkcję premiera, ale także m.in. ministra sprawiedliwości, ministra energetyki i energii odnawialnej oraz prokuratora generalnego[32].

Za jego urzędowania Wyspy Cooka nawiązały stosunki dyplomatyczne z Japonią[33]. 24 sierpnia 2011 roku rozpoczął pierwszą zagraniczną wizytę, jej celem była Nowa Zelandia[34]. W sierpniu tego samego roku wraz z delegacją rządową ponownie odwiedził Nową Zelandię by wziąć udział w szczycie państw Forum Wysp Pacyfiku[35]. Tam też został potwierdzone, że w 2012 roku szczyt tej organizacji odbędzie się na Wyspach Cooka[36]. Premier zapowiedział, że będzie to wspaniała okazja do promocji państwa, a także bodziec dla całego społeczeństwa[36]. W międzyczasie zapowiedział, że jego rząd przeznaczy środki by w ciągu najbliższych czterech lat stworzyć prawie dwa tysiące nowych miejsc pracy[37]. W maju 2012 roku Henry Tuna gościł w Japonii, gdzie wziął udział w szóstym spotkaniu przywódców państw Wysp Pacyfiku[38]. Spotkał się tam m.in. z japońskim premierem Yoshihiko Nodą[38] oraz był współprzewodniczącym całego spotkania[39]. Jeszcze w 2011 roku premier Puna, w imieniu Wysp Cooka, podpisał traktat o utworzeniu Grupy Liderów Polinezji, mającej skupiać państwa regionu[40].

Przypisy

  1. a b c d e Cinews.co.ck: New PM sworn in today (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)].
  2. Cinews.co.ck: Family gathers (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)].
  3. Parliament.co.ck: Former Members of the Cook Islands Parliament (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-26)].
  4. a b c Bbc.co.uk: Cook Islands profile: Leader (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  5. a b c Sidsenergyforall.org: The Honourable Henry Puna (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  6. Cookislandsnews.com: Thrust into the limelight (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  7. a b c Rnzi.com: Cooks opposition warns of prime minister losing seat over pearl industry decline (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  8. a b c Avaikipearls.com: Henry Puna. Avaiki Pearl Farmer (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  9. Rnzi.com: Cook Islands election results could lead to a hung parliament (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  10. Rnzi.com: Cooks PM Woonton retains seat (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  11. Rnzi.com: Final results in Cook Island elections announced (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  12. a b Rnzi.com: Cook Islands prime minister named in election petition (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  13. Rnzi.com: Cooks court strikes out election petitions (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  14. Rnzi.com: Cook Islands party says coalition deal strong despite court case (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  15. a b Rnzi.com: Cooks to vote for new Prime Minster after election draw leads to by-election (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  16. Rnzi.com: Preliminary results show Puna wins Cook Islands by-election (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  17. a b Rnzi.com: Henry Puna elected as leader of Cook Islands Party (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  18. Rnzi.com: Preliminary results in the Cook Islands election produced some surprises (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  19. a b Rnzi.com: Leader of Cook Islands Party at a loss over election result (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  20. Rnzi.com: Cook parliament to meet after September election (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  21. Parliament.gov.ck: Hon. Tom John Marsters (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-18)].
  22. Ciherald.co.ck: Manihiki airport case given more time (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  23. Cinews.co.ck: CIP leadership a concern (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  24. Stats.gov.ck: Parliamentary General Election: Main Electoral Roll 2010 (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)].
  25. Cinews.co.ck: CIP victory (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)].
  26. Cinews.co.ck: Puna soon to be PM (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)].
  27. a b Rnzi.com: Puna credits win to Cook Democrats’ infighting (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  28. Cinews.co.ck: Relief! (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)].
  29. a b Cinews.co.ck: Northern islands honour new PM (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-20)].
  30. Rnzi.com: Final results give Cook Islands Party two-thirds majority (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  31. a b Rnzi.com: New Cook Islands government says economy is its priority (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  32. Cook-Islands.gov.ck: Who's who in Cabinet (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-25)].
  33. Rnzi.com: Japan and the Cook Islands announce formal diplomatic link (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  34. Rnzi.com: Cook Islands prime minister makes first formal visit to New Zealand (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  35. Rnzi.com: Cook Islands to send 20 strong delegation to Forum summit (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  36. a b Rnzi.com: Cooks to benefit from hosting 2012 Forum, says PM (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  37. Rnzi.com: More complaints by foreign workers in Cook Islands (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  38. a b Kantei.go.jp: Meeting with the Prime Minister of the Cook Islands, Mr. Henry Puna (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  39. Rnzi.com: Cook Islands leader to co-chair PALM meeting (ang.). [dostęp 2012-08-08].
  40. Cook-Islands.gov.ck: Cook Islands signs MOU for Polynesian Leaders Group (ang.). [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)].

Media użyte na tej stronie

Henry Puna 2015.jpg
Henry Puna with US Ambassador Gilbert
Hillary Clinton with Pacific Island leaders.jpg
U.S. Secretary of State Hillary Rodham Clinton meets with delegates from the Pacific Islands in at the East West Center in Honolulu, Hawaii, on November 10, 2011. From Left to Right: Solomon Islands' Permanent Representative to the United Nations Colin Beck; Prime Minister of Tonga Sialeʻataongo Tuʻivakanō; Samoa Deputy Prime Minister Fonotoe Nuafesili Pierre Lauofo; Premier Toke Talagi of Niue; Prime Minister Henry Puna of the Cook Islands; U.S. Secretary of State Hillary Rodham Clinton (center); Prime Minister Peter O'Neill of Papua New Guinea; President Manny Mori of the Federated States of Micronesia; President Johnson Toribiong of Palau; Unidentified dignitary; Tonga Parliament member Dr. Sitiveni Halapua; and Kiribati Minister of Finance Natan Teewe (far right).