Wełnianka delikatna

Wełnianka delikatna
Ilustracja
Wełnianka delikatna (po prawej)
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządwiechlinowce
Rodzinaciborowate
Rodzajwełnianka
Gatunekwełnianka delikatna
Nazwa systematyczna
Eriophorum gracile Koch.
Catal. Bot. 2(Add.): 259 1799 [3]
Morfologia

Wełnianka delikatna[4] (Eriophorum gracile) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych (Cyperaceae) (turzycowatych).

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wokółbiegunowo w Ameryce Północnej, w Azji i Europie. Przez Polskę przebiega południowa granica jego zasięgu. Współcześnie występuje tylko na Pomorzu Zachodnim, Pojezierzu Mazurskim, w okolicach Augustowa, w Biebrzańskim Parku Narodowym i na Polesiu Lubelskim. W Karpatach potwierdzone zostało występowanie tylko na trzech stanowiskach w Kotlinie Nowotarskiej (Puścizna Wielka, Puścizna Rękowiańska i torfowisko w okolicach Chyżnego). Dawniej liczba stanowisk w całym kraju wynosiła około 100, ale obecnie na większości z tych stanowisk gatunek ten już wyginął. Wyginął m.in. na Pomorzu Wschodnim, Śląsku, Ziemi Lubuskiej i w Wielkopolsce[5].

Morfologia

Pokrój
Bylina tworząca luźne darnie za sprawą płożących się rozłogów[6].
Łodyga
Wzniesiona, o niezbyt wyraźnym trójkątnym przekroju, o wysokości od 10 do 30 (50)cm[6].
Liście
Rynienkowate o szerokości od 1 do 2 mm. Liście łodygowe z luźnymi pochwami i krótkim języczkiem[6].
Kwiat
Zebrane w 3-4 jajowate kwiatostany o długości 10 mm, zebrane na szczycie łodygi w niewielką rozrzutkę. Szypułki kłosów są szorstkie, u nasady z liściowatymi podsadkami. Kwiaty wyrastają w kątach przysadek. Okwiat złożony z licznych włosków, wydłużających się podczas owocowania, tworzących wówczas biały wełnisty pióropusz. Kwiaty obupłciowe. Pręciki 3, słupek pojedynczy z trzema znamionami[6].
Owoce
Trójgraniasty orzeszek, opadający wraz z pękiem wełnistych włosków z okwiatu[6].
Gatunki podobne
Wełnianka wąskolistna (Eriophorum angustifolium)[5]. Odróżnia się gładkimi szypułkami kłosów, szerszymi liśćmi (2-4 mm) i ostrymi, 1-nerwowymi przysadkami[7].

Biologia i ekologia

Geofit lub hydrofit. Kwiaty zapylane przez wiatr, ale na obserwowanych stanowiskach rozmnaża się głównie wegetatywnie przez rozłogi. Rośliny, zwykle nieliczne na poszczególnych stanowiskach, rosną na torfowiskach przejściowych i silnie podtopionych obrzeżach torfowisk wysokich, najczęściej na podłożu węglanowym[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Caricion lasiocarpae[8]. Liczba chromosomów 2n = 60, 76[5].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[9]. Został umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin[10] w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Na polskiej czerwonej liście posiada kategorię EN (zagrożony)[11].

Głównymi czynnikami zagrożenia jest osuszanie siedlisk oraz ich zarastanie przez drzewa i krzewy[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-23].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ a b c d e f Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.
  7. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
  10. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  11. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Media użyte na tej stronie

Eriophorum spp Sturm17.jpg

1. Eriophorum latifolium Hoppe
2. Eriophorum gracile Koch ex Roth

Original Caption
1. Breitblättriges Wollgras, Eriophorum latifolium
2. Schlankes Wollgras, E. gracile
Eriophorum gracile BB-1913.png
Eriophorum gracile W.D.J. Koch - slender cottongrass