Zygmunt Bugajski
Data i miejsce urodzenia | 6 grudnia 1887 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Naczelnik Wydziału Penitencjarnego Departamentu Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości | |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() |
Zygmunt Aleksander Bugajski (ur. 6 grudnia 1887 w Dąbrowie Górniczej, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski działacz polityczny, urzędnik i teoretyk więziennictwa, radca prawny, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się jako syn Waleriana i Emilii z domu Topór-Jasińskiej. Był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna na terenie Rosji. Zaangażowanie polityczne sprawiło że kilkakrotnie relegowany z gimnazjów (najpierw w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie w Radomsku oraz w Sierpuchowie na terenie Rosji). Ostatecznie zdał maturę eksternistycznie w Petersburgu, następnie studiował prawo i ekonomię w Moskwie. W trakcie studiów podjął pracę w zakładzie dla nieletnich przestępców, co rozbudziło w nim zainteresowanie problematyką więziennictwa[1]. W czasie sprawowania władzy w Rosji przez Rząd Tymczasowy pod przewodnictwem Aleksandra Kiereńskiego był naczelnikiem więzienia na Tagance w Moskwie. Działał jako opiekun polskich więźniów politycznych, zagrożony z tego powodu aresztowaniem przez bolszewików we wrześniu 1918 uciekł z Moskwy i jesienią tego roku przedostał się do Warszawy.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 został naczelnikiem więzienia mokotowskiego[2]. Później był naczelnikiem Wydziału Penitencjarnego Departamentu Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości[3]. W latach 20. uczestniczył w organizacji więziennictwa[4]. Był m.in. inicjatorem powołania pierwszych szkół kształcących funkcjonariuszy Straży Więziennej i twórcą ogólnopolskiej biblioteki więziennej przeznaczonej dla skazanych[5]. 2 grudnia 1931 jako radca ministerialny w V st. sł. został mianowany radcą prawnym w V st. sł.[6]. Otrzymał tytuł członka honorowego Związku Pracowników Więziennych RP[7]. W uznaniu zasług został włączony do składu profesorskiego Wolnej Wszechnicy Polskiej w charakterze docenta na Wydziale Nauk Politycznych i Społecznych na podstawie habilitacji za pracę pt. Kryzys kary więzienia i nowe kierunki w polityce penitencjarnej[8]. Mieszkał przy ulicy Pawiej 21 m. 3.
Po agresji III Rzeszy i ataku ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów jako cywil. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 1906[9]. Przy zwłokach Zygmunta Bugajskiego zostały odnalezione: legitymacja urzędnicza, pismo urzędowe, książeczka wojskowa, pocztówki, list, dyplom rosyjski[10].
Publikacje
- Więzienioznawstwo. Cz. 1, Zarys nauki o karze (1924)
- Więzienioznawstwo: Systemy więzienne. Część 2 (1925)
- Aktualne zagadnienia i projekty reformy więziennictwa. Tom 1 (1925, współautor: Edward Neymark)
- Aktualne zagadnienia i projekty reformy więziennictwa polskiego w oświetleniu historycznym, Tom 1 (1925)
- Zasadnicze wiadomości z zakresu praktycznego więziennictwa (dla niższych funkcjonarjuszów więziennych). Książka 1 (1925)
- Praca więźniów (1929)
- Oświata i wychowanie fizyczne w więzieniach (1929)
- Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 1918–1928 (1929, redaktor)[11]
- Podręcznik do egzaminu z zakresu więziennictwa praktycznego: Dla dozorców więziennych. Część 1 (1930)
- Nowa organizacja więziennictwa polskiego w oświetleniu historycznym (1937)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[12]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Niepodległości (13 września 1933)[13]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Bartosz Kułan , „Nieznana ofiara Katynia: Zygmunt Bugajski (1887-1940). Prawnik i penitencjarysta”, Kraków 2018 .
- ↑ Wojciech Świątkiewicz: 100 lat „Rakowieckiej”. niedziela.pl. [dostęp 2015-01-11].
- ↑ Uhonorowani zasłużeni dla polskiego więziennictwa. sw.gov.pl, 1 sierpnia 2013. [dostęp 2015-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 stycznia 2015)].
- ↑ Rozwój więziennictwa w Polsce. bazatematow.pl. [dostęp 2015-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-13)].
- ↑ Bartosz Kułan , dz. cyt., 2018.
- ↑ Ruch służbowy. Ruch służbowy w sądownictwie. Ministerstwo Sprawiedliwości. W: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości, Nr 2 z 1 lutego 1932, s. 65.
- ↑ Protokół. „Przegląd Więziennictwa Polskiego”. Nr 1, s. 5, 1933.
- ↑ Habilitacja Z. Bugajskiego. „Przegląd Więziennictwa Polskiego”. Nr 1, s. 11, 1933.
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 33. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Rodziny ubogie i przestępczość od XVI do XX wieku
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie państwowej”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 60. [dostęp 2015-01-12].
- Kułan B. "Nieznana ofiara Katynia. Zygmunt Bugajski (1887-1940) prawnik i penitencjarysta", Kraków 2018
- Zygmunt Bugajski – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 2015-01-12].
- Zygmunt Bugajski – publikacje w bazie WorldCat. worldcat.org. [dostęp 2015-01-12].
Media użyte na tej stronie
Zygmunt Bugajski