Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich

Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich

Muzeum we Wdzydzach
Państwo	Polska
Miejscowość	Wdzydze
Adres	ul. T. i I. Gulgowskich 68, 83-406 Wdzydze
Data założenia	1906
Zakres zbiorów	Region Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich
Dyrektor	dr Katarzyna Kulikowska
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościerzyna Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich
Położenie na mapie województwa pomorskiego Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich
Położenie na mapie powiatu kościerskiego Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich
54°00′45″N 17°55′52″E/54,012500 17,931111
Strona internetowa

(c) Stako, CC-BY-SA-3.0

Dworek z Radunia

Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich – muzeum typu skansenowskiego, w którym zgromadzono ponad 50 obiektów architektury ludowej z obszaru całych Kaszub i Kociewia oprócz pasa nadmorskiego. Muzeum znajduje się w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim w gminie Kościerzyna na obszarze Pojezierza Kaszubskiego i Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego nad jeziorem Gołuń.

Położenie

Muzeum we Wdzydzach Kiszewskich jest położone w południowo-zachodniej części miejscowości nad brzegiem jeziora Gołuń obok skrzyżowania dróg wylotowych na Kościerzynę i Gołuń^[1]

Opis

Zagroda drobnoszlachecka z Trzebunia, druga połowa XIX w.

Młyn "Holender" z Brus, wybudowany w 1876 r.

Maszyna parowa w tartaku

Muzeum zajmuje 22 ha i jest on podzielony na 6 sektorów odpowiadających 5 obszarom Kaszub, oraz sektor zawierający obiekty użyteczności społecznej: drewniany, kościół z pocz. XVIII w. przeniesiony ze Swornegaci, szkołę ze wsi Więckowy, tartak ze Staniszewa oraz kuźnię z Lini, które są zaaranżowane w sposób sprawiający wrażenie przebywania w kompletnie wyposażonej wsi kaszubskiej^[2].

Oprócz kilkunastu kompletnych zagród chłopskich z okresu XVII-XIX wieku na terenie skansenu znajduje się też kilka dworków i obejść drobnej szlachty a także domy robotników rolnych, karczma oraz dwa młyny wiatrakowe: tzw. koźlak z Jeżewnicy oraz typu holenderskiego z Brus. Większość obiektów ma także wyposażone częściowo lub całkowicie wnętrza.

Na terenie Parku odbywają się imprezy folklorystyczne: Jarmark Wdzydzki w trzecią niedzielę lipca oraz Z motyką na bulwy (w trzecią niedzielę września) a także pokazy zajęć domowych i rzemieślniczych, kiermasze, lekcje, koncerty muzyki ludowej, odpusty itp. W okresie od maja do września skansen zwiedza 80 tysięcy osób^[3].

Historia

Instytucja ta wywodzi się z prywatnego muzeum, założonego w podcieniowej, XVIII-wiecznej chałupie zakupionej od wdzydzkiego gospodarza Michała Hinca w 1906 przez nauczyciela miejscowej szkoły Izydora Gulgowskiego i jego żonę, malarkę Teodorę (sztuki piękne studiowała w Berlinie). W chałupie tej Gulgowscy zgromadzili kolekcję kaszubskich czepców, malarstwa na szkle, mebli i sprzętów gospodarskich. W 1932 r. chałupa spłonęła w pożarze Wdzydz, lecz po dwóch latach staraniem Teodory Gulgowskiej została odbudowana i wyposażona w oryginalne sprzęty.

W 1948 r. Teodora Gulgowska przekazała chałupę wraz z okolicznym terenem skarbowi państwa. W latach 50. XX w. opiekę nad chałupą Gulgowskich przejęło Muzeum Pomorskie w Gdańsku. W 1954 r. postawiono nieopodal chałupy dom rybaka przeniesiony z Wdzydz Tucholskich. Oba obiekty nazwano muzeum Chat Kaszubskich i oddano pod opiekę miejscowego kustosza Wiktora Grulkowskiego.

W 1969 muzeum Chat Kaszubskich zostało przekształcone w samodzielny Kaszubski Park Etnograficzny. W latach 1969-1970 obszar parku powiększono do 12,5 ha. W roku 1980 obszar został ponownie zwiększony do obecnych 22 ha, zaś zgromadzone obiekty przearanżowano, tworząc sektory odpowiadające poszczególnym obszarom Kaszub. W 2000 r. zmieniono nazwę na Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny imienia Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich. Istnieją jeszcze dwie dopuszczalne formy nazewnictwa muzeum. Pierwsza z nich nawiązuje do formalnej nazwy i jest jej skróconą wersją czyli Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich. Druga jest natomiast wersją najbardziej okrojoną mianowicie Muzeum we Wdzydzach Kiszewskich. Wszelkie inne nazwy owej placówki są niepoprawne.

Obiekty

Zagrody rolników (gburów) na Kaszubach składały się zwykle z domu, stajni, stodoły, zewnętrznej piwnicy, pieca do chleba, kurnika, drewutni, pasieki, ogrodu i studni z żurawiem. Domy budowane były na trzy sposoby: jako zrębowe (ze ścianami z belek); szkieletowo - szachulcowe (bielone ściany z gliny osadzone w ciemnych ramach konstrukcji z belek) bądź szkieletowe, tzw. pruski mur (konstrukcja z belek wypełniona cegłą). Dachy kryto słomą, trzciną lub gontem. Przed progiem układano duży, płaski kamień. Wewnątrz chaty znajdowały się sień, izba, alkierz, zapiecek, kuchnia^[4].

Galeria

• 

  (c) Stako, CC-BY-SA-3.0

  Wnętrze jednej z chałup chłopskich

• 

  (c) Stako, CC-BY-SA-3.0

  Koncert ludowej muzyki kaszubskiej

• 

  Jedna z tablic informacyjnych

• 

  Jeden z budynków - torfownik

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Muzeum-Kaszubskiego Parku Etnograficznego