Romani Rose
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 20 sierpnia 1946 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | przedsiębiorca, działacz społeczny |
| Odznaczenia | |
  | |
Romani Rose (ur. 20 sierpnia 1946 w Heidelbergu) – przedsiębiorca i działacz romski, który stracił trzynastu krewnych podczas Porajmosu (eksterminacji Romów). Od 1982 przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów, od 2006 członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
Życiorys
Urodził się 20 sierpnia 1946[1] w Heidelbergu[2] jako syn przedsiębiorcy kinowego[1]. Do 1982 samodzielnie prowadził działalność biznesową. W trakcie tworzenia Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów (niem. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma) w 1982 został wybrany na stanowisko przewodniczącego przez delegatów dziewięciu organizacji członkowskich. W 1991 Rose przejął kierownictwo Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma w Heidelbergu[3][4].
Wraz z przewodniczącymi mniejszości narodowych w Niemczech Rose przewodzi Radzie Mniejszości (Minderheitenrat), która powstała 9 września 2004. Jest to związek zrzeszający organizacje patronackie czterech mniejszości narodowych, które należą do narodu niemieckiego i zawsze były rezydentami i autochtonami: Domowina Łużyczan, Rada Fryzyjska, Stowarzyszenie mniejszości duńskiej w Szlezwiku Południowym oraz Centralna Rada Niemieckich Sinti i Romów. Wraz z delegatami mniejszości z USA, Meksyku, Argentyny, Japonii, Indii, Sri Lanki, Francji i Holandii, Rose jest również członkiem komitetu zarządzającego Międzynarodowego Ruchu Przeciw Dyskryminacji i Rasizmowi (IMADR) założonego w Tokio w 1988. Przed zaangażowaniem się społecznie pracował jako samozatrudniony kupiec i marszand[3][4][5].
Trzynastu bezpośrednich krewnych Romaniego zostało zamordowanych w obozach koncentracyjnych; dziadkowie w obozach Auschwitz i Ravensbrück. Jego ojciec, Oskar Rose, przetrwał obóz. Stryj zaś, Vincenz Rose, przeżył obóz zagłady Auschwitz, eksperymenty medyczne w obozie koncentracyjnym Natzweiler i niewolniczą pracę dla Daimler-Benz w podziemnych tunelach KZ Neckarelz/Obrigheim. W 1972 Vincenz Rose założył pierwszą samodzielną organizację niemieckich Sintów, Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, w której pomagał wówczas niespełna 13-letni Romani Rose[3][4][5].
Od czerwca 1979 Romani Rose prowadził prace na rzecz praw obywatelskich niemieckich Sintów i Romów na oczach niemieckiej i międzynarodowej opinii publicznej; walczył także o ich ochronę przed rasizmem i dyskryminacją, o odszkodowania dla ocalałych z Porajmosu – jednocześnie przypominając o rozmiarach i historycznym znaczeniu ludobójstwa 500 000 Sintów i Romów w okupowanej przez nazistów Europie[3].
W Wielkanoc 1980 miał miejsce strajk głodowy 12 Sintów, w tym Rosego, w byłym KL Dachau. Miał na celu zwrócenie międzynarodowej uwagi na ludobójstwo i zaprotestowanie przeciwko dalszemu wykorzystywaniu pozostałych po nazistach dokumentów z „rasą cygańską” przez niemiecką policję i inne władze dziesiątki lat po zakończeniu wojny[3][5]
W maju 1995, we współpracy z organizacjami członkowskimi Rady Centralnej, Rose wywalczył uznanie niemieckich Sinti i Romów jako mniejszości narodowej w Niemczech, która posługuje się własnym językiem[3]. W 2007 otworzył wystawę w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych[3].
W wyniku swej międzynarodowej pracy Rose, jako pierwszy przedstawiciel Sinti i Romów, został powołany 29 maja 2006 przez Rząd RP na członka Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej[3][4].
Odznaczenia i nagrody
W 2008 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[6][7], w 2017 uhonorowany Wielkim Krzyżem za wieloletnią działalność w zakresie walki z dyskryminacją i wykluczeniem mniejszości[8].
2 sierpnia 2021 roku, w 77. rocznicę likwidacji Zigeunerlager w Birkenau, otrzymał nagrodę Światło Pamięci.
Przypisy
- ↑ a b Meet Our Team. Mr Romani Rose. „Roma”. 9, s. 44, 1985.
- ↑ Romani Rose - Członkowie MRO - Międzynarodowa Rada Oświęcimska. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2009-11-24. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-24)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Romani Rose – Chairman of the Central Council of German Sinti and Roma. Newsroom Sinti und Roma. Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma, 2014. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b c d Romani Rose. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2006. [dostęp 2021-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-31)]. (niem.).
- ↑ a b c Romani Rose – Munzinger Biographie. Munzinger Archiv, 2014-02-19. [dostęp 2021-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)]. (niem.).
- ↑ Romani Rose mit Bundesverdienstkreuz ausgezeichnet. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2008-10-06. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-20)]. (niem.).
- ↑ Romani Rose, Author at The European. The European, 2010. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-17)]. (niem.).
- ↑ Romani Rose mit dem Großen Bundesverdienstkreuz ausgezeichnet. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2017-10-04. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-24)]. (niem.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Zasługi RFN – Krzyż Wielki.
Baretka: Order Zasługi RFN – Krzyż Zasługi I Klasy.
Autor: Dokuzentrum Sinti und Roma, Licencja: CC BY-SA 4.0
Romani Rose was born in Heidelberg in 1946 and worked there as an independent businessman until 1982. Since 1982 he has been Chairman of the Central Council of German Sinti and Roma. In 1991, Rose took over the management of the Documentation and Cultural Center of German Sinti and Roma in Heidelberg.