Biała (Rzeszów)

Biała

część Rzeszowa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miasto	Rzeszów
W granicach Rzeszowa	1 stycznia 2009[1]
Strefa numeracyjna	17
Tablice rejestracyjne	RZ
Położenie na mapie Rzeszowa Biała
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biała
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Biała
49°58′48″N 22°01′16″E/49,980000 22,021111
Portal Polska

Biała – południowa część Rzeszowa, dzielnica niestanowiąca jednostki pomocniczej gminy, dawna wieś. Wchodzi w skład Osiedla Biała, stanowiącego jednostkę podziału administracyjnego miasta.

Od północy graniczy z Drabinianką, od wschodu z Zalesiem i Matysówką, od południa z Tyczynem, zaś od zachodu z Budziwojem. Biała rozciąga się nad rzeką Strug, zwaną w dawnych wiekach Białą lub Białką. Od samego Wisłoka oddzielają dzielnicę sąsiednie Drabinianka i Budziwój.

Biała jest siedzibą parafii Miłosierdzia Bożego, należącej do dekanatu Rzeszów Katedra, diecezji rzeszowskiej.

Ta malowniczo położona dzielnica (na wschód rozciąga się ściana wzniesień Pogórza Karpackiego, różnica poziomów wynosi ok. 100 m n.p.m.), przyciąga wciąż nowych mieszkańców.

Na terenie Białej, szczególnie jej wcześniej przyłączonej do Rzeszowa części, trwa w ostatnich latach intensywna rozbudowa miasta; oprócz rozbudowującej się tu od kilkunastu lat dzielnicy domów jednorodzinnych, zostało oddanych także sporo mieszkań przy zbiegu ulic Sikorskiego i Robotniczej, a w trakcie budowy znajdują się osiedla bloków mieszkalnych przy ul. Miłej, Strażackiej oraz przy al. Sikorskiego. Na terenie dzielnicy, przy granicy z Tyczynem znajduje się siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Rzeszowie. Na terenie dzielnicy funkcjonuje również Szkoła Podstawowa nr 9 oraz kilka ośrodków edukacji przedszkolnej.

Historia

Pierwsza wzmianka o Białej pochodzi z 1368 roku, ale sama wieś musi być znacznie starsza, skoro jej nazwa pojawia się w dokumencie lokacyjnym pobliskiego Tyczyna z tego samego roku, zezwalającym na lokację miasta na prawie magdeburskim „obok starej wsi Biała”. Od tegoż roku Biała zaliczana jest do tzw. włości tyczyńskiej i ziemi sanockiej, a jej właścicielem od roku 1369 jest Otton z Pilczy i jego potomkowie. Z czasem pojawia się dążność do przyłączenia tego terytorium do ziemi przemyskiej (do której wówczas należały pobliskie dobra rzeszowskie), co, po latach sporów, zostało ostatecznie uznane w XVI wieku. W rękach Pileckich Biała pozostaje do około 1585 roku. Od tego czasu stosunkowo często zmienia właścicieli na skutek małżeństw, koligacji, transakcji sprzedaży i zapisów spadkowych.

Teren wsi, podobnie jak cała okolica, ulegał często najazdom obcych wojsk, zwłaszcza tatarskich i rozmaitym plagom i epidemiom, był jednak stosunkowo bogaty. Jeszcze w XVIII wieku wydobywano tu piaskowiec i gips, który ówcześni właściciele, Braniccy, spławiali Strugiem i Wisłokiem, a następnie Sanem i Wisłą. Tą samą drogą wędrowały stąd także inne towary, przede wszystkim: zboża, mąka, drewno i wyroby drzewne, miód i skóry. Jeszcze w okresie międzywojennym istniał w Białej młyn. W Białej istniał też od wielu wieków folwark (pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1598 roku) – aż do roku 1944, kiedy to został rozparcelowany^[2].

Część dzielnicy (tereny na południe i wschód od ulic Strażackiej i Miłej)^[3] włączono w obręb Rzeszowa w roku 1977, administracyjnie przyporządkowując przyłączony teren do rady osiedla Drabinianka.

Z dniem 1 stycznia 2009 dzielnica powiększyła się o cały dotychczasowy obszar wsi Biała oraz utworzono odrębną radę osiedla dla tej dzielnicy^[4].

Przypisy