Jadwiga Czarnecka

Jadwiga Czarnecka (ur. 27 września 1914 w  Łodzi, zm. 9 stycznia 2008 w Warszawie) – polska bibliotekarka.

Życiorys

Córka Franciszka i Marianny z Proznerów. Urodziła się w 1914 r. w rodzinie robotniczej. Po śmierci ojca w 1916 r. matka przeniosła się z Łodzi do Warszawy. Tu w 1929 r. J. Czarnecka ukończyła 7-klasową szkołę powszechną i podjęła naukę w Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim Katolickiego Związku Polek, które ukończyła w 1934 r., otrzymując dyplom, uprawniający do nauczania w szkołach powszechnych. Nie pracowała jednak w szkolnictwie. W 1935 r. podjęła naukę w prywatnej Jednorocznej Koedukacyjnej Szkole Bibliotekarskiej Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy, prowadzonej przez Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy. W latach 1957-1961 uzupełniła wykształcenie bibliotekarskie, studiując na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł magistra bibliotekoznawstwa otrzymała w 1961 r. na podstawie rozprawy Bibliografia pracy kulturalno-oświatowej 1932-1939[1]. Pracę zawodową podjęła 1 września 1935 r. w Poradni Bibliotecznej Warszawskiego Koła Związku Bibliotekarzy Polskich, którą kierowała znana bibliotekarka i propagatorka czytelnictwa Wanda Dąbrowska. J. Czarnecka pracowała jako bibliotekarka i jednocześnie sekretarka wydawnictw Poradni, w tym „Przewodnika Literackiego i Naukowego”, który ukazywał się cyklicznie od 1935 r. jako bibliografia adnotowana książek dla bibliotek oświatowych[2]. Od 1 listopada 1939 do 1 sierpnia 1944, do wybuchu Powstania Warszawskiego pracowała w Wypożyczalni Książek Eugenii Malinowskiej. W czasie Powstania prowadziła gospodę żołnierską[3], ewakuowana do Pruszkowa, zbiegła z transportu i schroniła się we Włochach pod Warszawą. Po wojnie pracowała w instytucjach oświatowych i bibliotekach. Od 1 września 1945 do 15 sierpnia 1946 była zatrudniona w Bibliotece Centralnej Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego, następnie do 1949 r. pracowała jako sekretarz wznowionego „Przewodnika Literackiego i Naukowego” w Ludowym Instytucie Oświaty i Kultury. Od grudnia 1949 do kwietnia 1950 pracowała w Dziale Kultury i Oświaty Centralnej Rady Związków Zawodowych na stanowisku starszego instruktora, gdzie prowadziła referat doboru książek dla bibliotek związkowych[4]. Od 1 kwietnia 1950 do 31 grudnia 1951 była zatrudniona jako wizytator ds. bibliotek w Naczelnej Dyrekcji Bibliotek w Ministerstwie Oświaty. Po przeniesieniu spraw bibliotekarskich do Centralnego Zarządu Bibliotek w Ministerstwie Kultury i Sztuki (MKiS) pracowała do 1958 r. na stanowisku wizytatora ds. bibliotek oraz p.o. naczelnika Wydziału Planowania. Od września 1958 do września 1962 r. była naczelnikiem Wydziału Organizacji Bibliotek w Departamencie Pracy Kulturalno-Oświatowej i Bibliotek MKiS. Od 1 września 1962 do 30 kwietnia 1969 jako kustosz dyplomowany była zatrudniona w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy na stanowisku kierownika Ośrodka Instrukcyjno-Metodycznego Bibliotek dla Dorosłych, a następnie instruktora w Dziale Instrukcyjno-Metodycznym ds. sieci bibliotecznej miejskiej i bibliotek szpitalnych. Od 1 maja 1969 do 31 grudnia 1993 pracowała w Instytucie Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej na stanowisku st. kustosza dyplomowanego i adiunkta naukowo-badawczego, kierując Sekcją Metodyki Pracy Bibliotek w Zakładzie Bibliotekoznawstwa. 31 lipca 1979 r. przeszła na emeryturę, pracując w niepełnym wymiarze do 31 grudnia 1993 r.[5]   

Jako instruktorka bibliotek publicznych oraz autorka skryptów, poradników i podręczników dla bibliotek ma istotne zasługi w kształceniu bibliotekarzy. Prowadziła wykłady z zakresu organizacji bibliotek, warsztatu pracy bibliotecznej, gromadzenia, opracowania i klasyfikacji zbiorów na kursach bibliotekarskich i seminariach, organizowanych przez Ministerstwo Oświaty, MKiS, Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy w Jarocinie, Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy.

Jest autorką/współautorką ponad 60 publikacji (w tym 12 książek)[1] wielokrotnie wznawianych poradników dla Państwowego Ośrodka Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy, bibliotek fachowych i publicznych. Publikowała na łamach „Poradnika Bibliotekarza” oraz „Bibliotekarza”. Główny kierunek jej zainteresowań to opracowanie treściowe dokumentów i katalogi rzeczowe. Wraz z Henrykiem Sawoniakiem podjęła prace nad uporządkowaniem katalogów rzeczowych według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej (UKD) w polskich bibliotekach publicznych[6], przygotowując na podstawie tablic międzynarodowych (Universal Decimal Classification) wykazy symboli UKD i schematy katalogów.  W latach 1959-1962 (z przerwą w 1960) była redaktorem naczelnym czasopisma „Bibliotekarz”. Aktywnie działała w Związku Bibliotekarzy Polskich i Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich - w kadencji 1963-1966 była członkiem Zarządu Głównego oraz przewodniczącą Sekcji Bibliotek Powszechnych i Związkowych. W 1997 r. otrzymała godność Członka Honorowego SBP[7].

