Otto Gehlig
| Data i miejsce urodzenia | 21 grudnia 1849 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 27 maja 1917 |
| Zawód, zajęcie | przedsiębiorca budowlany |
| Narodowość | pochodzenia niemieckiego |
| Małżeństwo | Paulina Heinzl |
Otto Gehlig (ur. 21 grudnia 1849 w Rawiczu, zm. 27 maja 1917 w Łodzi) – niemiecki architekt bez formalnego wykształcenia, działający na terenie Łodzi.
Życiorys
Szkołę realną kończył w rodzinnym Rawiczu, następnie pracował we Wrocławiu. Stąd, w 1877 roku, przybył do Łodzi ściągnięty przez fabrykanta Juliusza Heinzla (z jego córką Pauliną wziął ślub w 1882).
Pracował z początku jako majster ciesielski i murarski. Własny dom wraz z tartakiem i stolarnią zbudował przy ul. Przejazd 15/17 (ob. J. Tuwima). Nie miał formalnego wykształcenia, nie był też obywatelem rosyjskim. Prezentował swoje realizacje na Wystawie Przemysłowej w łódzkim Helenowie w 1895. Z czasem jego firma budowlana stała się jedną z głównych na łódzkim rynku przed I wojną światową. Z racji powiązań rodzinnych z Heinzlem był realizatorem jego zamysłów budowlanych.
Na początku lat dziewięćdziesiątych zatrudnił architekta Piotra Brukalskiego, który posiadał odpowiednie uprawnienia i mógł podpisywać projekty opracowane w jego przedsiębiorstwie. W 1898 odnieśli sukces zdobywając I nagrodę w konkursie na gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossija” w Warszawie, zrealizowany w latach 1898–1900 przez Władysława Marconiego.
W 1904 zabudowania przedsiębiorstwa Gehliga strawił wielki pożar; w czasie jego gaszenia zginęło ośmiu strażaków. Około 1910 firma zaprzestała działalności.
Wybrane realizacje
- 1879–1880: dom dla robotników zakładów Heinzla przy ul. Przejazd (obecnie ul. J. Tuwima 23/25)
- ok. 1880: pałac Juliusza Heinzla przy ul. Piotrkowskiej 104
- 1882: budynek teatru „Thalia” (po pożarze w 1921 r. przekształcony w kino – obecnie kino „Bałtyk”)
- 1883: dom własny przy ul. Przejazd (obecnie J. Tuwima 17)
- 1885–1890: pałac Juliusza Heinzla na Julianowie (nie istnieje – zniszczony podczas II wojny światowej)
- 1886:
- Sala Koncertowa Ignacego Vogla, tzw. Konzerthaus (późniejsza filharmonia, zburzona w 1999)
- grobowiec małżonków Moenke na Starym Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Ogrodowej, mający kształt miniatury greckiej świątyni
- 1889–1891: gruntowna przebudowa kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. św. Trójcy przy Nowym Rynku (obecnie kościół katolicki Zesłania Ducha Św. przy pl. Wolności)
- 1891: willa Juliusz Kunitzera przy ul. Spacerowej 8 (ob. al. T. Kościuszki), róg św. Benedykta (ob. 6 Sierpnia; rozebrany w 1910 r.)
- 1894–1896: przytułek dla starców i kalek Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności przy ul. Dzielnej (obecnie ul. Narutowicza; siedziba Collegium Anatomicum Uniwersytetu Medycznego)
- 1899–1904: grobowiec-mauzoleum Heinzlów na Starym Cmentarzu Rzymsko-Katolickim na ul. Ogrodowej (według projektu Franza Schwechtena)
Sam mieszkał w niedużym, parterowym domu o formie nawiązującej do manieryzmu, przy obecnej ul. J. Tuwima. Począwszy od początku lat 90. XX w. budynek zaczął popadać w coraz większą ruinę, jakkolwiek został objęty ścisłą ochroną konserwatorską (rzadki w Łodzi przykład neo-manieryzmu). Ostatecznie, na mocy umowy ze wspólnotą mieszkaniową, do której częściowo należał, został przejęty w połowie 2014 r. przez miasto z przeznaczeniem do gruntownej rewitalizacji[1].
