Francoaceae

Francoaceae

Melianthus major
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bodziszkowce

Rodzina

Francoaceae

Nazwa systematyczna
Francoaceae A. Juss.
Ann. Sci. Nat. (Paris) 25: 9. Jan 1832[3]
Typ nomenklatoryczny

Francoa Cav. (1801)[3]

Greyia radlkoferi

Francoaceae – rodzina roślin należąca do rzędu bodziszkowców (Geraniales). Obejmuje 8 rodzajów[4] z 31 gatunkami[2]. Przedstawiciele z rodzajów Melianthus i Bersama występują od środkowej Afryki po jej południowej krańce, pozostałe rodzaje spotykane są w Ameryce Południowej[2][5]. Kilka afrykańskich gatunków z tej rodziny używanych jest w tradycyjnym ziołolecznictwie, Bersama abyssinica dostarcza cenionego drewna, rośliny z rodzajów Greyia i Francoa są uprawiane jako rośliny ozdobne[5].

Morfologia

Pokrój
Drzewa, krzewy i rośliny zielne o bardzo różnym pokroju, różniące się zwłaszcza budową liści, ale o podobnych organach generatywnych[5].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe[6]. Liście są pierzaste, często z oskrzydloną osią u rodzajów Bersama i Melianthus, lirowate u Francoa i niepodzielone u pozostałych rodzajów, choć czasem czasem głęboko wcinane. Liście u nasady niektórych przedstawicieli opatrzone są przylistkami, czasem okazałymi i tworzącymi pochwę osłaniającą łodygę[5].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe, pojedyncze lub złożone grona, wiechy, kłosy lub wierzchotki, czasem na długich szypułkach, ale też czasem kwiatostan zredukowany do jednego, dwóch lub trzech kwiatów[6][5]. Poszczególne kwiaty są promieniste lub słabo grzbieciste, u rodzajów Bersama i Melianthus odwrócone. U różnych przedstawicieli bywają obu- lub jednopłciowe, 5- lub 4-krotne. Działki kielicha, często nierówne, są 4 lub jest ich 5. W takiej samej liczbie występują płatki korony, nierzadko okazałe (brak jednak płatków u Rhynchotheca). Pręcików jest tyle samo co płatków korony u rodzajów Bersama i Melianthus, podczas gdy u innych jest ich dwa razy tyle. Słupek jest górny, utworzony z 2–5 owocolistków, z zalążnią jedno- lub wielokomorową[5].
Owoce
Torebka w miarę dojrzewania wydłużająca się i coraz bardziej papierzasta, tylko u Bersama drewniejąca[5].

Systematyka

Pozycja i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]

Jedna z dwóch rodzin rzędu bodziszkowców, siostrzana względem bodziszkowatych Geraniaceae. Rząd należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].

W dawniejszych ujęciach systematycznych rodzaje Greyia i Francoa miały niejasną pozycję – były wyodrębniane jako monotypowe rodziny Greyiaceae i Francoaceae. Dopiero na przełomie wieków XX i XXI potwierdzono najpierw ich bliskie pokrewieństwo (połączone zostały w jedną rodzinę Francoaceae), a w końcu potwierdzono bliskie pokrewieństwo z przedstawicielami rodziny miodokwiatowatych Melianthaceae. W systemie APG II rodziny były przedstawiane jako siostrzane i opcjonalnie łączone, w APG III już zostały połączone[5][7]. W systemie APG IV włączono w jedną wielką rodzinę Francoaceae także rodzaje wyodrębniane wcześniej w rodziny Vivianiaceae i Ledocarpaceae[2][8].

bodziszkowce

Geraniaceae bodziszkowate



Francoaceae



Podział rodziny[2][4]

Plemię Bersameae Planchon

  • Bersama Fresenius
  • Melianthus L'Her. ex Aiton

Plemię Vivianieae Klotzsch (syn. Vivianiaceae Klotzsch)

  • Balbisia Cavanilles
  • Rhynchotheca Ruíz & Pavón
  • Viviania Cavanilles

Plemię Greyieae Gürke

  • Greyia Hook. & Harv.

Plemię Francoeae Spach

  • Francoa Cav. – frankoa
  • Tetilla DC.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – F. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2018-06-25].
  4. ↑ a b List of Genera in FRANCOACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-06-25] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.
  6. ↑ a b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 343-344. ISBN 978-1-84246-634-6.
  7. ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
  8. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385. 

Media użyte na tej stronie