Wojna Cesarstwa Bizantyńskiego z Wandalami

Podbój Królestwa Wandalów
Ilustracja
Mapa działań wojennych
Czas533-534
MiejsceAfryka Północna
Terytoriumprzyłączenie do Bizancjum prowincji Afryki
Przyczynaprzewrót w Królestwie Wandalów, który spowodował wyniesienie na tron wrogiego Bizancjum króla Gelimera
Wynikcałkowite zwycięstwo Cesarstwa Bizantyńskiego, upadek państwa Wandalów
Strony konfliktu
Cesarstwo BizantyńskieWandalowie
Dowódcy
BelizariuszGelimer
Ammatas
Tata
brak współrzędnych
Solid bizantyjski z podobizną cesarza Justyniana wybity z okazji tryumfu nad Wandalami
Bitwa pod Ad Decimum – plan Gelimera

Wojna Cesarstwa Bizantyńskiego z Wandalami – wojna toczona w latach 533-534 między Cesarstwem Bizantyńskim a plemiennym państwem Wandalów, która zakończyła się upadkiem wandalskiego królestwa.

Tło konfliktu

W latach 523-530 afrykańskim państwem Wandalów (na terenach dzisiejszej Tunezji) rządził król Wandalów Hilderyk, który uznawał formalnie zwierzchność cesarzy bizantyjskich i zakazał – stosowanych wcześniej – prześladowań ludności rzymskiej. Został on jednak obalony przez wrogiego Bizantyńczykom krewniaka Gelimera. Stało się to głównym pretekstem interwencji cesarza Justyniana, która nastąpiła w roku 533.

Przebieg działań zbrojnych

Główne działania zbrojne poprzedził wybuch powstania przeciw Wandalom na Sardynii i w Trypolitanii. Król Wandalów nie spodziewając się inwazji cesarskiej w środku upalnego lata wysłał na Sardynię część swych wojsk. W Trypolitanii na prośbę buntowników pojawiły się oddziały bizantyjskie z Egiptu, które pomogły oderwać ten obszar od państwa Wandalów.

W połowie czerwca 533 cesarz Justynian wysłał z Konstantynopola drogą morską główną armię inwazyjną pod dowództwem Belizariusza, liczącą 18 000 ludzi. Zebrano ją na pokładzie około 500 transportowców, pod osłoną blisko stu okrętów wojennych (dromonów)[1]. Cała wyprawa miała liczyć wraz z marynarzami blisko 30 000 ludzi[2]. Pod koniec sierpnia tego roku flota Belizariusza dotarła do zatoki Mała Syrta. Wojska Wandalów, mimo że dużo liczniejsze, ustępowały wojskom Bizancjum pod względem uzbrojenia i wyszkolenia.

Na wieść o zbliżaniu się wojsk cesarskich król rozkazał stracić uwięzionego Hilderyka i jego stronników, choć oszczędził jego dzieci[3]. Obie armie spotkały się pod Ad Decimum, gdzie Gelimer przygotował zasadzkę. Jednak w bitwie pod Ad Decimum, stoczonej 13 września 533 roku, Belizariusz pokonał źle zorganizowaną armię Wandalów[4]. Do klęski wydatnie przyczynił się brat króla Ammatas, który przedwcześnie wdał się w walkę z awangardą armii cesarskiej i został pokonany zanim przybyły główne siły wandalskie[5]. Po tej porażce Gelimer pozostawił słabo ufortyfikowaną, stołeczną Kartaginę na łasce wroga i sam wycofał się na zachód oczekując posiłków z Sardynii, skąd miały wrócić zajęte wcześniej tłumieniem buntu doborowe oddziały pod wodzą kolejnego brata królewskiego, Taty[6]. Po otrzymaniu tych posiłków Gelimer podszedł pod Kartaginę, w której umocnił się Belizariusz wraz ze swym wojskiem. Nie mając doświadczenia w prowadzeniu oblężeń Gelimer postanowił sprowokować wodza bizantyjskiego do wydania mu bitwy w polu. Usiłował też, bezskutecznie, przekupić towarzyszący Belizariuszowi kontyngent Hunów. W końcu Belizariusz zabezpieczywszy się przed zdradą Hunów wyruszył przeciw Wandalom[6]. Do drugiej, rozstrzygającej bitwy doszło pod Trikamarum, około 30 km na zachód od Kartaginy. Mimo zebrania całej swej siły Gelimer nie zdołał złamać szyków wojsk cesarskich. Belizariusz tryumfował, a wojska wandalskie rzuciły się do bezładnej ucieczki na wieść o ucieczce swego króla. Gelimer nie zdołał uciec, tak jak planował, do wizygockiej Hiszpanii. Nie udało się też przewieźć tam królewskiego skarbu, który w Hippo Regius wpadł w ręce wojsk bizantyjskich. Pokonany Gelimer uciekł na pustynię, lecz wiosną 534 roku został wydany Belizariuszowi przez Berberów. Został jednak potraktowany honorowo: otrzymał majątek w Galacji, gdzie z rodziną spędził resztę swojego życia.

Po pokonaniu Wandalów Justynian uregulował administrację w odzyskanych prowincjach afrykańskich.

Najważniejsze bitwy

Przypisy

  1. Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy bizantyjskich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 137. ISBN 83-244-0025-7.
  2. Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 172. ISBN 83-06-02205-X.
  3. Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 176. ISBN 83-06-02205-X.
  4. Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy bizantyjskich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 141. ISBN 83-244-0025-7.
  5. Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 177-178. ISBN 83-06-02205-X.
  6. a b Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 179-180. ISBN 83-06-02205-X.

Media użyte na tej stronie

Justinian Multiple Solidi.jpg
Drawing of a lost multiple solidi of Justinian I figuring a lost equestrian statue of Justinian in Constantinople, struck in celebration of the victory in the Vandalic War. Copy in the British Museum : Electrotype copy of the Justinian medallion, the original was found near Caesarea in Cappadocia in 1751 but stolen from the French royal collection in 1831 and presumed destroyed. CEM266 and CEM216242 are copied from this electrotype.
Vandalic War campaign map.png
Autor: Cplakidas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the operations of the Vandalic War in 533-534, including the rebellions on Tripolitania and Sardinia. Topography taken from from DEMIS Mapserver, which are public domain, other wise self-made. Sources: The History of the Wars by Procopius of Caesarea; J.B. Bury, History of the Later Roman Empire; James Allan Stewart Evans, The Age of Justinian: The Circumstances of Imperial Power, ISBN 9780415022095; Ian Hughes, Belisarius: The Last Roman General, ISBN 9781594160851.
Battle of Ad Decimum - Vandal plan.svg
Autor: Cplakidas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the initial Vandal plan for the Battle of Ad Decimum, 533 AD. Base map extracted from File:Tunis Gulf topo map-fr.svg. Sources: Ian Hughes, Belisarius: The Last Roman General, 2009; Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ζ': Βυζαντινός Ελληνισμός, Πρωτοβυζαντινοί Χρόνοι, 324-642, Εκδοτική Αθηνών, 1978, pp. 170-71; Procopius of Caesarea, History of the Wars: Vandalic War, I.XVIII-XIX