Przypisy
- ↑ Pierzchała Wiesław, Umowa u notariusza zielonym światłem dla remontu cennej willi Ottona Gehliga; [w:] „Kocham Łodź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”), 29 2014, nr 298, s. 6.
Bibliografia
- Krzysztof Stefański: Mały leksykon architektów i budowniczych.
- Wielka Encyklopedia PWN red. Jan Wojnowski, Warszawa 2002, t. 10, s. 25.
Media użyte na tej stronie
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Budynek przy ul. Tuwima 17 w Łodzi, dom Otto Gehliga
Fotografia przedstawia budynek Domu Koncertowego, który znajdował się przy ulicy Dzielnej (obecnie ulica Narutowicza). W latach 1885-1886 na posesji przy obecnej ulicy Narutowicza 20 Ignacy Vogel wzniósł Dom Koncertowy. Uroczyste otwarcie odbyło się 27 stycznia 1887 roku. Fasadę gmachu zdobiło ogromne arkadowe okno oraz kolumny. Na parterze znajdowała się restauracja, a nad nią sala koncertowa, którą Vogel wynajmował na występy muzyczne, wokalne, imprezy masowe, bale, akademie, odczyty, imprezy dobroczynne, a po 1915 roku również wiece polityczne. W sali koncertowali miedzy innymi Ignacy Paderewski czy Artur Rubinstein. Od wiosny 1916 roku występowała w nim założona w 1915 roku Łódzka Orkiestra Symfoniczna. Od 1921 roku budynek pełnił funkcję siedziby Filharmonii Łódzkiej. Zaraz po II wojnie światowej w latach 1947-1948 przeprowadzono generalny remont budynku podczas którego zniszczono neorenesansową elewację zachowując jedynie dużą niszę zamkniętą łukiem. W 1999 roku gmach całkowicie wyburzono i na oczyszczonej działce postawiono nowy budynek filharmonii według projektu Romuada Loeglera. Ulica przy której stała sala koncertowa przez około 100 lat była znana jako ulica Dzielna. Nazwę zawdzięczała swojemu usytuowaniu pomiędzy Nowym Miastem a osadą lniarsko-bawełnianą zwaną Łódką, które oddzielała od siebie. W 1924 roku nadano jej imię prezydenta Gabriela Narutowicza.
Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).Fotografia przedstawia willę Juliusza Kunitzera mieszcząca się przy skrzyżowaniu ulic Benedykta (obecnie 6-Sierpnia) i Spacerowej (obecnie aleja Kościuszki). Wybudowana w 1888 roku w stylu neorenesansowym. Po zabójstwie w 1905 roku właściciela, wynajmował ją od wdowy po Kunitzerze generał-gubernator Michaił Kaznakow. 12 października 1909 roku budynek został sprzedany na licytacji Ludwikowi Wilczyńskiemu, współwłaścicielowi znajdującej się przy ulicy Spacerowej 23/25 przędzalni i tkalni wełny. Planował on przebudować willę, lecz w trakcie robót w 1910 roku budynek spłonął. Działkę zakupił łódzki Bank Handlowy i po uprzątnięciu placu wybudował nową siedzibę banku. Ulica Spacerowa przy której znajdowała się willa zwana także Promenadą lub ulicą Promenadową, została założona jeszcze w XIX wieku, jako deptak. W 1917 roku w stulecie śmierci Tadeusza Kościuszki otrzymała jego imię. W 1935 roku ułożono nawierzchnię z klinkieru. W latach 50. XX wieku deptak został zlikwidowany, a na środku ulicy położono szyny tramwajowe. Natomiast ulica Benedykta wyznaczona również w XIX wieku, nosiła tę nazwę do 1915 roku, następnie po I wojnie światowej stała się na dwa lata ulicą św. Benedykta, ponieważ już w 1919 roku zmieniono ją na 6 Sierpnia. W czasach PRL-u była ulicą 22 Lipca, by w 1990 roku powrócić do przedwojennej nazwy 6 Sierpnia.
Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).