Wydmuchowo (Włocławek)

Wydmuchowo
część miasta Włocławka
Państwo Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
MiastoWłocławek
SIMC0985310
Kod pocztowy87-800
Tablice rejestracyjneCW
Położenie na mapie Włocławka
Mapa konturowa Włocławka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wydmuchowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia52°39′14″N 19°04′01″E/52,653833 19,067028
Portal Polska

Wydmuchowo – nazwa osiedla we Włocławku. Historycznie grunt o tej nazwie znajdował się na obszarze wschodniej pierzei obecnego Placu Wolności[1]. Żadna z ówczesnych map ani dokumentów nie określa Wydmuchowa mianem osiedla, przedmieścia czy folwarku. Od czasu zabudowania placu w drugiej połowie XIX wieku nazwa Wydmuchowo nie pojawia się na mapach[2]. Mimo to, Wydmuchowo jako osiedle (część miasta) nadal jest ujęte w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju TERYT[3].

Historia

Karczma Wydmuchowo

Rozporządzenie Komisji Dobrego Porządku z 1787 roku opisuje Karczmę Dworską o nazwie Wydmuchowo, umiejscowioną naprzeciw Klasztoru OO. Reformatów na placu o numerze hipotecznym 282 przy ulicy Brzeskiej. Pod tym samym numerem istniał plac strzelniczy Bractwa Strzeleckiego. W lokalizacji opisanej jako Pod Wydmuchowem odnotowano trzy domy, należące do Gołąbka (narożny), Zielenkiewicza i Maliszewskiego. Z kolei za Wydmuchowem znajdował się plac miejski, pusty, obejmujący teren od brodu do ul. Kowalskiej (ob. ul. 3 Maja) - dzisiejszy Plac Wolności[4]. Plan Miasta Włocławka, załączony do Rozporządzenia Komisji Dobrego Porządku z 1787 roku umiejscawia karczmę Wydmuchowo wraz z przynależnymi do niej gruntami na wschodniej pierzei dzisiejszego Placu Wolności. Teren na planie trójkąta częściowo zachodzi na środek placu[1].

Rozporządzenie nie używa nazwy Wydmuchowa jako osiedla. Karczma opisana jest jako znajdująca się na przedmieściu Nowe Miasto. Została utworzona na gruntach kościelnych przywilejem biskupa Stanisława Karnkowskiego z 1577 roku. Wymienia ją inwentarz miasta sporządzony w 1751 roku[5]. Przywilej z roku 1777[a] zwalnia karczmę z wolnej propinacji trunków na rzecz skarbu biskupiego. Samo rozporządzenie przekazuje grunt, na którym znajduje się karczma na rzecz miasta. Prawa propinacji udziela Zgromadzeniu Piwowarów Wolnego Trunku[4]. Karczma jest zaznaczona na planie miasta z 1824 roku[6]. Zdzisław Arentowicz w swojej pracy pt. Z dawnego Włocławka podaje, że karczma Wydmuchowo, znajdująca się na rogu ob. Placu Wolności i ul. Warszawskiej, upadła ze starości ok. 1840 roku[5][7].

Obecnie

Według Z. Arentowicza, karczma Wydmuchowo znajdowała się na rogu Placu Wolności ul. Warszawskiej. Obecnie znajduje się tu kamienica pod adresem Plac Wolności 14/Warszawska 8, zbudowana w 1905 roku

Na planie miasta z 1844 r. teren opisany jest jako grunt należący do wsi Zazamcze[8]. Plan miasta z 1851 r. określa ten obszar jako grunt zwany Wydmuchowo, należący do Ekonomii Rządowej Brześć[9]. Etnograf Oskar Kolberg wymienia Wydmuchowo we Włocławku wśród nazw miast, wsi, osad i folwarków w byłym powiecie włocławskim, zamieszczonym w IV tomie jego monografii Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, po raz pierwszy wydanym w 1869 roku[10]. Profesor Zenon Guldon w artykule pt. W czasach szlacheckiej Rzeczypospolitej – Terytorium ludość i stosunki społeczno-gospodarcze, zamieszczonym w pracy pt. Studia z dziejów ziemi dobrzyńskiej XV–XX wiek z 1987 r. wymienia Wydmuchowo karczmę w wykazie osad na ziemi dobrzyńskiej w latach 1775–1789. Umiejscawia ją na terenie parafii Wola w powiecie lipnowskim[11].

