Zbytków

Artykuł49°55′24″N 18°43′29.3″E
- błąd4 m
WD49°55'23"N, 18°43'42"E, 49°55'22.37"N, 18°43'37.09"E
- błąd39 m
Odległość263 m
Zbytków
—wieś—
Ilustracja
Centrum Zbytkowa
Państwo Polska
Województwo śląskie
Powiatcieszyński
GminaStrumień
Wysokość257,5 – 266[1] m n.p.m.
Liczba ludności (2010)1286[1]
Strefa numeracyjna33
Kod pocztowy43-246[2]
Tablice rejestracyjneSCI
SIMC0068297
Położenie na mapie gminy Strumień
Mapa konturowa gminy Strumień, u góry znajduje się punkt z opisem „Zbytków”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zbytków”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zbytków”
Ziemia49°55′24,0″N 18°43′29,3″E/49,923333 18,724806

Zbytków (cz. Zbytky, niem. Zbitkau[3]) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Strumień, o powierzchni 4,94 km², 1286 mieszkańców (wrzesień 2010)[1], gęstość zaludnienia 260,3 os./km². Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej[4].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Zbytków[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0068305Borkiczęść wsi
0640053Chałupyczęść wsi

Historia

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1388[7], zanim jeszcze w 1407 wzmiankowano pobliski Strumień. Początkowo wieś szlachecka na obszarze księstwa raciborskiego, jednak pod koniec XV wieku Strumień i okolice znalazły się w rękach Kazimierza II cieszyńskiego, a w połowie XVI wieku miasto wykupiło Zbytków. W latach 1573/1577-1594 wieś Zbytków znajdował się w granicach wydzielonego z Księstwa Cieszyńskiego skoczowsko-strumieńskiego państwa stanowego[8].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 50 budynkach w Zbytkowie na obszarze 493 hektarów mieszkało 336 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 68,2 os./km². z tego 295 (87,8%) mieszkańców było katolikami, 29 (8,6%) ewangelikami a 12 (3,6%) wyznawcami judaizmu, 293 (87,2%) było polsko- a 13 (3,9%) niemieckojęzycznymi[9]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 368, z czego 325 (88,3%) było katolikami, 33 (9%) ewangelikami, 10 (2,7%) żydami, 291 (92,1%) polsko- a 25 (7,9%) niemieckojęzycznymi[3].

W wyborach na XI kadencję austriackiej Rady Państwa w 1907 jak i w 1911 dwukrotnie wygrał Józef Londzin ze Związku Śląskich Katolików z wyraźną przewagą nad swoimi konkurentami (46 z 51 głosów w 1907 i 54 z 56 głosów w 1911)[10].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 13 kompanii w Strumieniu[11].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

W 2011 do użytku oddano nowy kościół rzymskokatolicki, filialny parafii strumieńskiej, pw. Matki Bożej Szkaplerznej, poświęcony w 2015[12].

Wójtowie

  • Jerzy Szwarc od 1864 do co najmniej 1867 i 1882-1895[13]
  • Franciszek Bierski 1901-1904[14]
  • Franciszek Szwarc 1904-1911[15]

Komunikacja

Przez Zbytków (DK 81) przejeżdżają przelotowe autobusy dalekobieżne, skąd możemy dojechać do Częstochowy, Katowic, Raciborza, Wisły oraz lokalne do Cieszyna, Chybia i Zarzecza. W centrum Zbytkowa przy sklepie ABC (pętla na ul. Wyzwolenia) zlokalizowany jest przystanek, z którego odjeżdżają autobusy firmy Linea Trans do Cieszyna, Chybia i Zarzecza oraz busy Komunikacji Lokalnej Gminy Pawłowice na linii L-5 w kierunku Strumienia i Pawłowic.

Zabytki

Kaplica Matki Bożej Szkaplerznej

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe[16]:

  • kaplica pw. Matki Boskiej Szkaplerznej z 1870
  • stajnia (dawny folwark – nr 1), XIX w.


Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Gmina Strumień: Plan Odnowy Miejscowości Zbytków. W: www.strumien.bip.net.pl [on-line]. 2011. [dostęp 2012-05-22].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1600 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
  4. ↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 264. ISBN 978-83-933109-3-7.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 306. ISBN 978-83-926929-3-5.
  8. ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 228. ISBN 978-83-926929-5-9.
  9. ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
  10. ↑ Grzegorz Wnętrzak: Stosunki polityczne i narodowościowe na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Galicji zachodniej w latach 1897-1920. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014, s. 393. ISBN 978-83-7780-882-5.
  11. ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
  12. ↑ Zbytków. Kościół Matki Bożej Szkaplerznej w Zbytkowie. W: www.strumien.pl [on-line]. [dostęp 2018-05-23].
  13. ↑ M. Morys-Twarowski: Wójtowie na Śląsku Cieszyńskim 1864-1918. Studium prozopograficzne. T. 3. Kraków 2018, s. 403.
  14. ↑ M. Morys-Twarowski: Wójtowie na Śląsku Cieszyńskim 1864-1918. Studium prozopograficzne. T. 3. Kraków 2018, s. 405.
  15. ↑ M. Morys-Twarowski: Wójtowie na Śląsku Cieszyńskim 1864-1918. Studium prozopograficzne. T. 3. Kraków 2018, s. 406.
  16. ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf

Bibliografia

  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.
Gmina Strumień
Wsie
Integralne
części wsi

POL Strumień COA.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
POL Zbytków Centrum.jpg
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Centrum Zbytkowa (ul. Wyzwolenia)
POL Zbytków Kaplica Matki Bożej Szkaplerznej (1870).JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Kaplica Matki Bożej Szkaplerznej z 1870 w Zbytkowie