Jewna

Jewna, biał. Еўна, lit. Jaunė, literackie młoda niewiasta (ur. ok. 1280, zm. ok. 1344) – córka księcia połockiego Iwana, żona wielkiego księcia litewskiego Giedymina, babka Władysława Jagiełły.

Zachowało się tylko jedno źródło pisane poświadczające jej istnienie, mianowicie Kronika Bychowca. Jest to dokument późny, a historycy podają w wątpliwość informacje dotyczące żony Giedymina w nim zawarte. Tym niemniej liczne opracowania historyczne wciąż wymieniają ją jako babkę Władysława Jagiełły.

Źródła podają różną liczbę żon Giedymina. Kronika Bychowca wymienia trzy z imienia: Widę z Kurlandii, Olgę ze Smoleńska oraz Jewnę[1]. Niektórzy współcześni badacze uważają, iż Giedymin miał dwie żony, jedną, pochodzącą z pogańskiej, możnej rodziny, i drugą, Jewnę, wyznającą prawosławie. S.C. Rowell twierdzi, iż Giedymin miał tylko jedną żonę pochodzenia pogańskiego. Ślub z ruską lub polską księżniczką zostałby odnotowany w ówczesnych źródłach[2].

Według Kroniki Bychowca po śmierci Jewny bracia Olgierd i Kiejstut zaczęli nastawać na Jawnutę, którego Giedymin wyznaczył na następcę. Fakt ten jest interpretowany jako świadectwo słabości Jawnuty i wspierania go przez matkę. Jeśli przypuszczenia te są trafne, świadczyłoby to o roli, jaką w pogańskiej Litwie odgrywała księżna matka[3].

Prawosławna tradycja przypisuje Jewnie fundację monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Jewiach[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ivinskis, Zenonas (1953–1966). „Jaunė”. Lietuvių enciklopedija. IX. Boston, Massachusetts: Lietuvių enciklopedijos leidykla. s. 335.
  2. ↑ Rowell, S.C. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295-1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. s. 88. ​ISBN 978-0-521-45011-9​.
  3. ↑ Rowell, S.C. Lithuania Ascending, s. 282.
  4. ↑ Szlewis G.: Prawosławnyje chramy Litwy. Swiato-Duchow Monastyr, 2006, s. 111-112. ISBN 9986559626.