Zmarła 9 stycznia 2008 r. Pochowana została na cmentarzu parafialnym w Pyrach k. Warszawy, kwatera I, rząd 7, grób 15[8].

Odznaczenia i nagrody

  • Złoty Krzyż Zasługi
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • Nagroda III stopnia im. Heleny Radlińskiej[9]
  • Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich[1]

Książki (według chronologii)

  • 555 książek wydanych w okresie powojennym. Warszawa: Ludowy Instytut Oświaty i Kultury, 1946 [współautor Wanda Dąbrowska i Józefa Słomczewska],
  • Gromadzenie i ewidencja  księgozbioru. Katalogi i katalogowanie. Klasyfikacja zbiorów bibliotecznych. Oprawa, rozmieszczenie i kontrola zbiorów bibliotecznych. Warszawa: Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, 1951-1953 (wyd. poprawione i uzupełnione 1954, 1957, 1967),
  • Jak pracować w bibliotece. Wskazówki dla pracowników bibliotek społecznych. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1951 [współautor Zofia Rodziewicz],
  • Biblioteka fachowa. Warszawa: Wydawnictwo Nauk.-Techniczne, 1952 (wyd. nast. 1956, 1965, 1973, 1978) [współautor Edward Assbury, Tadeusz Bruszewski],
  • Katalog rzeczowy w bibliotekach gromadzkich i powiatowych. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1956 [współautor Klara Siekierycz],
  • Klasyfikacja i katalog rzeczowy. Warszawa: Państwowy Ośrodek Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy, 1975 (wyd. nast. 1978, 1987, 1988) [współautor Henryk Sawoniak]. Książka otrzymała nagrodę Rektora Uniwersytetu Warszawskiego,
  • Organizacja księgozbiorów w wypożyczalniach z wolnym dostępem do półek. Wyniki badań ankietowych. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1975 [współautor Ewa Szałajska],
  • Katalog rzeczowy w średnich bibliotekach publicznych. Schemat układu oparty na UKD poprzedzony wstępem metodycznym. Warszawa: SBP, 1977 (wyd. 2, 1978) [współautor Teresa Turowska],
  • Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna FID 546. Warszawa: SBP, 1978 [współautor Henryk Sawoniak],
  • Wykaz działów katalogu rzeczowego dla małych bibliotek publicznych. Warszawa: SBP, 1979 (wyd. nast. 1984, 1991),
  • Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna FID 667. Warszawa: SBP, 1988 [współautor Henryk Sawoniak],
  • Katalog przedmiotowy na podstawie opisów  z „Przewodnika Bibliograficznego”. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1997 (wyd. 2, 2000)[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c Jadwiga Sadowska, Czarnecka Jadwiga, [w:] Hanna Tadeusiewicz (red.), Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010, s. 51-52, ISBN 978-83-61464-48-8.
  2. ↑ Dąbrowska Wanda, Poradnia Biblioteczna Warszawskiego Koła Związku Bibliotekarzy Polskich, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 1975, s. 215-247.
  3. ↑ Powstańcze Biogramy - Jadwiga Czarnecka, www.1944.pl [dostęp 2022-04-18] (pol.).
  4. ↑ Teresa Turowska, Jadwiga Czarnecka (1914-2008), [w:] Maria Lenartowicz (red.), Bibliotekarze warszawscy zmarli w latach 1997-2007, Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010, s. 52, ISBN 978-83-61464-26-6.
  5. ↑ Teresa Turowska, Jadwiga Czarnecka (27.09.1914-9.01.2008)., [w:] Ogólnopolski Portal Biblioteczny, „Bibliotekarz” (4), ac.sbp.pl, 2008, s. 28-29, ISSN 0208-4333 [dostęp 2022-04-18].
  6. ↑ Jadwiga Sadowska, Jadwiga Czarnecka (1914-2008)., [w:] Ogólnopolski Portal Biblioteczny, „Przegląd Biblioteczny”, 1, 2008, s. 189-192, ISSN 0033-202X.
  7. ↑ Członkowie honorowi - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Ogólnopolski portal bibliotekarski, www.sbp.pl [dostęp 2022-04-18].
  8. ↑ Wykaz miejsc spoczynku - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Ogólnopolski portal bibliotekarski, www.sbp.pl [dostęp 2022-04-18].
  9. ↑ Andrzej Kempa, Kronika Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 1917-2007, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2007, s. 268, ISBN 978-83-89316-84-4.
  10. ↑ Jadwiga Czarnecka publikacje w BN, katalogi.bn.org.pl [dostęp 2022-04-18] (pol.).

Bibliografia

  • Turowska Teresa: Jadwiga Czarnecka (27.09.1914-9.01.2008). „Bibliotekarz” 2008, nr 4, s. 28-29
  • Turowska Teresa: Jadwiga Czarnecka (1914-2008), w: Bibliotekarze warszawscy zmarli w latach 1997-2007. Red. Maria Lenartowicz. Warszawa: SBP, 2010 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 11), s. 51-59. ISBN 978-83-61464-26-6
  • Sadowska Jadwiga: Jadwiga Czarnecka (1914-2008). „Przegląd Biblioteczny” 2008, z. 1, s. 189-192
  • Sadowska Jadwiga: Czarnecka Jadwiga, w: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III. Red. Hanna Tadeusiewicz. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010, s. 51-52. ISBN 978-83-61464-48-8