Wraz z rozwojem miasta, w drugiej połowie XIX zaczęto zabudowywać teren dzisiejszego Placu Wolności. Równocześnie nazwa Wydmuchowo przestała być używana na mapach[2]. W okresie dwudziestolecia międzywojennego plac stał się centralnym punktem miasta i zachowuje ten status do dziś[12]. Obecnie znajdują się tu budynki pod adresem Plac Wolności 14-20[13]. Domy pod numerami 14, 15, 16, 17a i 20 wpisane są do gminnej ewidencji zabytków. Zostały zbudowane w okresie od 1848 do 1936 roku[14]. Pod numerem 17 znajduje się Dom Rzemiosła, zbudowany w latach 1959-1963 dla upamiętnienia Tysiąclecia Państwa Polskiego[15]. Pod adresem Plac Wolności 18-19 znajduje się współczesny biurowiec Inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych[16].

Etymologia i użycie nazwy współcześnie

Wyraz Wydmuchowo i pokrewny mu Wydmuchów wg Słownika języka polskiego PWN oznacza potocznie "miejsce narażone na działanie wiatru" lub "miejsce odległe od zamieszkałego centrum". W czasach powstania karczmy Wydmuchowo istotnie znajdowało się poza ówczesnymi granicami Włocławka, zaś na niezabudowanym placu działanie wiatru mogło być bardziej odczuwalne[17].

Współcześnie nazwy tej używa się bardzo rzadko. Zapytanie "Wydmuchowo" "Włocławek" w wyszukiwarce internetowej Google daje 28 precyzyjnych odpowiedzi (stan na 23.08.2021) oraz blisko 5 tysięcy wyników podobnych do poprzednich dwudziestu ośmiu. Spośród 28 najtrafniejszych odpowiedzi, jedna odsyła do uchwały Rady Miasta Włocławka z 2005 roku. Pięć podaje wyniki z polskojęzycznej Wikipedii lub stron jej zbliżonych, gdzie nazwa osiedla pada w szablonie pt. Dzielnice i osiedla Włocławka pojawiającym się na dole każdego artykułu z nim związanego. Pozostałe odpowiedzi odnoszą się do map internetowych[18]. Dla porównania, zapytanie w tej samej wyszukiwarce o używaną do dziś nazwę Rózinowo pt. "Rózinowo" "Włocławek" daje 49 odpowiedzi precyzyjnych i ponad 5 tysięcy wyników podobnych. Nazwy używa m.in. znajdująca się tam parafia Chrystusa Króla, popularnie nazywana parafią na Rózinowie - pada ona m.in. w adresie strony internetowej wspólnoty. Słowo Rózinowo zostało zawarte w nazwie jednego z przystanków Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego oraz w nazwie jednego z obrębów miasta. Pojawia się ono m.in. w mediach społecznościowych (Facebook) i w lokalnych mediach (portal Włocławek. Nasze Miasto), a także w publikacji Głównego Urzędu Statystycznego pod nazwą Zmiany administracyjne miast 1945-1984 (stan na 23.08.2021)[19].

Decyzją Uchwały nr 126//XXXIX/2005 Rady Miasta Włocławek z dnia 9 września 2005 roku nazwa Wydmuchowo została pozostawiona w wykazie urzędowych nazw miejscowości w Polsce[20] i nadal widnieje w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju TERYT[3].

Uwagi

  1. ↑ Autor Rozporządzenia Komisji Dobrego Porządku, piszący w imieniu bpa Józefa Ignacego Rybińskiego podaje, że przywilej nadał jego poprzednik, bp Antoni Kazimierz Ostrowski. Ten jednak opuścił diecezję kujawską w 1776 roku. W latach 1776-77 na stanowisku biskupa włocławskiego był wakat. Już od 1774 roku diecezją zarządzał biskup koadiutor, którym był sam Rybiński.

