Patataj

Ten artykuł od 2015-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

(c) I, Boberger, CC-BY-SA-3.0

Patataj (papaj) – silnik spalinowy o prostej konstrukcji, stosowany do napędu maszyn w pierwszej połowie XX wieku. Nazwa pochodzi od charakterystycznego odgłosu pracy. Powstał przez unowocześnienie i uproszczenie lokomobili benzynowej.

Najczęściej jest to jednocylindrowy, silnik średnioprężny, zasilany naftą, rzadziej wysokoprężny, o ręcznym rozruchu, otwartym układzie chłodzenia bez termostatu, pompy wody i instalacji elektrycznej. Był najczęściej wzorowany na konstrukcji silnika firmy Lanz Bulldog. Za pomocą przekładni pasowej napędzał maszyny np. młocarnie, traki. Wyłączenie i zmiana napędzanej maszyny odbywa się przez zrzucenie pasa i ponowne założenie, przeważnie przy pracującym silniku. Nie spotyka się zastosowania do tego celu wolnego koła, bardzo popularnego w pędniach.

Odznaczają się dużą trwałością i niezawodnością. Często pracowały całymi dniami bez nadzoru, dostarczając dodatkowo gorącą wodę. Dozór sprowadzał się do uzupełniania paliwa i wody, a wskaźnikiem poprawnej pracy był odgłos.

Bardzo podobną budowę mają starsze, jednocylindrowe silniki wysokoprężne zabudowane na łodziach rybackich i niektórych jachtach żaglowych, ale przeważnie są lepiej wyposażone w osprzęt, a w miejsce koła pasowego posiadają rewers bezpośrednio napędzający wał śruby.