Pod Picadorem

Kamienica przy ul. Nowy Świat 57 w Warszawie

Tablica pamiątkowa na ścianie kamienicy

Pod Picadorem – kawiarnia artystyczna otwarta 29 listopada 1918, mieszcząca się początkowo przy Nowym Świecie nr 57 w Warszawie, później w piwnicy Hotelu Europejskiego, znana jako miejsce spotkań grupy literackiej Skamander. Organizatorem lokalu był poeta Tadeusz Raabe, natomiast założycielami poeci skupieni wokół miesięcznika „Pro Arte et Studio”: Jan Lechoń, Antoni Słonimski i Julian Tuwim. Dekoracje wnętrza wykonali Romuald Kamil Witkowski i Aleksander Świdwiński.

W intencjach założycieli kawiarnia była realizacją ideału nowego typu sztuki – ośmieszającej i dekonstruującej konwencję "koturnowości" poezji Młodej Polski oraz niwelującej dystans między poetami a zwykłymi ludźmi. Otwarcie kawiarni zostało poprzedzone kampanią reklamową, która szokowała warszawiaków (odwoływanie się do powstających w tamtym czasie w Rosji kawiarni literackich, potraktowanie poezji jako towaru, który należy reklamować). Za wejście żądano 5 marek, a specjalny cennik regulował wszelkie kontakty między artystą a widzem (np. objaśnienie przeczytanego utworu kosztowało 75 marek^[1]). Do stałego grona pikadorczyków należeli: poeci Lechoń, Słonimski, Tuwim, Iwaszkiewicz, potem Wierzyński, malarze: Świdwiński i Witkowski, oraz pisarze starszego pokolenia – Feliks Przysiecki i Grzegorz Glass. Stałymi bywalcami (po stronie publiczności) byli Stefan Żeromski, Wacław Berent, Bolesław Leśmian i Leopold Staff^[2]. Oprócz wierszy – deklamowanych na specjalnym podium – odczytywano satyry polityczne, odwołujące się do spraw powstającego właśnie polskiego państwa, oraz satyry antymieszczańskie.

Na początku lutego 1919 roku pikadorczycy połączyli się z klubem futurystów^[3] i przenieśli się do podziemi Hotelu Europejskiego (róg ul. Czystej i placu Saskiego – dziś Ossolińskich i placu marsz. J. Piłsudskiego), do którego wchodziło się przez sklep gastronomiczny Kubina. Futuryści ogłaszali się w prasie jako Klub Futurystów Polskich "Czarna Latarnia" lub Cech Poetów^[3].

22 lutego 1919 roku do kawiarni wkroczyła policja po otrzymaniu "wiadomości anonimowej, jakoby w klubie futurystów odbywały się zebrania bolszewickie i że znajduje się tam skład broni"^[3]. Szczegółowa rewizja nie dała żadnych rezultatów, jednak ze względu na obowiązującą w tamtym czasie godzinę policyjną uczestnicy spotkania zostali odwiezieni na komisariat. Autorem anonimu okazał się później Tadeusz Dymowski^[3].

Kawiarnia w nowym miejscu istniała zaledwie kilka miesięcy – w drugiej połowie kwietnia 1919 roku została ostatecznie zamknięta. Jednak sympatia pomiędzy futurystami a skamandrytami trwała jeszcze dwa lata. Przerwana została dopiero wówczas, gdy Skamander zdobył dominującą pozycję w życiu literackim, a futuryści ogłosili swój program artystyczny.

Przypisy

Bibliografia

• Alina Kowalczykowa, Programy i spory literackie w dwudziestoleciu, Warszawa 1978.
• Jerzy Kwiatkowski, Dwudziestolecie międzywojenne, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13851-3.
• Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, oprac. Zbigniew Jarosiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław 1978.

Linki zewnętrzne

• O Janie Lechoniu i kawiarni Pod Picadorem. zwoje-scrolls.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-14)].