Przypisy

  1. ↑ a b Plan Miasta Włocławka z 1787r. (pol.). Stare Plany Miast. [dostęp 2020-06-01].
  2. ↑ a b Włocławek (pol.). Stare Plany Miast. [dostęp 2021-08-23].
  3. ↑ a b Rejestr TERYT (pol.). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2021-08-23].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Komisji Dobrego Porządku w mieście Włocławku roku 1787 uczynione. Włocławek: Ks. Stanisław Chodyński. Druk i nakład Hermana Neumana, 1913, s. 54-55; 118-119. [dostęp 2020-02-20].
  5. ↑ a b Michał Morawski: Monografja Włocławka (Włocławia). Włocławek: nakładem autora, 1933, s. 105. [dostęp 2020-03-13].
  6. ↑ Plan Miasta Włocławka z 1824r. (pol.). Stare Plany Miast. [dostęp 2020-06-01].
  7. ↑ Zdzisław Arentowicz: Z dawnego Włocławka. Włocławek: Miejska Biblioteka Publiczna im. Zdzisława Arentowicza we Włocławku, s. 35. ISBN 83-906020-6-7.
  8. ↑ Plan Miasta Włocławka z 1844r. (pol.). Stare Plany Miast. [dostęp 2020-06-01].
  9. ↑ Plan Miasta Włocławka z 1851r. (pol.). Stare Plany Miast. [dostęp 2020-06-01].
  10. ↑ Nazwy miast, wsi, osad i folwarków. W: Oskar Kolberg: Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. T. IV: Kujawy cz. II. Warszawa: Drukarnia Jana Jaworskiego, 1869, s. 308.
  11. ↑ Z dziejów administracji. W: Hanna Szczehowicz: Administracja ziemi dobrzyńskiej w latach 1918–1939. Włocławek: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku, 2012, s. 31. ISBN 978-83-60607-37-4. [dostęp 2021-08-25].
  12. ↑ Andrzej Winiarski: Włocławek na starej fotografii. Włocławek: Oficyna Wydawnicza „LARS-ANTYKI”, 2008, s. 133-. ISBN 978-83-920391-2-9.
  13. ↑ Informacja katastralna powiatu włocławskiego (pol.). Wydział Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego we Włocławku. [dostęp 2020-04-18].
  14. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do gminnej ewidencji zabytków (pol.). Urząd Miasta Włocławek, 2007-08-09. [dostęp 2020-04-14].
  15. ↑ rfeter: Dom Rzemiosła we Włocławku ufundowany ofiarnością rzemieślników miasta i powiatu (pol.). Pomniki, tablice, miejsca pamięci we Włocławku, 2017-11-22. [dostęp 2021-08-24].
  16. ↑ Oddziały, inspektoraty, biura terenowe (pol.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych. [dostęp 2021-08-24].
  17. ↑ Wydmuchów, wydmuchowo (pol.). Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2021-08-24].
  18. ↑ Zapytanie "Wydmuchowo" "Włocławek" (pol.). Wyszukiwarka Google, 2021-08-23. [dostęp 2021-08-23].
  19. ↑ Zapytanie "Rózinowo" "Włocławek" (pol.). Wyszukiwarka Google, 2021-08-23. [dostęp 2021-08-23].
  20. ↑ Rada Miasta Włocławek: Uchwała nr 126/XXXIX/2005 Rady Miasta Włocławek z dnia 9 września 2005 roku w sprawie wystąpienia do ministra właściwego do spraw administracji publicznej z wnioskiem o ustalenie nazwy, zmianę pisowni, zniesienie urzędowych nazw części miejscowości oraz zmianę rodzaju części miejscowości (pol.). Biuletyn Informacji Publicznej. Urząd Miasta Włocławek, 2005-09-09. s. 3. [dostęp 2021-08-23].
Dzielnice i osiedla Włocławka
Obszary administracyjne
Mieszkaniowe
Przemysłowe
Części miasta wg TERYT
Inne (poza systemem TERYT)

Herb Włocławka

Media użyte na tej stronie

Włocławek location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Włocławek, Poland
Ta mapa of Włocławek została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Włocławek Plac Wolności 14 (1).jpg
Autor: JFZ ^^, Licencja: CC BY-SA 4.0
Włocławska kamienica przy Placu Wolności 14.