Jurij Felten

Na portrecie pędzla Stiepana Szczukina

Jurij Matwiejewicz Felten, Georg Friedrich Veldten (ros. Юрий Матвеевич Фельтен; ur. 1730, zm. 2 czerwca 1801) – rosyjski architekt pochodzenia niemieckiego.

Życiorys

Jego ojciec Mathias Veldten przybył do Rosji z Niemiec i pracował od 1725 r. jako ekonomista przy Petersburskiej Akademii Nauk. Przyszły architekt urodził się w 1730 r. i otrzymał imiona Georg Friedrich. W wieku sześciu lat stracił ojca i odtąd pozostawał pod opieką starszej siostry i jej męża. Ukończył w Rosji starsze klasy gimnazjum przy Akademii Nauk, po czym wyjechał z rodziną do Tybingi i tam kształcił się na uniwersytecie. Równocześnie podróżował po państwach niemieckich, studiując architekturę^[1]. Brał udział w budowie Nowego Pałacu księcia wirtemberskiego w Stuttgarcie w latach 1747–1748^[1].

W 1749 r. Felten przybył do Petersburga. W Rosji posługiwał się imieniem i otczestwem Jurij Matwiejewicz oraz nazwiskiem Felten. Był jednym z pierwszych studentów architektury w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W 1755 r. został przyjęty na służbę do dworskiej kancelarii odpowiadającej za budowę nowych obiektów w Petersburgu i jako pomocnik architekta został jednym ze współpracowników Bartolomeo Rastrellego^[1]. Współpracował z nim przy budowie Pałacu Zimowego^[2]. W 1760 r. otrzymał stanowisko architekta i po odsunięciu Rastrellego stał się jednym z wiodących twórców w rozbudowującym się mieście. Finalizował niedokończone projekty Rastrellego, adaptował budynki Monasteru Smolnego na potrzeby Instytutu Szlachetnie Urodzonych Panien^[1]. Wzniósł również szkołę dla dziewcząt z rodzin mieszczańskich^[2]. W 1762 r. otrzymał stanowisko głównego architekta Biura Cesarskich Budowli i Ogrodów^[1]. Na tym stanowisku Felten kierował pracami nad ukończeniem ogrodzenia wokół Ogrodu Letniego oraz budową Ermitaża z łukiem nad Rowem Zimowym^[1]. W 1763 r. rozpoczął prace nad umocnieniem brzegów Newy, regularnie występującej z brzegów, granitem; prac tych jednak nie ukończył^[3]. Od 1765 r. zajmował się w znacznej mierze budownictwem sakralnym^[1]. Część jego projektów utrzymanych jest w rzadkim w Rosji stylu neogotyckim^[1], cechuje je ogromne bogactwo ornamentów, niemal ich nadmiar^[4]. Z czasem Felten zaczął tworzyć w stylu klasycystycznym^[4].

Od 1772 r. wykładał w Akademii Sztuk Pięknych^[2]. Stopniowo odchodził od działalności projektowej, zajmując się niemal wyłącznie wykładaniem^[1]. Jeszcze w 1773 r. wzniósł na Placu Pałacowym dom dla kapitana Głazjewa, po czym powierzono mu przebudowę całej południowej pierzei placu. Wzniesione według jego planów budowle w tym miejscu nie przetrwały – na ich miejscu wzniesiono gmach Sztabu generalnego^[1]. Za wieloletnią służbę otrzymał rangę radcy stanu. W 1789 r. został dyrektorem Akademii Sztuk Pięknych, zaś w 1794 r. został zwolniony z pracy w Akademii. Zmarł siedem lat później^[1].

Był żonaty z Anną, córką chirurga gwardii Paulsona. Jego żona zmarła w 1774 r., także troje dzieci Feltenów zmarło w dzieciństwie^[1].

Znaczące projekty

Stary Ermitaż

Kościół św. Katarzyny na Wyspie Wasylewskiej

• Stary Ermitaż (1771-1787)^[2]
• kościół ormiański św. Katarzyny przy Newskim Prospekcie (1771-1775)^[1]
• Pałac Kamiennoostrowski (1776-1782)^[1]
• luterański kościół św. Katarzyny na Wyspie Wasylewskiej^[4]
• luterański kościół św. Anny w Petersburgu^[5]
• cerkiew Narodzenia św. Jana Chrzciciela na Wyspie Kamiennej
• Cerkiew Czesmeńska oraz Pałac Czesmeński^[4]
• katedra Świętych Piotra i Pawła w Wyborgu^[1]
• wnętrza Wielkiego Pałacu w Peterhofie^[1]
• skrzydło Zubowa w Pałacu Jekateryńskim w Carskim Siole^[4]
• rezydencja miejska Feltenów na nabrzeżu Mojki 20^[1]

Przypisy

Bibliografia

• J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7.
• red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel’stwo Bol’szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1.