Powojnik prosty
| ||
 | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | jaskropodobne | |
| Rząd | jaskrowce | |
| Rodzina | jaskrowate | |
| Rodzaj | powojnik | |
| Gatunek | powojnik prosty | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Clematis recta L. Sp. pl. 1:544. 1753 | ||
Powojnik prosty (Clematis recta) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w zachodniej Azji (Azerbejdżan i Kaukaz Południowy) oraz we wschodniej, środkowej i południowej Europie[3]. W Polsce jest rzadki, występuje nad dolną Wisłą[4].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona lub ze słabą tendencją do pięcia się. Osiąga 1 m wysokości.
- Liście
- Naprzeciwległe, nieparzystopierzaste, całobrzegie, o ogonkach często poskręcanych.
- Kwiaty
- Koloru kremowobiałego, małe o średnicy ok. 1,5 cm, zebrane są w szczytowe wielokwiatowe nibybaldachy, pachnące. Kwitnie w okresie od lipca do sierpnia.
- Owoce
- Niełupka z wydłużonym piórkowatym dzióbkiem.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w okresie od lipca do sierpnia. Rośnie na łąkach, skarpach, w zaroślach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Geranion sanguinei[5]. Cała roślina jest lekko trująca, przy doustnym spożyciu powoduje biegunkę, skurcze, paraliże i podrażnienia skóry[6]. Po wysuszeniu traci trujące własności[6]. Liczba chromosomów 2n = 16[4].
Zastosowanie
- Roślina lecznicza: Dawniej stosowana w medycynie ludowej. Surowiec zielarski: ziele (Herba Clematitis), zawiera glikozyd ranunkulinę i saponiny[7]. W medycynie ludowej używano go przy różnych chorobach skóry, m.in. przy egzemie i liszajach, obecnie jest bardzo rzadko stosowany[7].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (gatunek bliski zagrożenia)[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
- ↑ a b Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Media użyte na tej stronie
Clematis recta L., syn. Anemone recta (L.) K.Krause
- Original Description
- Aufrechte Klematis, Anemone recta