Zofia Sztaudynger

Zofia z Jankowskich Sztaudyngerowa (ur. 16 października 1905 w Grodziszczku, zm. 27 grudnia 1989 w Zakopanem) – żona poety i fraszkopisarza Jana Sztaudyngera. Redaktorka, pracownik wydawnictw, opiekunka spuścizny po mężu.

Życiorys

Pochodziła z wielodzietnej rodziny. Od 16 roku życia pracowała zawodowo, biegle władała językami: niemieckim i angielskim. Pracę zawodową rozpoczętą w 1921 w Poznaniu w Wydawnictwie św. Wojciecha i redakcji pisma „Tęcza”, zakończyła w chwili wybuchu II wojny światowej. Przyszłego męża poznała w Wydawnictwie św. Wojciecha, w którym w 1925 roku debiutował tomikiem wierszy Dom mój. W 1930 została żoną poety. Urodziła dwoje dzieci: córkę Annę Marię w 1933 i syna Jana Jacka w 1946.

W listopadzie 1939 Sztaudyngerowie zostali przez Niemców wysiedleni z Poznania. Okupację wraz z mężem spędziła w Malicach Kościelnych koło Opatowa, gdzie prowadziła naukę języków obcych w systemie tajnego nauczania. Po wojnie rodzina zamieszkała w Łodzi: Zofia pracowała w redakcji „Zielonego Sztandaru”, a mąż w Wojewódzkim Wydziale Kultury. Od 1950 do 1952 wspólnie redagowali pismo „Teatr Lalek”.

Pierwsze lata powojenne (1947–1950) rodzina Sztaudyngerów częściowo spędziła w Szklarskiej Porębie, a po śmierci rodziców męża (od 1955) w ich domu w Zakopanem. Razem z mężem działała w zakopiańskim Klubie Literackim. W latach 1966–1970 udzielała się w komisji rewizyjnej klubu.

Po śmierci męża w 1970 poświęciła ostatnie lata życia odczytywaniu rękopisów, porządkowaniu maszynopisów i przygotowaniu do druku wspomnień, wierszy, fraszek i dramatów oraz systematyzowaniu materiałów archiwalnych. Doświadczenie redakcyjne i edytorskie zdobyte w czasie wieloletniej pracy zawodowej i praktyki w odczytywaniu często mało czytelnych rękopisów męża umożliwiło przygotowanie wielu nowych jego książek. Po jej śmierci w 1989 sprawami wydawniczymi zajmują się córka Anna i wnuczka Dorota. W rezultacie starań i pracy trzech pokoleń po śmierci Jana Sztaudyngera ukazało się więcej jego książek niż za życia. Pochowana razem z mężem na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC10-1-35)^[1].

Grób Jana i Zofii Sztaudyngerów na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie

Książki Jana Sztaudyngera

Wydane po śmierci autora, przygotowane do druku przez Zofią Sztaudynger, Annę Sztaudynger-Kaliszewicz i Dorotę Sztaudynger-Zaczek:

• Chwalipięta, czyli rozmowy z Tatą. Wspomnienia, współautorka Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1973.
• Szczęście z datą wczorajszą. Wspomnienia, wstęp Wojciecha Natansona, posłowie Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974.
• Piórka znalezione. Fraszki, posłowie Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, ilustracje Janusz Bruchnalski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
• Piórka. Wybór fraszek, wybór Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
• Raptularz zakochanych. Fraszki, ilustracje Katarzyna Gintowt, Iskry, Warszawa 1986.
• Nie tylko „Piórka”. Fraszki, wiersze, bajki, wstęp Jerzy Poradecki, wybór i nota edytorska Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, ilustr. Sławomir Zientarski, Wydawnictwo Łódzkie, wyd. I 1986 r.
• Półsłówka. Fraszki frywolne, wstęp i wybór Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, ilustracje Janusz Benedyktowicz, Krajowa Agencja Wydawnicza, Białystok 1986.
• Fraszki z rękawa… dedykacje i improwizacje Jana Sztaudyngera, opracowała Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź 1987.
• Krople liryczne. Wybór wierszy i fraszek, ilustracje Andrzej Mleczko, wybór Anna i Dorota Sztaudynger-Kaliszewicz, wstęp Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1991.
• Wybrane „Piórka”, wybór Anna i Dorota Sztaudynger-Kaliszewicz, Graf, Gdańsk 1990.
• Supełki, wybór Anna i Dorota Sztaudynger-Kaliszewicz, wstęp Wojciech Natanson, Kleks, Bielsko-Biała 1991.
• Szumowiny, wybór Anna i Dorota Sztaudynger-Kaliszewicz, Kleks, Bielsko-Biała 1991.
• Bajki, wybór Anna i Dorota Sztaudynger-Kaliszewicz, Kleks, Bielsko-Biała 1991.
• Wojna grzybów, posłowie Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź 1991.
• Raptularz zakochanych (nowy wybór), ilustracje Julian Bohdanowicz, posłowie Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1993.
• Fraszki z kufra, wybór i wstęp Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Kleks, Bielsko-Biała 1998.
• Puch ostu. Fraszki o życiu i miłości, wybór Anna Sztaudynger Kaliszewicz i Dorota Sztaudynger-Zaczek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
• Piórka prawie wszystkie, wybór Anna Sztaudynger-Kaliszewicz i Dorota Sztaudynger-Zaczek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.

W swojej twórczości i wspomnieniach Sztaudynger zawarł wierny portret żony. W Chwalipięcie, czyli rozmowach z Tatą w rozdziale O szczęściu pisał: me życie układało się szczęśliwie. Po pierwsze: taka żona.

Przypisy

Bibliografia

• Wojciech Natanson, „Uśmiech i poezja Jana Sztaudyngera”, Wydawnictwo Łódzkie, 1974
• JanJ. Sztaudynger JanJ., Szczęście z datą wczorajszą, WojciechW. Natanson, AnnaA. Sztaudynger-Kaliszewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000, ISBN 83-08-03065-3, OCLC 233425923 .
• Jan Sztaudynger, Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Chwalipięta, czyli rozmowy z Tatą. Wspomnienia, Wydawnictwo Łódzkie. ISBN 978-83-08-04396-7.
• AnnaA. Sztaudynger-Kaliszewicz AnnaA., Fraszki z rękawa... dedykacje i improwizacje Jana Sztaudyngera, Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-02097-8, OCLC 834902934 .
• archiwum rodzinne Sztaudyngerów, udostępniane przez Annę Sztaudynger-Kaliszewicz.
• AnnaA. Sztaudynger-Kaliszewicz AnnaA., Życie nie jest fraszką, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Kleks, 1994, ISBN 83-85159-84-3, OCLC 834044012 .